ZOOLOGIA- GĄBKI
Typ: Porifera (Spongiaria)- gąbki
Gromada: Calcarea- gąbki wapienne
Gromada: Hexactinellida- gąbki szkliste
Gromada: Desmospongiae- gabki różnokształtne
Anatomia gąbki:
Dwie warstwy:
- zewnętrzna- dermanla
- wyścielająca jamę ciała (spongocel)- gastrodermę
między warstwami znajduje się mezohyl (symplazma)
Warstwę zewnętrzną tworzą pinakocyty
Warstwa astralna (gastroderma, choanoderma) zbudowana jest z komórek kołnierzykowatych- choanocytów
Mezohyl- żel, w którym znajdują się pojedyncze komórki o różnych kształtach i funkcjach (archeocyty, amebocyty, kolenocyty, skleroblasty, spongioblasty, gametocyty, tezocyty, komórki kurczliwe i inne)
Rodzaje komórek występujących u gąbek:
- Pinakocyty- płaskie tworzą warstwę okrywającą
- Porocyty- posiadają wewnątrz kanał lub tworza ściany kanału
- Choanocyty- posiadają wić, której ruchy powodują przepływa wody przez gabkę, wychwytują cząsteczki pokarmowe
- Kolenocyty- wytwarzają masę międzykomórkową, posiadaja cienkie wypustki
- Archenocyty- są totipotencjalne, ruchliwe o kształcie amebowatym
- Amebocyty (trofocyty)- odznaczają się największą ruchliwością, posiadają własności troficzne i transportowe
- Skleroblasty- produkują szkielet
Typy budowy gąbek:
- Ascon (Leucosolenia, Uathrina)
- Sycon (Scypha, Grantia)
- Leucon (Ephydatia, Uathria)
- najprymitywniejsze, występują wszystkie trzy typy budowy,
- niewielkich rozmiarów- do 10cm
- szkielet zbudowany z igieł wapiennych
- jeśli tworzą kolonie, to łatwo wyróżnić poszczególne osobniki
- nie posiadają zabarwienia
- przedstawiciel Leucosolenia hotryoides
Gromada: Hexacitinellida- gąbki szkliste
- szkielet stanowią sześciopromienne igły krzemionkowe
- wyłącznie morskie, większość głębinowa
- wielkości 10-30cm do 1m
- budowa symetryczna, gatunki kolonijne są nieliczne
- postać dojrzała o typie Leucon
- na ogół bezbarwne
- przedstawiciele: Euplectella aspergillus
Gromada: Desmospongiae- gąbki różno szkieletowe
- szkielet różnorodny, najczęściej krzemionkowy; także z krzemionki i sponginy; krzemionki, sponginy i węglany wapnia; sponginy lub szkieletu; brak
- gromada obejmującą 90% współcześnie występujących gatunków gąbek
- wybitnie kolonijne, bardzo trudno rozróżnić poszczególne osobniki
- elementy szkieletowe łączą się ze sobą
- wiele gatunków jaskrawo ubarwionych
- spotykane od wód słodkich po morskie głębiny
- zawsze typ budowy Leucon
Spongilla lacustris- nadecznik stawowy
- w komórkach występują symbiotyczne zoochlorelle
- szkielet sponginowy, wzmocniony igłami krzemionkowymi
- dorasta do 1m wielkości
- gatunek słodkowodny
- gatunek bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia
- zimuje jako gemmule, które następnie rekolonizują szkielet
- żyje do 3 lat
Ephydatia fluviatilis- nawodnik rzeczny
- występuje zarówno w wodach stojących jak i płynących
- najpospolitszy gatunek gąbki na niżu
- tworzy niewielkie ilości gemmul
- może zimować na szkielecie nawet wmarznięta w lodzie
Spongia officinalis- gąbka grecka
- występuje w Morzu Śródziemnym (wschodnia część i okolice Tunezji), Floryda i południowa część Pacyfiku
- jej szkielet zbudowany jest tylko ze sponginy
- jest wykorzystywana gospodarczo
- pojedyncze egzemplarze mogą osiągać do 1m wysokości
Odżywiają się zawiesiną cząstek organicznych, filtrują piko i nanoplankton oraz organiczne molekuły, związki mineralne
Gąbki drapieżne= Ashestopluma, Chondrocladia
Filtratorzy- Leucandra 22l/dobę, Callyspongia 1575l/dobę
Interakcje: Suberites domunculum i krab pustelnik
Gąbki parzące- Tedania ignis (wybrzeże Florydy)
- Neofibularia holitangere (na Karaibach)
Dysidea avara- Awarom (wykorzystana w medycynie)
Aplysina- aeroplysinina (wykorzystana w medycynie)
Typ: Cnidaria- parzydełkowce
Gromada: Hydrozoa- stułbiopławy
- postacią dominującą jest polip
- meduza jeśli występuje posiada vellum
- mezoglea jest bezkomórkowa galaretowata
- gonady tworzą się w ektodermie
- u polipów brak przegród w jamie astralnej
Rząd: Hydroida- stułbi owce
- dominuje stadium polipa
Podrząd: Anthomedusae
- u części gatunków brak stadium meduzy (wszystkich słodkowodnych)
- gatunki żyjące samotnie lub kolonijnie
- przedstawiciel: Hydra vulgaris
Rząd: Hydroida- stułbiowce
Hydra vulgaris
- kilkumilimetrowa
- najpospolitsza, zwłaszcza w Europie
- słodkowodna
Podrząd: Leptomedusae
- zawsze kolonije
- wyłącznie morskie
- rzadko występuje wolnożyjąca meduza
- przedstawiciel: Campanularia volubilis, Obelia sp.
Gromada: Scyphozoa- krążkopławy
- postacią dominującą jest meduza, stadium polipa może nie występować
- wyłącznie morskie, osiągają duże rozmiary do 2m średnicy i 30m długości ramion
- u meduz brak vallum
- mezoglea gruba, występują w niej komórki
- gonady tworzą się w endodermie
- polipy posiadają 4 przegrody w jamie astralnej
- silnie parzą
Rząd: Semaestomae- płatogębe
- meduzy kształtu talerzowatego z licznymi ramionami na brzegu tarczy
- morskie
- przedstawiciel: Aurelia aurita- chełbia modra, Pelagia noctiluca
Gromada: Anthozoa- koralowce
- występują tylko i wyłącznie w ciepłych morzach
- brak postaci meduzy, polipy pojedyncze lub kolonijne, posiadają endodermalną gardziel
- jama gastralna podzielona na więcej niż 4 przegrodami
- mezoglea zawiera komórki
- gonady znajdują się w przegrodach i są pochodzenia endodermalnego
- u większości form występuje zewnętrzny lub wewnętrzny (w mezoglei) szkielet wapienny wytwarzany przez ektodermę
- wewnątrz gardzieli znajduje się 1 lub 2 podłużne orzęsione bruzdki (syfonoglify)- spływa nimi woda do jamy gastralnej polipa
Podgromada: Octocorallia- koralowce ośmiopromienne
- kolonijne
- posiadają 8 ramion i 8 przegród w jamie gastralnej
- szkielet zbudowany z oddzielonych, różnokształtnych elementów znajdujących sięw mezoglei, u części przedstawicieli igiełki szkieletowe łączą się ze sobą tworząc jednolity szkielet
- występuje 1 bruzdka w gardzieli
Rząd: Gorgonacea- gęścioty
przedstawiciel Corallium rubrum
Podgromada: Hexacorallia- koralowce sześciopromienne
- pojedyncze lub kolonijne
- liczba ramion u nielicznych 6, z reguły jest duża i zawsze tanowi wielokrotność 6
- część pozbawiona szkieletu, większość posiada masywny szkielet zewnętrzny
- występują bruzdki w gardzieli
- do tej podgromady należą korale madreporowe
Rząd: Actinaria- ukwiały
przedstawiciele: Anemonia sulcata, Actinia equina (ukwiał koński)
tadek1512