KINEZYTERAPIA WYKŁAD 15.04.2008
CHÓD CD
WYZNACZNIK JUMANNA
- ocenia on sposób poruszania się
- mierzy się odległość pomiędzy paluchami (ok. 5 cm) w chodzie
1) Jeżeli pacjent ma zaburzoną koordynację ruchową, pacjent dąży do zwiększenia
czworoboku podparcia
- przy szybkości kroku
- długości kroku ok. 38 cm
2) Położenie ogólnego środka ciężkości (odchylenie nie może przekraczać 5 cm)
3) Rytm chodzenia człowieka (wiek, płeć) określa się go na 90-120 kroków na min przy
średnim wydatku energetycznym, zużywając 100 kalorii na min
4) Zgięcie kolana w fazie podporu, przemieszczenie środka ciężkości (40*)
5) Ruchy miednicy i tułowia, wychylenie do 2,5 cm
6) Długość kroku (ok. 38 cm), zakłócać może ból, schorzenie, wiek, patologia w obrębie całej kończyny
7) Ruchy skrętne miednicy (rotacje) określa 40* ale nie biorąc pod uwagę kręgosłupa a biorąc pod
uwagę 2 staw biodrowy przy rotacji
Całkowity zakres rotacji miednicy wynosi ok. 8*. Udo rotuje się w stosunku do miednicy ok. 8*. Goleń w stosunku do uda ok. 9*.
Suma zakresu rotacji w trzech segmentach wynosi 25*
DZIAŁANIE MIĘŚNI W CZASIE CHODU:
1. MIĘŚNIE STABILIZUJĄCE W PŁASZCZYŹNIE STRZAŁKOWEJ
* M. TRÓJGŁOWY- pełni kluczową rolę stabilizacji. Utrzymuje stopę pod katem 100* w stosunku do
podudzia tworząc czynny układ Puttiego, w którym linia ciężkości biegnie ku tyłowi od stanu obrotu
stawu biodrowego i ku przodowi od osi obrotu w stawie kolanowym i skokowo-goleniowym,
umożliwia stanie bez udziału mięśni, prostowanie biodra i kolana.
Gdy staw kolanowy lub biodrowy ustawione są w zgięciu stabilizują. Rolę tę przyjmuje trójgłowy łydki, czworogłowy uda i pośladkowy większy.
Łuki stopy utrzymują m. piszczelowy tylny, strzałkowy długi i krótki stopy
Gdy staw kolanowy jest zablokowany lub unieruchomiony staw biodrowy stabilizuje m. kulszowo-goleniowy .
Tułów w stosunku do miednicy stabilizują mięśnie brzucha, mięśnie kręgosłupa w odcinku piersiowym (kifoza), stabilizacja mięśnie grzbietu.
Odcinek szyjny stabilizuje mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowate.
2. MIĘŚNIE STABILIZUJĄCE W PŁASZCZYŹNIE CZOLOWEJ
* stopa (staw skokowo-goleniowy)- stabilizacja
- od strony bocznej m. strzałkowe
- od strony przyśrodkowej m. piszczelowy przedni, może być wspomagane przez m. piszczelowy
przedni co wyraźnie widać w czasie stania na jednej nodze.
* staw biodrowy – stabilizacja jest przez m. pośladkowy średni, pośladkowy mniejszy
* miednica- (odcinek lędźwiowy i dolny piersiowy) kręgosłupa stabilizują m. czworoboczny lędźwi,
biodrowo- żebrowo lędźwiowy
* odcinek piersiowy kręgosłupa- stabilizacja m. krótkie i długie grzbietu, najszerszy klatki piersiowej
* odcinek szyjny- stabilizacja : m. szyi po stronie nie obciążonej kończyny
DZIAŁANIE W POSZCZEGÓLNYCH FAZACH CHODU
1) ODBICIE
- m. czwoworboczny- włącza się z chwilą uniesienia pięty, powoduje zgięcie biodra i nadaje kończynie
pierwszy impet
- m. przywodziciel uda- dołączają w związku z nagłym skręceniem na zewnątrz
- m. prostownik stopy- unosi stopę, aby zabezpieczyć jej palce przed zaczepieniem o podłogę
- m. kulszowo-goleniowy- bezpośrednio przed zetknięciem z podłogą , zwalnia pęd kończyn i stabilizuje
staw kolanowy
2) WYKROK
- m. przywodziciel uda- dołącza się w związku z nagłym skręceniem uda do wewnątrz
- m. odwodziciel uda- stabilizuje miednicę względem uda,
- m. pośladkowy wielki- prostuje biodro i hamuje rotację wewnętrzną uda
- m. czworogłowy- łagodzi uderzenie piety , przyjmuje masę ciała, która pcha kolano do przodu
3) PRZENOSZENIE (40%)
- m. prostownik grzbietu i grupa odwodzicieli uda- koncentruja pochylenie miednicy i utrzymują
wyprostowaną postawę
4) PODPORU (40%)
- mm. goleni- grupa ta zaczyna działać wcześnie w tej fazie osiągając szczyt tuż przed odbiciem piety od
podłoża, kontynuuje potem swe działanie dla uniesienia miednicy
5) OPARCIE PIĘTY
- zbiega się z fazą odbicia drugiej stopy (10%)
CHÓD PATOLOGICZNY
* chód kołyszący- często występuje u kobiet, zwiększony ruch unoszenia i obniżania miednicy w
płaszczyźnie czołowej i jej pochylenie po stronie wykroku z równoczesnym większym obniżeniem
barku po stronie podporu
* chód marynarski- j/w ale o większym nasileniu
* chód majestatyczny- noga wykroczna nadmiernie przyspiesza i prostuje się, nim pięta osiągnie
podłoże, przedłuża to czas trwania kroku
* chód sztywny- oscylacje miednicy i barków są sztuczne , zmniejszone
Kiedy kończyna patologicznego chodu jest asymetryczna powstaje utykanie , czy kulenie.
* ból w jednej kończynie dolnej: proces zapalny stawu, mięśnia, urazy kończyny, zapalenie nerwu,
Chód analogiczny- (przeciwbólowy)- skracanie fazy podporu na kończynie bolącej i szybkie
przenoszenie ciężaru ciała na kończynę zdrową, występuje utykanie
- zwyrodnienie stawu biodrowego- pochylenie tułowia w stronę tego stawu (celem przesunięcia
środka ciężkości)
- zapalenie nerwu kulszowego- chód na palcach kończyny bolącej, stopa ustawia się w zgięciu
podeszwowym, zgina w stawie kolanowym i biodrowym, kompensacja
* zmiany patologiczne w układzie kostno-stawowym
- najczęściej w wyniku asymetrii długości występuje kulenie, a skrócenie rzeczywiste występuje
wskutek:
- zaburzenia procesu kostnego
- w stanach po złamaniach kończyny zwłaszcza w przypadku zrostu z nieprawidłowym ustawieniem
odłamków kostnych
- zaburzenia wzrostu kończyn będących skutkiem porażenia
- niedorozwój kończyny dolnej
* skrócenie pozorne- w czasie chodu występują przykurcze przywodzicieli i odwodzicieli kończyny
Dolnej
Przy skróceniu kończyny dolnej 3-5 cm brak wyraźnych zaburzeń chodu- chory kompensuje przez pochylenie miednicy.
Przy skróceniu ponad 5 cm wyrównanie występuje przez końskie ustawienie stopy kończyny krótszej i zgięcie kończyny dłuższej w stawie kolanowym. Długość kroku zmniejsza się po stornie przeciwnej. Ponadto występuje większe wychylenie miednicy w płaszczyźnie czołowej po stornie krótszej kończyny z przechyleniem barków po stronie przeciwnej.
* sztywność stawów- brak ruchomości kompensowany jest ruchami w sąsiednich stawach
- staw biodrowy- chory przenosi miednicę ku przodowi w dół osi kończyny dolnej zdrowej, skręty
miednicy odbywają się w zdrowym stawie biodrowym
- staw kolanowy- powoduje odwiedzenie tej kończyny i przeniesienie kończyny do przodu, najczęściej
możliwe jest przez dźwignięcie miednicy po stronie dolnej z pomocą m. czworobocznego lędźwi
- staw skokowo-goleniowy- utrudnia propulsję, kompensowane jest nadmiernym pochyleniem
* ubytki i niedowłady
Nasilenie zaburzenia chodu jest uzależnione od stopnia upośledzenia funkcji mięsni i ich zastosowania. Zwykle dotyczą całych grup, zespołów dynamicznych kończyn- zaburzenia taśm mięśniowych
Dla utrzymania równowagi chory przekrzywia barki na stronę dolną. W czasie chodu pojawia się naprzemienne pochylenie miednicy ku jednej stronie a barków ku stronie przeciwnej (objaw Duchenne’a). Ruchy zachodzą w płaszczyźnie czołowej
* porażenie zginaczy stawu biodrowego- ( m. biodrowo-lędźwiowy) –wyzwala nadmierną rotację
zewnętrzną uda po stronie chorej
* porażenie mięśnia czworogłowego uda (kompensacja), mięsień pośladkowy wielki, brzuchaty łydki, szczególnie w czasie wolnego chodu- brak stabilizacji i w czasie obciążenia kończyny następuje zgięcie w stawie kolanowym. Chód możliwy jest tylko przy utrzymaniu stawu kolanowego w wyproście podczas całej fazy podporu. Chory może kompensować.
- przez mechanizm Puttiego
* porażenie m. zginaczy podudzia- powoduje przeprost kolana a porażenie m. trójgłowego łydki- uniemożliwia zgięcie podeszwowe stopy, chód jest szczudłowaty, bez propulsji. Trudne lub niemożliwe jest wchodzenie pod górę. Obserwuje się równoczesny przeprost kolana w fazie podporu i opadania miednicy po stronie dolnej pod koniec tej fazy
* porażenie m. zginaczy grzbietowych stopy- występuje opadanie stopy, przy zetknięciu się piety z podłożem, następuje klapniecie. Chory nadzoruje zgięcie kończyn dolnych w stawie biodrowym i kolanowym (chód brodzący)
* porażenie m. piszczelowych- jest przyczyną koślawego ustawienia stepu i nadmiernego obciążenia brzegu wewnętrznego stopy
* porażenie m. strzałkowych- szpotawe ustawienie stopy, nadmierne obciążenie krawędzi zewnętrznej stopy. W trakcie chodzenia chory dotyka podłoża najpierw palcami, a następnie brzegiem zewnętrznym stopy
* niedowłady spastyczne m. konczyn dolnych
- chód spastyczny- jest utrudniony z powodu nadmiernego przywodzenia , krzyzowania kończyn
dolnych
- porażenie spastyczne typu połowicznego pochodzenia mózgowego- chód koszący
janbara