rocznik astronomiczny 2009 odblok.pdf

INSTYTUTGEODEZJIIKARTOGRAFII

ROCZNIK

ASTRONOMICZNY

NAROK2009

LXIV

WARSZAWA2008

Redaktor naukowy Rocznika Astronomicznego

Jan Kry«ski

Sekretarz: Marcin S¦kowski

Adres Redakcji:

Instytut Geodezji i Kartograﬁi

02-679 Warszawa, ul. Modzelewskiego 27

email:astro@igik.edu.pl

http://www.igik.edu.pl

Prenumerata:

email:boi@igik.edu.pl

ProjektokładkiŁukaszak

PrzyprojektowaniuokładkiwykorzystanoatlasniebaJanaHeweliusza

JOHANNISHEVELII,URANOGRAPHIA,TOTUMCOELUMSTELLATUM,1690

reprintwydawnictwaUzbeckiejAkademiiNauk,Taszkent,1968

ISSN0209-0341

INSTYTUTGEODEZJIIKARTOGRAFII

Nakład200egz.Papierosetowykl.III,g90,707–500mm.Dodrukuoddano22XII2008r.Drukze

składukomputerowegoprzygotowanegowZGiGIGiKwykonanowIGiK

SPIS TRECI

Przedmowa .................................................................................. 4

Skróty stosowane w Roczniku Astronomicznym .............................................. 6

Dni ±wi¡teczne, pory roku, stałe precesyjne, obserwatoria astronomiczne ...................... 7

Czas gwiazdowy Greenwich i K¡t Obrotu Ziemi .......................................... 8 ÷ 11

Sło«ce, współrz¦dne równikowe, wschody i zachody w Warszawie ........................ 12 ÷ 19

Ksi¦»yc, współrz¦dne równikowe, wschody i zachody w Warszawie ....................... 20 ÷ 27

Momenty wej±¢ Sło«ca w znaki Zodiaku .................................................... 28

Planety, współrz¦dne równikowe ............................................................ 28

Fazy Ksi¦»yca, apogeum i perigeum ........................................................ 29

Tablice do obliczania czasu wschodu i zachodu Sło«ca i Ksi¦»yca poza Warszaw¡ ........ 30 ÷ 31

Wschód i zachód Sło«ca w niektórych miastach Polski .................................. 32 ÷ 33

Wschód i zachód Sło«ca w niektórych stolicach europejskich ................................ 34

Kalendarz astronomiczny — wschody i zachody Sło«ca oraz wybranych planet w Warszawie . 35

Konﬁguracje planet ........................................................................ 37

Za¢mienia Sło«ca i Ksi¦»yca ............................................................ 38 ÷ 39

Współrz¦dne bieguna CIP i poprawka do czasu uniwersalnego ........................... 40 ÷ 41

Sygnały czasu .............................................................................. 42

Mapa deklinacji magnetycznej .............................................................. 43

Miejsca ±rednie gwiazd ................................................................. 44 ÷ 62

Pozycje gwiazd w systemie ICRS ( BCRS ) (J2000.0) .................................... 63 ÷ 81

Wielko±ci redukcyjne ................................................................... 82 ÷ 89

Miejsca pozorne gwiazd ............................................................... 90 ÷ 103

Miejsca pozorne Biegunowej i gwiazd okołobiegunowych .............................. 104 ÷ 113

Barycentryczne i heliocentryczne współrz¦dne Ziemi .................................. 114 ÷ 121

Wpółczynniki macierzy precesyjno–nutacyjnej IAU2006 ............................... 122 ÷ 129

Miejsca pozorne ( IRS ) gwiazd ........................................................ 130 ÷ 143

Miejsca pozorne ( IRS ) gwiazd okołobiegunowych ..................................... 144 ÷ 153

Przybli»ony azymut Biegunowej ........................................................... 154

Przybli»ona odległo±¢ zenitalna Biegunowej ................................................ 155

Szeroko±¢ geograﬁczna z wysoko±ci Biegunowej ............................................. 156

Współczynniki do wzorów interpolacyjnych ................................................ 157

Refrakcja i ekstynkcja ................................................................ 158 ÷ 159

Zestawienie gwiazdozbiorów .......................................................... 160 ÷ 161

Mapa nieba gwia¹dzistego ............................................................ 162 ÷ 165

Niektóre stałe, deﬁnicje i wzory astronomiczne i geodezyjne ........................... 166 ÷ 170

Obja±nienia — cz¦±¢ ogólna .......................................................... 171 ÷ 188

Obja±nienia — cz¦±¢ szczegółowa ..................................................... 189 ÷ 211

PRZEDMOWA

Niniejszy, LXIV tom Rocznika Astronomicznego jest kontynuacj¡ serii roczników astronomicznych opra-

cowywanych i wydawanych nakładem Instytutu Geodezji i Kartograﬁi w Warszawie od 1946 roku. Został on

opracowany w ramach tematu „Monitorowanie efektów geokinematycznych i geodynamicznych w Obserwatorium

Geodezyjno–Geoﬁzycznym IGiK Borowa Góra” wchodz¡cego w zakres bada« statutowych Zakładu Geodezji i

Geodynamiki IGiK. Zespół autorski LXIV tomu Rocznika Astronomicznego stanowi¡: Jan Kry«ski i Marcin

S¦kowski.

W Roczniku na 2009 rok, podobnie jak w poprzednich Rocznikach, pocz¡wszy od Rocznika na 2004 rok,

s¡ uwzgl¦dnione zmiany zwi¡zane z nowymi, dostosowanymi do precyzji współczesnych technik obserwacyjnych

(poni»ej mikrosekundy łuku) deﬁnicjami niebieskich systemów odniesienia, transformacji mi¦dzy tymi systemami

oraz systemami czasu przyj¦tymi przez Mi¦dzynarodow¡ Uni¦ Astronomiczn¡ IAU (2000 r.) i Mi¦dzynarodow¡

Uni¦ Geodezji i Geoﬁzyki IUGG (2003 r.) za obowi¡zuj¡ce od 1 stycznia 2003 roku. Dodatkowo, w Roczniku

na 2009 rok, podobnie jak w Rocznikach, pocz¡wszy od Rocznika na 2007 rok, uwzgl¦dniono nowe deﬁnicje

oraz zmiany terminologiczne wynikaj¡ce z rezolucji XXVI Zgromadzenia Generalnego IAU (Praga, 2006) oraz,

podobnie jak w Roczniku na 2008 rok, w ±lad za Rezolucj¡ 2 XXIV Zgromadzenia Generalnego IUGG (Perugia,

2007) wprowadzono Geocentryczny Ziemski System Odniesienia GTRS , który został zdeﬁniowany w zgodno±ci z

Rezolucj¡ B1.3 Zgromadzenia Generalnego IAU w 2000 roku, a tak»e uzupełniono deﬁnicj¦ Mi¦dzynarodowego

Ziemskiego Systemu Odniesienia ITRS jako szczególnego GTRS , którego orientacja utrzymywana jest w ci¡gło±ci

z poprzednimi uzgodnieniami mi¦dzynarodowymi (orientacja BIH). Zawarte w tablicach Rocznika na 2009 rok

pozycje Sło«ca i Ksi¦»yca oraz pozycje gwiazd wyra»one s¡, zgodnie z zaleceniami IAU, zarówno w nowym

Niebieskim Po±rednim Systemie Odniesienia o pocz¡tku CIO , jak i w uj¦ciu „klasycznym” zwi¡zanym z punktem

równonocy wiosennej.

Niniejszy tom Rocznika zawiera kilka istotnych zmian i uzupełnie«. W ±lad za Rezolucj¡ 1 XXVI Zgroma-

dzenia Generalnego IAU (Praga, 2006) cz¦±¢ precesyjn¡ modelu precesyjno-nutacyjnego IAU2000A zast¡piono

teori¡ precesyjn¡ P03. Wprowadzenie nowej, obowi¡zuj¡cej od 1 stycznia 2009 r. teorii precesyjno-nutacyjnej

IAU2006 wymagało zasadniczych zmian w oprogramowaniu u»ywanym do opracowywania Rocznika. W szcze-

gólno±ci zmiany dotyczyły programów stosowanych do obliczania danych w tablicach: czas gwiazdowy; pozycje

pozorne Sło«ca, Ksi¦»yca, pozycje pozorne planet; wschód i zachód Sło«ca w miastach Polski i Europy; współ-

czynniki macierzy precesyjno-nutacyjnej Q; miejsca pozorne IRS ; miejsca pozorne IRS gwiazd okołobiegunowych.

Na stronie 7, obok wykorzystywanych jeszcze w Roczniku stałych precesyjnych IAU1976, umieszczono now¡ ko-

lumn¦ stałych precesyjnych P03.

Dokonano tak»e licznych korekt dotycz¡cych wykorzystywanego w obliczeniach oprogramowania. Wi¦kszo±¢

programów została gruntownie i szczegółowo zweryﬁkowana i ponownie skompilowana w jednorodny i spójny

pakiet. Pozwoliło to na dalsz¡ automatyzacj¦ oblicze« i czynno±ci zwi¡zanych z tworzeniem kolejnych wyda«

Rocznika. Zostało usuni¦tych przy tym kilka drobnych bł¦dów, nie maj¡cych jednak widocznego wpływu na

warto±ci prezentowanych danych.

W pracach nad Rocznikiem Astronomicznym na 2009 rok korzystano z materiałów z kolejnych Zgromadze«

Generalnych IAU i IUGG, zbiorów opracowa«: IERS Technical Note 29 (zawieraj¡c¡ publikacje z Workshopu

IERS na temat „ ImplementationoftheNewIAUResolutions ”), który si¦ odbył w kwietniu 2002 roku w Pary»u,

„ IERSConventions1996 ”, „ IERSConventions2003 ”, opracowa« Grup Roboczych Oddziału Astronomii Funda-

mentalnej IAU i szeregu publikacji, zaczerpni¦tych głównie z Astronomy & Astrophysics, a tak»e z materiałów

Workshopu Sekcji Dynamiki Ziemi Komitetu Geodezji PAN w Warszawie w maju 2004 roku.

Zawarto±¢ wi¦kszo±ci tablic w Roczniku stanowi wynik oblicze« wykonanych w Zakładzie Geodezji i Geody-

namiki IGiK przy u»yciu uaktualnionych, dotychczas u»ywanych programów oraz nowych programów, w których

wykorzystane zostały procedury udost¦pnione przez IERS i SOFA — wszystkich opracowanych przez Marcina

S¦kowskiego. Program do interpolacji izogon deklinacji magnetycznej oraz map¦ tych deklinacji na rok 2009

sporz¡dziła El»bieta Welker. Obliczenia kontrolne przykładów numerycznych zamieszczonych w cz¦±ci szczegó-

łowej Rocznika wykonali Helena Bieniewska, Maciej Moskwi«ski, Marcin S¦kowski i Łukasz ak. Dane liczbowe

dotycz¡ce za¢mie« Sło«ca i Ksi¦»yca zaczerpni¦to ze stron internetowych NASA, autorstwa Freda Espenaka

( http://eclipse.gsfc.nasa.gov/eclipse.html ). Momenty wej±¢ Sło«ca w znaki Zodiaku, fazy Ksi¦»yca, perigea i

apogea Ksi¦»yca oraz konﬁguracje planet obliczono programem PERSAY, który stanowi okrojon¡ softwarow¡

wersj¦ Rocznika Astronomicznego Instytutu Astronomii Stosowanej Rosyjskiej Akademii Nauk w St. Peters-

burgu. Do sporz¡dzenia efemeryd Sło«ca, Ksi¦»yca i planet Układu Słonecznego posłu»yły dane efemerydalne

DE405/LE405. Współrz¦dne bieguna północnego Ziemi CIP oraz ró»nice UT1 − UTC zaczerpni¦to z wydawnictw

Centralnego Biura Mi¦dzynarodowej Słu»by Ruchu Obrotowego Ziemi (IERS) w Pary»u. Informacje o radiowych

sygnałach czasu oparte s¡ na corocznie uaktualnianych danych dostarczanych przez Bureau International des Po-

ids et Mesures w Sevres. Programy u»ywane do tablicowania danych i formatowania Rocznika oraz skład cało±ci

Rocznika w systemie T E X, zarówno drukowanej wersji ksi¡»kowej jak i elektronicznej pdf zostały wykonane przez

Marcina S¦kowskiego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: