Anatomia (z gr. anatome, od ana-temnein → rozcinać) – dział biologii, nauka zajmująca się badaniem makroskopowej budowy i kształtuciała żywych organizmów. Termin pochodzi od greckiego słowa anatemein - rozcinać, rozczłonkowywać - gdyż na tym właśnie polegała najstarsza metoda badania.
§ anatomia zwierząt
§ anatomia roślin
§ anatomia człowieka
§ anatomia prawidłowa i patologiczna
§ anatomia topograficzna
§ anatomia chirurgiczna
§ anatomia systematyczna
§ anatomia opisowa
§ anatomia mikroskopowa i makroskopowa
§ anatomia indywidualna
§ anatomia artystyczna
§ anatomia porównawcza
Anatomia człowieka (antropotomia) (anthropos- człowiek) - nauka o budowie narządów i układów ciała człowieka, wchodzi w skład morfologii i posługuje się metodami na poziomie makroskopowym (np. obserwacji żywych organizmów i badań sekcyjnych zwłok). Jest to anatomia opisowa, zwana też anatomią klasyczną. Zajmuje się ona badaniem i opisaniem narządów, które spełniają wspólną funkcję, oraz poszczególnych części ustroju.
Ściśle związane z anatomią są:
§ histologia - nauka o tkankach;
§ cytologia - nauka o komórce, budowie człowieka na poziomie komórkowym;
§ fizjologia - nauka o funkcjonowaniu organizmu.
Obecnie anatomia ściśle wiąże się z fizjologią, poświęcając dużo uwagi funkcji i działaniu poszczególnych narządów. Jest to anatomia czynnościowa. Anatomia i fizjologia stanowią podstawę medycyny, gdyż nie można skutecznie udzielić pomocy w chorobie nie znając dokładnie budowy i czynności organizmu zdrowego.
Inne działy anatomii to:
Anatomia opisowa, zwaną dawniej normalną, obecnie wyróżniamy:
§ Anatomia prawidłowa, która zajmuje się normalnie zbudowanymi, zdrowymi osobnikami w odróżnieniu od;
§ Anatomia patologiczna mającej za zadanie opisanie zmian chorobowych zachodzących w narządach podczas choroby.
§ Anatomia mikroskopowa - w odróżnieniu od klasycznej anatomii, posługującej się okiem nieuzbrojonym, ten dział posługuje się mikroskopem świetlnym - histologia, lub elektronowym - cytologia, w związku z czym zajmuje się badaniem mikroskopowej struktury poszczególnych narządów. Narządy zbudowane są z tkanek, te zaś z niezwykle drobnych elementów - komórek.
§ Anatomia radiologiczna - pierwotnie opisywała organizm ludzki przy użyciu zdjęć rentgenowskichukładu kostnego. Ostatnio w związku z wprowadzeniem kontrastów i tomografii jej zakres znacznie się poszerzył.
§ Anatomia topograficzna (po grecku topos znaczy "położenie", "miejsce", graphe - "opis") - zajmuje się położeniem poszczególnych narządów w ustroju i wzajemnym ułożeniem ich względem siebie. Doskonała znajomość anatomii topograficznej ma szczególnie duże znaczenie praktyczne dla chirurgii. Z tego względu nazywana jest również anatomią chirurgiczną.
§ Anatomia plastyczna - ma na celu badanie kształtów zewnętrznych i wzajemnych proporcji poszczególnych części ciała oraz w ogóle zdobywaniem wiadomości potrzebnych dla artystów plastyków.
§ Anatomia funkcjonalna
Nowoczesne techniki rezonansu magnetyczny i USG umożliwiają obrazowanie bez szkodliwego wpływu promieniowania rentgenowskiego na organizm.
W opisie anatomicznym używamy podwójnego nazewnictwa. Polskie nazwy i ich łacińskie odpowiedniki znajdują się w Nomina anatomica iTerminologia anatomica. Obecnie dąży się do wyeliminowania nazw własnych (głównie nazwisk) z nazw, lecz w naukach klinicznych nadal się je powszechnie stosuje.
Narząd ruchu, układ ruchu (łac. motorium) [1] - część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.Ze względu na budowę i właściwości narząd ruchu człowieka dzielimy na:
§ Układ szkieletowy (część bierna) składający się z:
§ kości
§ połączeń międzykostnych:
§ a) wolnych, czyli stawów wraz z ich elementami dodatkowymi
§ b) ścisłych połączeń międzykostnych (więzozrosty, chrząstkozrosty i kościozrosty)
§ Układ więzadłowy
§ Układ mięśniowy (część czynna - obdarzona zdolnością kurczenia się) czyli mięśnie i ich ścięgna.
W nieco szerszym znaczeniu, to również znajdujące się w nich receptory, oraz część układu nerwowego, sterująca jego czynnością.
Ogólnie można powiedzieć, że wymienione układy tworzą w ciele człowieka skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy:
§ zmieniać położenie całego ciała (wykonywać ruchy lokomocyjne)
§ zmieniać ułożenie części ciała względem siebie, na przykład zgiąć rękę lub nachylić głowę
§ utrzymać odpowiednią postawę ciała, co ma dla nas szczególne znaczenie, ponieważ jesteśmy istotami dwunożnymi
§ znacznie osłabiać skutki działania rożnego rodzaju przeciążeń, na przykład w trakcie wykonywania gwałtownych ruchów
Nauka o anatomii prawidłowej człowieka opisuje systematycznie poszczególne elementy anatomiczne. Organizm człowieka stanowi anatomiczną i funkcjonalną całość, jednak w celu usystematyzowania anatomii został podzielony na pewne partie. Przy szczegółowym opisywaniu narządu ruchu rozpatrujemy więc kończynę górną, kończynę dolną, tułów, głowę.
unienia