11_Małgorzata Świerczak.pdf

Pracħ z zastosowaniem programw M. i Ch. Knillw rozpoczħþam po

wziħciu udziaþu w warsztatach prowadzonych przez Ch. Knilla w Bydgoszczy.

Uczestnictwo w nich pozwoliþo mi w peþni zrozumieę i poczuę ideħ Knilla.

Tomek, z ktrym zdecydowaþam siħ na tħ formħ terapii, ma 7 lat i jest

dzieckiem autystycznym. Nie nawiĢzuje kontaktu werbalnego, choę w okreĻlo-

nych sytuacjach jest w stanie wyartykuþowaę pojedyncze sþowa. Jest dzieckiem

sprawnym ruchowo, spostrzegawczym, posiadajĢcym bardzo dobrĢ pamiħę

wzrokowĢ. Jest rwnieŇ dzieckiem, ktre nie tylko nie unika kontaktu dotyko-

wego, ale czħsto w stosunku do osb, ktre zna, sam ten kontakt prowokuje.

Przy czym traktuje je wtedy jak swoisty "przyrzĢd gimnastyczny", na ktrym

siada, po ktrym wspina siħ lub z niego zwisa w rŇnych pozycjach albo przy-

tula siħ do niego. Wszystko to robi traktujĢc swego partnera bezosobowo.

Chþopiec jest intensywnie ábodŅcowanyÑ rŇnego rodzaju programami eduka-

cyjnymi prowadzonymi przez kilka osb. Chodzi teŇ do przedszkola specjalne-

go.

Pracħ z Tomkiem prowadziþam przez 8 miesiħcy. Programy realizowaþam

dwa razy w tygodniu na terenie przedszkola, zachowujĢc zasadħ jednoĻci miej-

sca i czasu.

Zaczħþam od Programu wstħpnego, aby zorientowaę siħ w moŇliwoĻciach

dziecka, a takŇe aby samej nabyę koniecznych umiejħtnoĻci. Po stosunkowo

krtkim czasie uznaþam, Ňe moŇliwoĻci Tomka pozwalajĢ na zastosowanie bar-

dziej zaawansowanych programw. Przeszþam wiħc do Programu I i II, ktre

sĢ dþuŇsze i angaŇujĢ wiħcej czħĻci ciaþa. Tomek bardzo dobrze czuþ siħ podczas

ich wykonywania. Terapiħ zaczynaliĻmy w sali przedszkolnej sygnaturkĢ roz-

poczynajĢcĢ program, sygnaþ ten Tomek bardzo szybko zaczĢþ rozpoznawaę, i

na jej dŅwiħk szedþ po koc, braþ go pod pachħ i stawaþ przy drzwiach czekajĢc

na mnie. Potem przechodziliĻmy do pomieszczenia, w ktrym zawsze prowa-

dziþam zajħcia. Chþopiec po krtkim czasie bez wiħkszych problemw naĻla-

dowaþ poszczeglne sekwencje aktywnoĻci, kojarzyþ je z odpowiedniĢ muzykĢ,

a z czasem uzyskiwaliĻmy coraz wiħkszĢ antycypacjħ nastħpnych ęwiczeı.

Tomek reagowaþ odpowiednim ruchem na sþowne polecenie, a podczas ęwiczeı

nie tylko mechanicznie odtwarzaþ ruchy, ale zaczynaþ sam je modyfikowaę i

ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ

Rewalidacja nr 1/1997

Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej

inicjowaę proste elementy sekwencji. Byþy to poczĢtki wsplnej zabawy na

niewerbalnym poziomie. Kiedy koıczyliĻmy Programy, powtarzaþ po mnie

ákoniecÑ i pomagaþ przy skþadaniu koca.

W tym czasie sprbowaþam teŇ z dwch powodw wprowadzię do pracy z

Tomkiem Program "Dotyk i Komunikacja". Jednym z nich byþ fakt, iŇ Tomek

po zakoıczeniu Programw AktywnoĻci wykazywaþ wyraŅnĢ poprawħ kontak-

tu, oŇywienie i wcale nie miaþ ochoty wracaę na salħ, przez caþy czas manife-

stowaþ gotowoĻę do kontynuowania tego rodzaju zajħę. DrugĢ zaĻ przyczynĢ

byþ wyraŅny bunt chþopca przeciwko intensywnie stosowanym programom

edukacyjnym, co zgþaszaþy nauczycielki z przedszkola. Wydawaþo mi siħ wiħc,

Ňe wprowadzenie sesji "Dotyku i Komunikacji" bħdzie waŇnym uzupeþnieniem

w procesie terapii Tomka, poniewaŇ da mu moŇliwoĻę nawiĢzania osobowych

interakcji oraz pobudzi jego twrczĢ inicjatywħ.

Terapiħ zaczynaliĻmy od wysþuchania sygnaturki na sali oglnej, potem

przechodziliĻmy do wþaĻciwego pomieszczenia, gdzie najpierw realizowaþam

áDotyk i KomunikacjħÑ, a potem Program I i II (Tomek po sesji kontaktu byþ w

peþni gotowy do dalszej pracy i chħtnie wykonywaþ nastħpujĢce po niej aktyw-

noĻci programowe). Na tym etapie podczas sesji kontaktu Tomek bardzo lubi

wszelkie formy masaŇu dþoni i rĢk. Bardzo czħsto braþ mojĢ dþoı do swojej rħki

i sam niĢ kierowaþ, wskazujĢc, w ktrym miejscu i w jaki sposb mam maso-

waę jego rħce. NawiĢzywaþ wtedy kontakt wzrokowy lub uwaŇnie Ļledziþ ruch

mojej dþoni przesuwajĢcej siħ po jego rħce. Dawaþ rwnieŇ inne bardzo wyraŅ-

ne sygnaþy wskazujĢce na to, jaki rodzaj dotyku mu odpowiada. Lubiþ teŇ ma-

saŇ barkw i karku, nie broniþ siħ rwnieŇ przed dotykaniem twarzy w IV se-

kwencji Programu. Byþ w dobrym kontakcie wzrokowym, czħsto Ļmiaþ siħ i

zdarzaþo siħ, Ňe gþadziþ mojĢ rħkħ albo sam inicjowaþ pierwsze ruchy, ktre byþy

jakby poczĢtkiem baraszkowania. Zdarzyþo siħ nawet raz podczas Programu, Ňe

kiedy chciaþ skorzystaę z toalety, sam powiedziaþ ádoĻęÑ, ákoniecÑ. Po sesji

wracaþ na salħ uĻmiechniħty, niosĢc pod pachĢ koc, a nauczycielki stwierdzaþy,

Ňe jest spokojny i chħtniej wykonuje z nimi bardziej edukacyjne ęwiczenia.

Zmniejszyþa siħ teŇ iloĻę stereotypii.

Czasem prbowaþam na oglnej sali wykonywaę Program AktywnoĻci z

innym dzieckiem. Tomek sþyszĢc dŅwiħk sygnaturki zawsze przerywaþ swojĢ

nawet bardzo absorbujĢcĢ czynnoĻę, podbiegaþ, siadaþ na kocu i wykonywaþ z

nami Program (nie wchodzĢc jednak w Ňadne interakcje z drugim dzieckiem).

Taki stan trwaþ przeszþo cztery miesiĢce. Potem Tomek zachorowaþ na powaŇnĢ

infekcjħ drg moczowych i zapalenie pþuc. Przeszedþ intensywne leczenie anty-

biotykami, przez trzy tygodnie nie chodziþ do przedszkola. Po powrocie nie

poznawaliĻmy siebie nawzajem. Tomek nas nie rozpoznawaþ, a poza tym za-

chowywaþ siħ tak, jakby zapomniaþ szeregu umiejħtnoĻci, np. nie siadaþ, byþ

oglnie bardzo sztywny, czħsto dziwacznie wyginaþ caþe ciaþo i zastygaþ w ta-

kiej pozie. Nie nawiĢzywaþ kontaktu wzrokowego, nie uĻmiechaþ siħ, bardzo

ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ

Rewalidacja nr 1/1997

Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej

nasiliþy siħ stereotypie typu trzepanie dþoımi, bieganie tam i z powrotem po sali

z powyginanymi w rŇne strony rħkami i przeraŅliwe piszczenie. Kiedy na-

uczycielka nie mogþa sobie z tym poradzię, puszczaþa mu przez pierwsze dni

muzykħ z Programu "Dotyk i Komunikacja", ktra powodowaþa, Ňe Tomek

nieznacznie siħ wyciszaþ, byþ spokojniejszy, natomiast samych Programw zu-

peþnie nie rozpoznawaþ.

ZaczħliĻmy pracħ od poczĢtku, tylko Ňe od poziomu znacznie niŇszego niŇ

na poczĢtku terapii. Najpierw od sþuchania sygnaturki, a potem rozkþadania

koca i siadania na nim. Byþo to bardzo duŇym problemem, poniewaŇ Tomek nie

chciaþ siadaę ani na kocu, ani na krzeseþku, ani na poduszce. Uznaþam, Ňe bez

wzglħdu na jego zachowanie i reakcje na Program bħdħ puszczaę muzykħ, wy-

konywaę poszczeglne ęwiczenia, moŇe w ten sposb przypomnħ mu strukturħ,

ktrĢ juŇ dobrze znaþ, a ktra siħ rozpadþa.

PoczĢtkowo odbywaþo siħ to tak, Ňe siedziaþam na kocu, Tomek staþ nade

mnĢ, czħsto krzyczaþ, piszczaþ i machaþ rħkami, a ja prbowaþam bardzo aktyw-

nie przypominaę mu kolejne sekwencje ęwiczeı. Bardzo czħsto posþugiwaþam

siħ wtedy gþosem - Ļpiewaþam komendy, rytmicznie je powtarzaþam, czasem

szeptem, czasem gþoĻno, tak aby uzyskaę choęby minimalne zainteresowanie

chþopca. Wtedy wþaĻnie zauwaŇyþam, Ňe wypowiadane po angielsku polecenia

przestaþy mieę dla mnie jakiekolwiek znaczenie. Gþos lektora juŇ mi nie prze-

szkadzaþ, a fakt, Ňe nie posiadaþam kasety w polskiej wersji jħzykowej; nie byþ

juŇ utrudnieniem, lecz sprzyjaþ wprowadzeniu wþasnych modyfikacji gþoso-

wych, dziħki ktrym zdobywaþam choę na chwilħ uwagħ Tomka.

Taki stan trwaþ kilka sesji, potem Tomek przestaþ piszczeę, zaczĢþ

wykonywaę pojedyncze elementy ęwiczeı, ale robiþ to na stojĢco, nadal na

niczym nie chciaþ usiĢĻę. Po kolejnych sesjach Tomek zaczĢþ siadaę, ale tylko

na moich kolanach lub na biodrach i w takich pozycjach wykonywaliĻmy naj-

pierw Program wstħpny. Kiedy poznaþam trochħ obecne moŇliwoĻci Tomka,

zaczħþam wprowadzaę Program II.

Rwnolegle z Programami AktywnoĻci prowadziþam sesje kontaktu i pod-

czas nich rwnieŇ zaobserwowaþam istotnĢ zmianħ w dotychczasowych prefe-

rencjach Tomka. Po chorobie chþopiec domagaþ siħ gþwnie masaŇu ng, a

przede wszystkim stp. ze szczeglnym uwzglħdnieniem bocznych ich krawħ-

dzi. Na kaŇdĢ zainicjowanĢ przeze mnie prbħ zmiany dotykanej czħĻci ciaþa

reagowaþ zþoĻciĢ.

PoniewaŇ Program II dotyczy aktywnoĻci, ktre obejmujĢ dolne partie

ciaþa, uwaŇaþam, Ňe preferencje Tomka co do masaŇu stp i ng pozwolĢ na

jego stosunkowo szybkie wprowadzenie. I tak rzeczywiĻcie siħ staþo. Po choro-

bie Tomek przestaþ tolerowaę dotykanie gþowy i twarzy. Wiele sesji upþynħþo,

zanim pozwoliþ mi wykonaę kilka ruchw dþoni w obrħbie tych czħĻci ciaþa.

Stopniowo teŇ pozwalaþ na masaŇ dþoni i rĢk oraz plecw. Dopiero wtedy mo-

ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ

Rewalidacja nr 1/1997

Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej

gþam zaczĢę wprowadzaę Program I. Zawsze jednak terapiħ musiaþam zaczĢę

od sesji kontaktu, a dopiero potem, znajĢc potrzeby Tomka w danym dniu, de-

cydowaþam siħ na Program I lub II.

Tomek powoli zaczĢþ rozpoznawaę Programy, ale jakoĻę jego reakcji i za-

chowaı nadal jest inna niŇ przed chorobĢ. Wydaje mi siħ, Ňe pamiħtam usþy-

szanĢ podczas zajħę superwizyjnych uwagħ Ch. Knilla, Ňe nie powinnam po-

rwnywaę zachowaı Tomka przed i po chorobie, bo teraz jest to inne dziecko,

czħsto jednak nie umiem siħ ustrzec od czynienia takich porwnaı. Kontynu-

ujĢc terapiħ uzyskaliĻmy poziom, na ktrym Tomek rozpoznaje programy, za-

czyna siħ w nich dobrze czuę, zaczyna siadaę na przeciw mnie i utrzymywaę

kontakt wzrokowy. Na razie jednak bardziej odtwarza moje ruchy niŇ sam je

inicjuje. Jeszcze nie antycypuje kolejnych sekwencji i nie podtrzymuje sam

aktywnoĻci, ale wytrzymuje Programy do koıca, jest w czasie ich trwania w

dobrym nastroju, udaje nam siħ wprowadzię bardzo drobne elementy wsplnej

zabawy. MyĻlħ, Ňe sporo jeszcze pracy przed nami, aby nasze interakcje byþy

peþniejsze.

OceniajĢc efekty wprowadzenia po raz drugi Programw do terapii Tomka

myĻlħ, Ňe bħdĢ one widoczne dopiero za jakiĻ czas. W tej chwili stale jeszcze

jesteĻmy na etapie odbudowywania struktury, ktra siħ rozpadþa podczas jego

choroby.

ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ

Rewalidacja nr 1/1997

Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: