9. systemy partyjne w niektórych panstwach.pdf

System partyjny Austrii

Podziały socjopolityczne:

• podział socjoekonomiczny (klasowy)

• podział religijny

• podział kulturowo-etniczny (nacjonalistyczny) – wniesiony w ramy systemu przez Ligę

Niezależnych/FPÖ; podział ten zaniknął wraz z przyjęciem przez FPÖ charakteru ugrupowania

protestu

Odzwierciedleniem tych podziałów w wymiarze partyjnym jest trwająca od 1945 roku dominacja wyborcza

dwóch partii: Socjaldemokratycznej Partii Austrii oraz Austriackiej Partii Ludowej.

Uczestnicy rywalizacji politycznej

Socjaldemokratyczna Partia Austrii ( Sozialdemokratische Partei Österreichs – SPÖ )

• najstarsza austriacka partia masowa

• założona w 1889 roku jako Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Austrii (SAÖ)

• do roku 1958 prezentuje marksistowską orientację ideologiczną, dążąc do przejęcia władzy na

drodze powszechnej rewolucji

• w 1934 roku, po nieudanym wystąpieniu przeciwko rządowi i polityce kanclerza Dollfussa, partia

wraz z jej 36 organizacjami afiliowanymi zostaje rozwiązana

• po zakończeniu II wojny światowej partia reaktywuje się jako Socjalistyczna Partia Austrii, w latach

50. akceptując obowiązujący system polityczno-społeczny, głosząc postulaty wprowadzenia

gospodarki mieszanej, jako podstawowej własności środków produkcji; opowiada się za liberalnymi i

demokratycznymi reformami, popierano gospodarkę kapitalistyczną

• do lat 60. SPÖ była typową partią klasową, skupiającą głosy klasy robotniczej oraz

wielkoprzemysłowej części społeczeństwa

• od lat 70. socjaliści zyskują coraz większą liczbę głosów, stając się najsilniejszym ugrupowaniem na

austriackiej arenie partyjnej – rezultat przekształcenia się w partię wyborczą typu catch-all

• w latach 1970-1983 partia dysponuje w Radzie Narodowej taką ilością mandatów, która umożliwia

jej samodzielne stworzenie rządu

• w 1991 roku partia zmienia nazwę na Socjaldemokratyczną Partię Austrii

• na początku lat 90. partia skupia ponad 580 tys. członków – 11,5% elektoratu (drugie miejsce w

Europie pod względem odsetka zorganizowania elektoratu w postaci członkostwa; za Szwedzką

Socjaldemokratyczną Partią Pracy)

• socjaldemokraci uczestniczyli w 19 z 21 sformułowanych do 1999 roku gabinetach (indeks

partycypacji rządowe j 1 wynosi 0,9), w tym 10 razy tym rządom przewodzili (wskaźnik

odpowiedzialności rządowej 2 – 0,48)

• SPÖ była zdecydowanie najbardziej relewantną partią w Austrii w latach 1945-1999

• w wyniku wyborów w 1999 FPÖ zdobyło drugi wynik, a w następnym roku stworzyło prawicowy

rząd wraz z ÖVP (SPÖ po raz pierwszy od 30 lat znalazło się w opozycji)

• w wyborach 2006 SPÖ na powrót zdobyła najlepszy wynik i zdołała sformować – po raz kolejny –

rząd wielkiej koalicji wraz z ÖVP.; koalicja rozpadła się w 2008 wskutek rozbieżności zdań jej

członków w sprawie ratyfikacji traktatu lizbońskiego

• kolejne wybory (przedterminowe), do których SPÖ stanęła pod przewodnictwem nowego lidera

Wernera Faymanna przyniosły zwycięstwo socjaldemokratów (mimo spadku poparcia dla partii), a

Faymann został kanclerzem nowego rządu sformowanego w koalicji z ÖVP

1 Indeks partycypacji rządowej – stosunek liczby gabinetów, w których uczestniczyła dana partia, do liczby

wszystkich sformułowanych gabinetów w danym okresie (stosowany do pomiaru relewancji politycznej).

2 Indeks odpowiedzialności rządowej – stosunek liczby gabinetów, w którym premierem był członek danej partii, do

liczby wszystkich gabinetów sformułowanych w danym czasie.

Austriacka Partia Ludowa ( Österreichische Volkspartei – ÖVP )

• ugrupowanie chrześcijańsko-konserwatywne

• powstała w 1945 roku z połączenia trzech korporacyjnych organizacji katolickich: Ligi Robotników i

Pracobiorców, Ligi Farmerów oraz Ligi Biznesu

• nie stanowi kontynuacji przedwojennej Chrześcijańskiej Partii Socjalnej

• popiera koncepcję społecznej gospodarki rynkowej (poszukiwanie kompromisu z socjalistami)

• od lat 60. współpracuje z partią socjalistyczną w ramach „wielkich koalicji”

• określana jest jako niesocjalistyczna partia typu catch-all , reprezentująca ideologie konserwatywną,

opartą na społecznej nauce Kościoła

• w latach 1945-1966 zdobywa najwięcej głosów w wyborach do Rady Narodowej i dysponuje

najliczniejszą frakcją parlamentarną

• w 1990 skupia 480 tys. członków – 9% elektoratu

• do roku 1999 uczestniczyła w 15 gabinetach na 21 (indeks partycypacji – 0,71), z czego w 11 funkcję

kanclerza pełnił jej przedstawiciel (indeks odpowiedzialności – 0,52)

• po wyborach w 1999 roku utworzyła koalicję z FPÖ

• zwyciężyła w wyborach w 2002 zdobywając ponad 42% głosów

• od 2006 roku w koalicji ze SPÖ, która zwyciężyła w wyborach

Komunistyczna Partia Austrii ( Kommunistische Partei Österreichs – KPÖ )

• założona w 1918 roku

• pewnym poziomem relewancji politycznej cieszyła się po II wojnie światowej

• uczestniczyła w dwóch pierwszych rządach tzw. „wielkiej koalicji” (1945-1947)

• do połowy lat 50. partia dysponowała stałym około 5-procentowym poparciem przekładającym się

na 3-5 mandatów w Radzie Narodowej

• w roku 1986 została praktycznie wyeliminowana z grona partii relewantnych

• w wyborach parlamentarnych w 2002 roku partia uzyskała 27 568 głosów (0,56%). Nie udało się jej

wówczas zdobyć żadnego mandatu w parlamencie

Zieloni (Die Grünen - Die Grüne Alternative)

• w 1982 powstało Zjednoczenie Zielonych Austrii ( Die Vereinten Grüne Österreichs – VGÖ )

• od 1987 działa Zielona Alternatywa ( Die Grüne Alternative – GA ) – partia lewicowo-libertariarna o

silnym proekologicznym nastawieniu

• organizacyjnie przypomina bardziej ruch niż partię polityczną

• partia należy do Europejskiej Partii Zielonych powołanej w lutym 2004 w Rzymie

• jej poparcie stopniowo wzrasta:

◦ 1983 - 1,36% - 0 mandatów

◦ 1986 - 4,82% - 8 mandatów

◦ 1990 - 4,78% - 10 mandatów

◦ 1994 - 7,31% - 13 mandatów

◦ 1995 - 4,81% - 10 mandatów

◦ 1999 - 7,10% - 13 mandatów

◦ 2002 - 9,47% - 17 mandatów

◦ 2006 - 11,05% - 21 mandatów

◦ 2008 – 10,1% - 20 mandatów

Austriacka Partia Wolności ( Freiheitliche Partei Österreichs – FPÖ )

• ugrupowanie o konserwatywnym obliczu programowym, zaliczane do grupy partii prawicwo-

populistycznych

• powstało w 1956 roku z połączenia trzech prawicowych formacji – najważniejszą rolę odgrywała

działająca od 1949 roku Liga Niezależnych ( Verband der Unabhängigen – VdU )

• do roku 1983 ugrupowanie było izolowane na arenie politycznej, posiadało jednak stałe poparcie

elektoratu, uzyskując zwykle od 6 do 16 mandatów w Radzie Narodowej – dzięki temu FPÖ

dysponowała znacznym poziomem potencjału koalicyjnego, który pozwalał jej odgrywać rolę partii

piwotalnej (niestety, praktyka zawierania „wielkich koalicji” między SPÖ a ÖVP skutecznie

uniemożliwiała jej udział w rządzeniu)

• w 1983 Partia Wolności weszła w sojusz z socjaldemokratami, rozpoczynając okres rządów „małej

koalicji”

• w latach 80. doszło do zmiany polityczno-programowego profilu partii; przewagę we władzach FPÖ

zyskało skrzydło skupione wokół Jörga Haidera; postulaty liberalne zastąpiono nacjonalistycznymi

oraz populistycznymi, a partia przekształciła się w ugrupowanie protestu

• w 1993 roku członkowie partii przeciwni polityce Haidera utworzyli Forum Liberalne ( Liberales

Forum – LF ) – partię o liberalnym i proeuropejskim obliczu

• w 1999 FPÖ w wyborach do Rady Narodowej zdobyła 26% głosów i w 2000 roku weszła do koalicji z

prawicową Austriacką Partią Ludową, co spowodowało roczny bojkot Austrii ze strony Unii

Europejskiej

• w 2005 roku Jörg Haider doprowadził do rozłamu tworząc z innymi byłym politykami FPÖ Sojusz na

rzecz przyszłości Austrii (BZÖ)

• obecnie przewodniczącym partii jest Heinz-Christian Strache

• w wyborach w 2008 roku partia uzyskała 17,70% głosów co dało jej 35 mandatów w RN

• program partii opiera się na 5 punktach:

1. Sprzeciw wobec przystąpieniu Turcji do UE.

2. Sprzeciw wobec przyjęcia Konstytucji dla Europy.

3. Sprzeciw wobec podniesienia unijnych składek.

4. Zaostrzenie prawa o obywatelstwie.

5. Skuteczne zwalczanie nadużyć w sprawach przyznawania azylu.

Wybory 2008 wygrała SPÖ z wynikiem 29,43%, wyprzedzając ÖVP (25,99%), FPÖ (17,67%), BZÖ (10,77%) i

Zielonych (10,11%).

Inne ugrupowania austriackiej to np. działający od 1983 roku Ruch Ludowy, od 1989 Ruch Prawicy

Obywatelskiej oraz Partia Narodowo-Wolnościowa. Są to jednak partie o marginalnym znaczeniu

politycznym.

Zmiana austriackiego systemu partyjnego

Do końca lat 80. socjaldemokraci oraz chadecy notowali poparcie w granicach 40-50% oddanych głosów.

Jest to okres dominacji dwóch partii, kontrolujących łącznie około 93% miejsc w RN. Wskaźnik

dwupartyjności 3 na poziomie wyborczym wynosił 90%. Średnia indeksu frakcjonalizacj i 4 w latach 1945-1986

osiągała 0,55, z kolei indeks efektywnej liczb y 5 partii wynosił średnio 2,26. Wszystkie te dane wskazują na

istnienie w Austrii systemu dwupartyjnego .

Lata 1949-1966

• pojawia się trzecia siła polityczna na arenie wyborczej i parlamentarnej – VdU/FPÖ

• w okresie tym żadna z dwóch dominujących partii nie posiadała absolutnej większości w

parlamencie, zaś FPÖ dysponowała potencjałem koalicyjnym wystarczającym do zawiązania koalicji

minimalnego rozmiaru

3 Wskaźnik dwupartyjności – odsetek głosów lub mandatów kontrolowanych przez dwie największe partie; indeks na

poziomie wyborczym sięgający 75-90% a na poziomie parlamentarnym – 80% wskazuje na występowanie

dwupartyjnego/dwublokowego formatu partyjnego.

4 Indeks frakcjonalizacji – ocena prawdopodobieństwa, że dwóch przypadkowo wybranych wyborców będzie

głosowało na różne partie polityczne lub że dwóch parlamentarzystów należy do różnych ugrupowań; wartość

indeksu 0,5 znamionuje system idealnie dwupartyjny; zakres od 0,58 do 0,66 informuje o rywalizacji w ramach

formatu dwuipółpartyjnego; powyżej 0,7 mamy do czynienia z systemem wielopartyjnym.

5 Indeks efektywnej liczby partii – określa ile relewantnych partii wchodzi w skład systemu partyjnego.

• system miał cechy charakterystyczne dla formatu dwuipółpartyjnego

• praktyka tworzenia wielkich koalicji SPÖ-ÖVP doprowadziła do wypracowania tzw. „systemu

kooperacji partii” (chęć izolowania wolnościowców)

Lata 1966-1983

• występowanie elementów charakterystycznych dla systemu dwupartyjnego – obie dominujące

partie zdobywają przeciętnie 92% głosów i kontrolują ok. 95% mandatów; indeks efektywnej liczby

partii = 2,23; indeks frakcjonalizacji = 0,54

• jedno z dwóch ugrupować zawsze dysponuje większością pozwalającą na samodzielne rządy (ÖVP w

latach 1966-1970; SPÖ w latach 1971-1983)

• w parlamencie reprezentację posiada także FPÖ, nie dysponuje jednak wystarczającą ilością

mandatów by wejść w koalicję z drugą dominującą partią i stworzyć alternatywę dla rządów

jednopartyjnych

Lata 1983-1999

• w 1983 socjaliści tracą bezwzględną większość w parlamencie, nie odnawiają jednak współpracy z

chadekami, ale wchodzą w koalicję z FPÖ, która zostaje odnowiona po wyborach 1986

• wolnościowcy pełnią rolę partii piwotalnej, zyskują status trzeciej siły w RN – system nabiera cech

dwuipółpartyjności

• w 1987 na skutek szerzenia przez FPÖ haseł nacjonalistycznych socjaliści zrywają koalicję

powracając do mechanizmu wielkiej koalicji z ludowcami, przy czym tym razem to socjaliści pełnią

rolę inicjującą a chadecy – dopełniającą

• od połowy lat 80. następuje spadek liczby głosów oddawanych na dwie partie dominujące

• indeks dwupartyjności spada poniżej 70%

• rośnie poparcie dla partii trzecich (szczególnie dla FPÖ - w wyborach 1999 FPÖ zdobywa 52

mandaty stając się drugą /równocześnie z ÖVP/ siłą w RN)

• w 1986 po raz pierwszy do parlamentu wchodzą Zieloni

• w 1994 i 1995 do parlamentu wchodzą także przedstawiciele Frontu Liberalnego

Podsumowanie:

• w latach 1945-1983 – system dwupartyjny

◦ 1949-1966 – istnieją warunki do wykształcenia się rywalizacji partyjnej opartej na alternacji

władzy między ÖVP i SPÖ i piwotalnej FPÖ

◦ 1966-1983 – format dwupartyjny

• lata 1983-1990 – układ dwuipółpartyjny

• w latach 90. system partyjny Austrii nabiera cech wielopartyjności

◦ obecnie liczba partii relewantnych wynosi 5

◦ podziały socjopolityczne przebiegają na osiach: ekonomicznej, religijnej oraz narodowej

◦ rośnie znaczenie ugrupowań lewicowo-libertariarnych

◦ w wyborach 2008 wskazuje się na wielki sukces ugrupowań prawicowych

System partyjny Belgii

Jako niepodległe państwo Belgia powstała w 1830 roku. Kształtowanie się partii politycznych w Belgii sięga

pierwszej połowy XIX wieku. Na początku pojawiła się partia katolicka mająca duże poparcie na wsi, a także

partia liberalna działająca głównie w miastach. Obydwie partie współdziałały w kształtowaniu belgijskiego

systemu politycznego.

Podziały socjopolityczne:

• ekonomiczny

• religijny

• etniczny (od powstania w 1954 roku Flamandzkiej Unii Ludowej)

W końcu XIX wieku najsilniejszymi ugrupowaniami są Partia Chrześcijańsko-Społeczna (reprezentacja

wspólnoty katolickiej), socjaliści (klasa robotnicza) oraz liberałowie (drobna burżuazja).

Historię partii politycznych w Belgii można podzielić na 4 etapy 6 :

1) 1830-1893: Okres konfrontacji monarchistów i liberałów.

2) 1893-1946: Okres umiarkowanej wielopartyjności.

3) 1946-1965: Okres dwupartyjności.

4) 1965 - nadal: Okres ekstremalnego pluralizmu.

W pierwszych wyborach po II wojnie światowej (1946) największe poparcie zdobywają chadecy (42,5%) i

socjaliści (32,4%), dalej komuniści (12,7%) oraz liberałowie (9,6%).

Wykluczenie komunistów z rządu – powrót do przedwojennych mechanizmów sprawowania władzy (koalicje

chadecji z socjalistami lub liberałami).

Do 1954 i po 1958 chadecja jest najsilniejszym ugrupowaniem w parlamencie. Spada znaczenie komunistów,

których od końca lat 40. nie można uznać za ugrupowanie relewantne. Rośnie poparcie dla liberałów (22% w

1965) oraz dla partii etnicznych.

W 1954 roku powstaje pierwsza partia etniczna – Flamandzka Unia Ludowa. Kolejnym nacjonalistycznym

ugrupowaniem jest działający od 1965 roku Demokratyczny Front Frankofonów (FDF).

Pod koniec lat 60. rozpoczyna się proces rozdziału głównych partii politycznych (chadecji, socjalistów i

liberałów) na oddzielne partie flamandzkie i walońskie. W wyborach 1977 trzy główne siły polityczne

reprezentowane są przez 6 partii – początek tzw. systemu partii małych .

Od 1978 roku w wyborach uczestniczą nacjonalistyczny Blok Flamandzki (VB) i flamandzka partia

ekologiczna AGALEV, od 1981 – walońscy ekolodzy zorganizowani w partii ECOLO.

Obecnie w Belgii można wyróżnić dwa regionalne systemy partyjne.

a. Flandria: najsilniejsza partia chadecka, dalej socjaliści i liberałowie (niewielkie różnice)

b. Walonia: najsilniejsi socjaliści, dalej liberałowie i chadecja (jeszcze mniejsze różnice)

Charakterystyczna dla Belgii jest silna pozycja ugrupowań liberalnych, osiągających poparcie niemal równe

socjalistom. Dużą siłą wyborczą dysponują też partie nacjonalistyczne.

Wzory koalicyjne: gabinety tworzone są przez przedstawicieli trzech głównych nurtów belgijskiej polityki.

Najczęściej występującym typem koalicji jest alians centrowy (chadecja + socjaliści/ 18 na 24 gabinety do

1999) oraz centroprawicowy (chadecja + liberałowie). 4 gabinety koalicyjne (do 1999) miały charakter

wielkiej koalicji. W latach 1954-1958 doszło to utworzenia rządu liberałów i socjalistów.

6 Z Wikipedii.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: