Katarzyna Kopeć MT
Wśród wymierających organizmów roślinnych i zwierzęcych znajdują się takie, które nie tolerują występujących w nadmiernych ilościach jakiś związków, ale potrafią przeżyć kiedy ich stężenie w powietrzu nie jest za wysokie. Organizmy te są wskaźnikami czystości powietrza. Zaliczamy do nich przede wszystkim porosty. To one jako pierwsze zwróciły uwagę biologów na fakt, że rośliny mogą być wskaźnikami niekorzystnych zmian zachodzących w atmosferze w okręgach przemysłowych.
Nasza grupa również postanowiła przeprowadzić badania dotyczące życia porostów. Wszystkie doświadczenia prowadzone byly wyłącznie w najbliższej okolicy wokół miejscowości, w której mieszkamy. Badania prowadzone byly za pomocą metody, którą wcześniej posłużył się słynny biolog Sernander – obserwowanie występujących gatunkow porostów.
Moje obserwacje byly prowadzone na ok. 7 drzewach. Znajdowaly sie one przy alei mieszczacej sie ok 100 metrow od drogi laczacej dwie dzielnice miasta. Badanymi drzewami byly buki. Na prawie wszystkich drzewach objętych obserwacją wystepowaly najprostsze porosty-glony, proszkowe i skorupiaste. W miare oddalania sie od gospodarstw domowych i samej szosy mozna bylo zaobserwowac rozwoj plech porostowych- na poczatku pojawialy sie porosty o budowie proszkowej i skorupiastej, nastepnie, choc w bardzo malych ilosciach porosty listkowate. Badane bioindykatory zajmowaly powierzchnie drzew poczawszy od dolu, a nastepnie rozprzestrzenialy sie na dostepnej przestrzeni. Mozna bylo rowniez zauwazyc ze zajmują na początku stronę zachodnią, niekiedy północno-zachodnią lub południowo-zachodnią. Prawie nigdy nie zaczynają się rozprzestrzeniać od strony wschodniej.
Miejscowość, w której mieszkam, jest otoczona lasami z przewagą drzew lisciastych, stad badania prowadzone byly wlasnie na bukach. W okolicy, w której prowadzone zostaly moje obserwacje, nie ma wielkich terenów przemysłowych. Mimo tego, iż podczas badan występowala mała roznorodnosc gatunkow porostów, można bylo dokonać klasyfikacji terenu pod względem czystości powietrza, posługując się skala porostowa. Wystepowanie glonow swiadczy o dosc duzym stopniu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki. W miare oddalania sie i obserwacji rozwoju porostow skorupiastych a nastepnie proszkowatych, mozna stwierdzic ze stezenie dwutlenku siarki zaczyna malec mianowicie ze 170 do 150, a nawet do 125 mg SO2/ m3. Nieliczne miejsca, w ktorych wystepowaly w bardzo malych ilosciach porosty listkowate udowodnily, ze poziom zanieczyszenia powietrza jest jeszcze mniejszy, bo wynosi max. 70 mg SO2/ m3.
Wedlug zrodel, z ktorych korzystalam do opisu swoich obserwacji, mozna wyroznic wystepujace strefy skazen powietrza w okolicy prowadzonych przeze mnie badan:
Skala i jej twórcy
Ilość stref
Występujące strefy skażeń powietrza
Występujące porosty
Skala Hawkswortha i Rose`a
11
Strefa ,zerowa"- powyżej 170mg SO2/m3
Brak jakichkolwiek porostów (odpowiednik pustyni porostowej)
Strefa II - 170mg SO2/m3 - szczególnie silnie zanieczyszczone powietrze
Całkowity brak porostów nadrzewnych
Strefa III - 150-170 mg SO2/m3 - bardzo silnie zanieczyszczone powietrze
Występują porosty o plechach skorupiastych, np. Lecanora conizaeoides, Lepraria incana
Strefa IV - 100-150 mg SO2/m3 - silnie zanieczyszczone pow. (=wew. strefie osłabionej wegetacji)
Występują: gatunki skorupiaste, łuseczkowate. Organizmy wskaźnikowe: brunatka kropkowata, obrost wzniesiony, złotorost postrzępiony
Strefa V - 70-100 mg SO2/m3 - średnio zanieczyszczone pow., tzw. środkowa strefa osłabionej wegetacji
Są obecne porosty listkowate, np. pustułka pęcherzykowata, tarczownica bruzdkowana
Do opisu zamieściłam również kilka zdjęć wykonanych podczas obserwacji.
marika666