PORADNIK
LOGOPEDYCZNY
DLA NAUCZYCIELA
wyszukała i opracowała:………
Rozwój mowy dziecka
Rozwój mowy dziecka przebiega określonymi etapami, które mają swoje charakterystyczne cechy i określony czas pojawiania się .Dotyczy to również rozwoju wymowy. Wymowę poszczególnych głosek dziecko przyswaja sobie stopniowo, od najłatwiejszych do najtrudniejszych pod względem artykulacyjnym. Podaję za Kaczmarkiem kolejność pojawiania się głosek:
do 1 roku życia: a, e niekiedy i, m ,b, n, t, d, j
od 1 do 2 roku życia: i, y, e, a, o ,u, p ,pi, b ,m, n, t, d, ń, ś, k, ki, j
około 3-4 roku życia: i, y, e, ę, a, o, ą, u, p, b, m, pi, bi, mi, f, w, fi, wi, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, ki, gi, h, t, d, n, l, li, ł, j
pod koniec 4 roku życia: r
między 4 a 5 rokiem życia: sz, ż, cz, dż
Jak wynika z prawidłowości rozwoju mowy i wymowy o dziecku trzyletnim, które nie wymawia jeszcze w sposób dojrzały głoski r ,s, z ,c, dz nie powiemy, że mówi wadliwie, pomimo iż ta wymowa odbiega od normy. Jest ona typowa dla tego okresu rozwojowego. Od podanych norm wiekowych często występują odchylenia. Przyjmuje się, że do 5-6 roku życia proces kształtowania się wymowy powinien być zakończony.
Najczęstsze wady wymowy
Ze względu na nazwę głoski nieprawidłowo artykułowanej wady wymowy dzielimy na:
● Sygmatyzm- (seplenienie) to nieprawidłowa wymowa głosek dentalizowanych (s, z, c, dz, sz, ż cz, dż, ś─ ź─ ć─ dź). Jest to najczęstsza wada wymowy u dzieci.
● Rotacyzm- to druga po seplenieniu najczęściej spotykana wada wymowy. Polega ona na nieprawidłowej artykulacji głoski r
● Kappacyzm- to nieprawidłowa realizacja głoski k
● Gammacyzm- to nieprawidłowa realizacja głoski g
● Wymowa bezdźwięczna- to wada wymowy polegająca na zastępowaniu głosek dźwięcznych bezdźwięcznymi, dotyczy to 13 głosek polskich: b-(p); bi-(pi); d-(t); z-(s); ż-(sz); ź-(ś), dz- (c); dż-(cz); dź- (ć); w- (f); wi- (fi); g- (k); gi- (ki).
Wady wymowy występujące do 5-6 roku życia mogą mieć charakter fizjologiczny, gdyż najczęściej związane są z nieukończonym rozwojem mowy i wymowy. Faktyczna wada wymowy występuje wtedy gdy proces kształtowania mowy jest zakończony
Najczęstsze przyczyny wad wymowy
1. Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego lub jego uszkodzenie
● nieprawidłowa budowa języka
● nieprawidłowa budowa podniebienia
● wady zgryzu (zgryz otwarty, przodozgryz, tyłozgryz, zgryz głęboki, zgryz skrzyżowany)
● anomalie zębowe w tym wymiana zębów
● skrzywienie przegrody nosowej
● przerost trzeciego migdałka
2. Nieprawidłowe funkcjonowanie aparatu artykulacyjnego
● brak pionizacji języka
● niska sprawność języka, warg i żuchwy
● zakłócona praca mięśni napinających i przywodzących struny głosowe
3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu (niedosłuch i wybiórcze upośledzenie słuchu)
4. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego
● zaburzenia analizy i syntezy słuchowej
● zaburzenia słuchu mownego
● zaburzenia kinestezji artykulacyjnej (dziecko wie jak brzmi określony dźwięk, ale nie ma informacji o ruchach swoich narządów mowy co uniemożliwia wykonywanie odpowiednich ruchów artykulacyjnych).
5. Czynniki psychiczne
● brak zainteresowania mową innych
● odczuwanie własnej artykulacji jako czynności męczącej i sprawiającej trudność
6. Czynniki społeczne
● nieprawidłowe wzorce
● brak stymulacji rozwoju mowy
● nieprawidłowa atmosfera otoczenia, głównie środowiska rodzinnego.
Zaburzona artykulacja może być spowodowana też nieprawidłowymi postawami rodziców, Tak samo niekorzystny wpływ mają postawy nadmiernie wymagające jak i nadmiernie opiekuńcze lub obojętne. Do utrwalenia nieprawidłowej wymowy mogą przyczyniać się rodzice, którzy nakazują dziecku niezgodnie z etapami rozwoju mowy poprawnie wymawiać określone głoski. Nadmierna opiekuńczość może ograniczać rozwój mowy (rodzice wyręczają dziecko lub stosują tzw mowę nianiek). Sporadyczne spieszczanie mowy nie grozi utrwaleniem u dziecka wad wymowy, ale stałe stosowanie tego sposobu komunikacji tak.
u dzieci w szkole i przedszkolu.
Termin wady wymowy stanowi jeden z częściej stosowanych terminów zarówno w teorii, jak i praktyce logopedycznej. W literaturze specjalistycznej trudno jest jednak znaleźć jednoznaczną odpowiedź na pytanie: co to jest wada wymowy?
...
alfs28