Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe.doc

Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe

Próbując zdefiniować bezpieczeństwo międzynarodowe, nie można pominąć znaczenia bezpieczeństwa narodowego, gdyż oba te terminy wzajemnie się uzupełniają.

Bezpieczeństwo narodowe w jego współczesnym znaczeniu oznacza oczekiwanie społeczne na zapewnienie możliwości korzystania z dobrobytu ekonomicznego, autonomii społecznej oraz określonego statusu społecznego, a zatem jest to pojęcie z kategorii egzystencjalnych potrzeb i interesów społeczności ludzkich zorganizowanych w państwo.

Idea bezpieczeństwa międzynarodowego wyraża właściwe każdemu państwu pragnienie bycia zabezpieczonym w razie agresji i opiera się na posiadanej przez państwo pewności, że nie będzie zaatakowane lub, że w przypadku ataku otrzyma natychmiastową i skuteczną pomoc ze strony innych państw.

Terminy te uzupełniają się, ale nie trudno zauważyć, że bezpieczeństwo międzynarodowe ma szerszy wymiar, gdyż dotyczy nie tylko zewnętrznych aspektów bezpieczeństwa poszczególnych państw, ale przede wszystkim - umożliwia przetrwanie, funkcjonowanie i rozwój systemu międzynarodowego oraz tworzenia międzynarodowego pokoju.

Pojęcie bezpieczeństwa międzynarodowego jest pojęciem bardzo szerokim, dlatego trudno jest wybrać jedną określającą go definicję. Należy także podkreślić, że jest to pojęcie złożone i w literaturze tego przedmiotu możemy odnaleźć nazwę trójwymiarowość bezpieczeństwa międzynarodowego, mówiącą o podziale na wymiar podmiotowy, przedmiotowi i proceduralny.

Stabilność bezpieczeństwa międzynarodowego uzależniona jest od interesów poszczególnych państw wchodzących do danego systemu międzynarodowego oraz od oddziaływań z zewnątrz. Wysiłki podejmowane przez państwa dążą, z jednej strony, do unikania wszelkich zagrożeń dla ich bezpieczeństwa narodowego, z drugiej do tworzenia porozumień, norm, mechanizmów i organizacji międzynarodowych, które pozwalają rozwiązywać sprzeczności i konflikty oraz rozwijać pokojową współpracę międzynarodową.

Do stabilizowania bezpieczeństwa międzynarodowego najefektywniej przyczyniają się wypracowane zobowiązania mające charakter prawny, dlatego funkcjonowanie organizacji międzynarodowych i członkostwa w nich poszczególnych państw sprzyja budowaniu zaufania, trwałości oraz pozytywnemu rozwojowi stosunków między państwami.

Z tego punktu widzenia państwa, które unikają uczestnictwa w takich organizacjach, skazane są na samodzielną walkę o zapewnienie sobie stabilności i bezpieczeństwa. Jest to dużo trudniejsze, ponieważ historia i lata doświadczeń pokazały, że pojedyncze państwo, bez pomocy innych państw nie jest w stanie zapewnić sobie dostatecznego zabezpieczenia i uniknąć konfliktów. Innymi słowy, współpraca międzynarodowa w dłuższej perspektywie jest najbardziej efektywnym środkiem umacniania bezpieczeństwa międzynarodowego i tworzenia infrastruktury pokoju.

Utrzymanie bezpieczeństwa międzynarodowego gwarantuje spokój i umożliwia państwom współpracę, tak przecież potrzebną do rozwoju gospodarki każdego z państw, zapewnia trwałość stosunków, brak konfliktów i swobodne działanie na arenie międzynarodowej.

Kluczem do bezpieczeństwa jest siła państwa, zatem w dzisiejszych czasach państwo powinno dążyć do umocnienia swojej pozycji, aby móc realizować wyznaczone sobie cele, powinno dążyć do utrzymana pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, do podejmowania skutecznych zbiorowych środków dla zapobiegania i usuwania gróźb przeciwko pokojowi i do uchylenia aktów agresji, przy pomocy środków pokojowych i zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego powinno załatwiać lub rozstrzygać spory międzynarodowe lub sytuacje, które mogłyby doprowadzić do zakłócenia pokoju.

Umożliwia i ułatwia to suwerennym państwom członkostwo w wielu organizacjach międzynarodowych takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych, Unia Europejska, Sojusz Północnoatlantycki, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

Pojęcie i zakres bezpieczeństwa narodowego :
Spośród wielu definicji funkcjonujących w praktyce na uwagę zasługują definicje traktujące „bezpieczeństwo” w sposób kompleksowy, a mianowicie :
a) bezpieczeństwo narodowe jako cel działania państwa i rządu,
b) bezpieczeństwo narodowe tworzone na co dzień przez cały naród.
Uogólniając można stwierdzić, że „bezpieczeństwo narodowe” jest nie tylko ochroną naszego narodu i terytorium przed fizyczną napaścią, lecz również ochroną – za pomocą różnych środków – żywotnych interesów ekonomicznych i politycznych, których utrata zagroziłaby podstawowym interesom państwa.

Bezpieczeństwo narodowe jest najwyższą potrzebą i wartością narodu oraz głównym celem działania państwa. BN to ogół warunków i instytucji chroniących suwerenność państwa, życie i zdrowie obywateli oraz mienie i majątek narodowy.
Zasadniczym kierunkiem naszej polityki bezpieczeństwa jest współpraca regionalna
( w tym tzw. Grupa Wyszehradzka) oraz dobre stosunki ze wszystkimi sąsiadami.
Nowe warunki i nowa rola RP po wejściu do NATO wymagały opracowania nowej strategii bezpieczeństwa państwa. Rada Ministrów przyjęła 4 stycznia 2000r. „Strategię Bezpieczeństwa RP”.
W opracowanej strategii bezpieczeństwa państwa zawarte są strategiczne cele i podstawowe zasady polskiej polityki bezpieczeństwa.
Podstawowe cele polityki bezpieczeństwa naszego państwa są niezmiennie związane z:
- ochroną suwerenności i niezawisłości Rzeczypospolitej,
- utrzymaniem nienaruszalności granic i integralności terytorialnej kraju.

Polityka państwa służy:
- zapewnieniu bezpieczeństwa obywateli Polski,
- praw człowieka i podstawowych wolności
- demokratycznego porządku w kraju,
- stworzeniu niezakłóconych warunków do cywilizacyjnego i gospodarczego rozwoju Polski
- wzrostu dobrobytu obywateli,
- ochronie dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej,
- realizacji zobowiązań sojuszniczych,
- obronie i promowaniu interesów państwa polskiego.

Charakter i zakres zagrożeń bezpieczeństwa narodowego :
Zagrożeniem bezpieczeństwa państwa będzie taki splot zdarzeń wewnętrznych lub w stosunkach międzynarodowych, w którym z dużym prawdopodobieństwem może nastąpić ograniczenie lub utrata warunków do niezakłóconego bytu i rozwoju wewnętrznego bądź naruszenie lub utrata suwerenności państwa oraz jego partnerskiego traktowania w stosunkach międzynarodowych – w wyniku stosowania przemocy politycznej, psychologicznej, ekonomicznej, militarnej.
Typologia /podział, rodzaje/ zagrożeń BN :

• polityczne;
• militarne;
• gospodarcze;
• społeczne (społeczno – kulturowe);
• ekologiczne.
POLITYKA ZAGRANICZNA
CELE I CZYNNIKI I INSTRUMENTY POLITYKI ZAGRANICZNEJ PAŃSTWA
POLITYKA ZAGRANICZNA – są to działania jakie państwo podejmuje do realizacji celów. Głównym celem jest ochrona, bezpieczeństwo państwa i jego interesów. Polityka zagraniczna jest określona przez ustrój wewnętrzny, interesy, potencjał gospodarczy, militarny oraz przez warunki zewnętrzne. Przyjęte zadania realizuje minister spraw zagranicznych, ambasador. Ważne w polityce zagranicznej są wyznaczniki i cele. Wyznaczniki to przesłanki powodujące określony skutek. Można je podzielić na:
- Wewnętrzne (interesy wewnętrzne państwa)
- Międzynarodowe
- Obiektywne (istnieją niezależnie od stanu działalności)

INTERESY:
- Egzystencjalne – bezpieczeństwo narodowe, trwałość, ciągłość
- Koegzystencjalne – zagadnienia suwerenności i współpracy w różnych dziedzinach międzynarodowych.
- Funkcjonalne

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE POZYCJE MIEDZYNARODOWE PAŃSTWA

Zgodnie z tradycyjnym poglądem, pozycja międzynarodowa państwa zależy od jego potęgi militarnej i gospodarczej i innych atrybutów władzy, takich jak obszar, populacja i dochód na głowę mieszkańca. Te czynniki nadal mają pewne znaczenie.
Globalizacja wysuwa jednak na czoło inne kryteria. Obejmują one zdolność adaptacyjną państwa, wydajność jego struktur, umiejętność tworzenia nowych technologii, konkurencyjność gospodarczą i jakość systemu ciągłego kształcenia w celu sprostania zmianom.

Polityka zagraniczna zajmuje się pięcioma sprawami:
1. bezpieczeństwem państwa, a więc sojuszami obronnymi,
2. wpływaniem na politykę europejską lub światową w myśl naszych tradycyjnych wartości i interesu Polski,
3. wzmacnianiem prestiżu państwa, czyli działalnością międzynarodową, uczestnictwem w misjach pokojowych, planach itp.,
4. wspomaganiem polskiej ekspansji gospodarczej, kulturalnej,
5. działaniami w interesie Polaków przebywających za granicą i wykorzystaniem ich ku pożytkowi wspólnej wszystkim Polakom Ojczyzny.

Tak jak każda działalność polityczna, również polityka zagraniczna jest sztuką osiągania rzeczy możliwych do osiągnięcia. Jest więc kwestią praktyki, w której nie ma żadnych dogmatów. Obowiązują wszystkie zasady etyczne, ale nie ma żadnych niepodważalnych zasad dotyczących sposobów działania. W związku z tym każdy polityk musi wyważyć praktycznie, co opłaca się robić, a co nie. Podstawowym celem polityki zagranicznej jest, tak jak w przypadku innych dziedzin polityki, realizowanie interesu Polski i Polaków. To jest podstawa wszelkiego działania. Tak więc polityka zagraniczna jest ramieniem polityki polskiej do realizowania interesów poza granicami kraju.

Uogólnienia i wnioski :

1. Postulat Zbigniewa Brzezińskiego (jednego z najwybitniejszych strategów w skali światowej – b. doradcy prez. USA) potwierdzony i ponownie proponowany przez Jana Nowaka Jeziorańskiego – byłego żołnierza AK i dyr. Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
„ Polskie plany obronne powinny być oparte na dwóch współdziałających i równorzędnych komponentach :
• niewielkiej ale mobilnej i nowocześnie uzbrojonej armii;
• obronie terytorialnej czyli Armii Krajowej (AK), przeznaczonej do kontynuowania walki na tyłach przeciwnika metodami szarpanej wojny, dywersji, sabotażu i wojny psychologicznej ( np. wojny w Afganistanie, Czeczenii, Wietkong, wcześniej Algier, II w.ś. Jugosławia)”.

Co daje nam członkostwo w NATO?

Prof. Zbigniew Brzeziński zapytany w ten sposób, odpowiedział: „…jakościową przemianę w międzynarodowej sytuacji Polski, warunki bezpieczeństwa, które przedtem nie istniały, eliminację jakiegokolwiek zagrożenia, integrowanie się Polski w Europie i jednocześnie ograniczenie ewentualnego zagrożenie ze Wschodu”. Jeśli przyjmiemy, że każde państwo musi być przygotowane na każdą ewentualność, integracja w ramach organizacji bezpieczeństwa zbiorowego jest najkorzystniejszym wyjściem.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE POLSKI. GEOPOLITYCZNE I GEOEKONOMICZNE UWARUNKOWANIA

Autor: red.EDWARD HALIŻAK

Polityka zagraniczna i stosunki międzynarodowe pozostają w ścislym związku z przestrzenią geograficzną. Związek ten jest opisywany i wyjaśniany w kategoriach takich pojęć jak: geopolityka, geoekonomika, geokultura i geostrategia. Każde z tych pojęć w sposób właściwy dla siebie ujmuje i wartościuje przestrzenny obraz stosunków międzynarodowych. Pojęcia te mogą być traktowane jednocześnie jako kategorie ontologiczne, stanowiąc determinanty (uwarunkowania) polityki zagranicznej każdego państwa, przejawiając się w formie tendencji rozwojowych stosunków międzynarodowych.
Z punktu widzenia poznawczego jak i praktycznego właściwy wybór tych pojęć ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego odczytania tendencji rozwojowych w stosunkach międzynarodowych i wypracowania na tej podstawie właściwego podejścia strategicznego odnośnie do bezpieczeństwa narodowego każdego państwa. Taka procedura postępowania jest szczególnie ważna w okresie przyśpieszonych zmian w strukturze i funkcjonowaniu stosunków międzynarodowych, a więc takich, jakich jesteśmy obecnie świadkami po zakończeniu zimnej wojny. Warunkiem powodzenia (efektywności) strategii odnośnie do bezpieczeństwa narodowego w sytuacji tak fundamentalnych zmian w środowisku międzynarodowym jest precyzyjne zidentyfikowanie i określenie najważniejszych zagrożeń. Wybór adekwatnych kategorii analitycznych ma tu zasadnicze znaczenie, gdyż jak słusznie wskazuje jedna z autorek artykułu w Foreign Affairs, w postzimnowojennym świecie istnieje realne ryzyko błędnego myślenia i działania tak jakby świat się nie zmieniał. Grozi to wyolbrzymianiem starych zagrożeń i minimalizowaniem nowych.

fragment wstępu
 

Czego konkretnie dotyczy bezpieczeństwo narodowe?
• nie należy myśleć o bezpieczeństwie narodowym jako abstrakcji, dotyczącej tylko bezpieczeństwa państwa jako tworu, lecz jako o bezpieczeństwie ludzi, powinno ono odnosić się również do bezpiecznej swobody ludzi: wolność poglądów, wyznania, polityczna itp.
• bezpieczeństwo narodowe jest coraz częściej uzależniane od bezpieczeństwa międzynarodowego, nie jest możliwa sytuacja, aby w grupie państw odczuwających zagrożenie jedno z nich czuło się bezpieczne, również wielkie mocarstwa nie myślą egoistycznie - tylko i wyłącznie o swoim bezpieczeństwie – one również potrzebują sojuszników

Bezpieczeństwo międzynarodowe – jest sumą, na którą składają się bezpieczeństwa narodowe poszczególnych państw, jest możliwe tylko w stanie pokoju. Wszelkie porozumienia, umowy, uczucie zaufania pomiędzy państwami zapewniają bezpieczeństwo międzynarodowe. Cały ten system porozumień daje szansę na utrwalenie i utrzymanie pokoju.
Dwa pojęcia - pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe - nie są tożsame, gdyż jest możliwy stan, w którym panuje pokój, lecz równocześnie nie ma bezpieczeństwa międzynarodowego. Nie zawsze pojęcia te pokrywają się ze sobą.
Jakie kroki podejmuje państwo, aby utrzymać bezpieczeństwo narodowe?
• pomnażanie siły i potęgi państwa
• zawieranie sojuszy z innymi państwami umacnia pozycję oraz daje poczucie większego bezpieczeństwa, zmniejsza ryzyko ataku państw sąsiednich
• zbytnia rozbudowa potęgi militarnej może szkodzić bezpieczeństwu międzynarodowemu
• izolacjonizm, neutralizm – państwo nie jest zainteresowane największymi konfliktami na świecie, samo nie jest agresywne i liczy na to, iż ono również nie będzie przedmiotem agresji, klasycznym przykładem kraju izolacjonizmu w XVIII i XIX w. było USA, Szwajcaria pozostaje neutralna od 1815 roku, o jej neutralność decyduje czynnik ekonomiczny (pozycja finansowa)

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

I

16.02.2008      4godz.(łącznie 20 godz. przedmiotu)    Dr. Wiesław Stach

Test (uzupełnienie)ok. 17 pytań (9 na zdanie egzaminu) 21.06 (15:10) lub 8.06 po południu.

Literatura:

Dokumenty:

• Kodeks postępowania w dziedzinie polityczno-wojskowych aspektów bezpieczeństwa
• Koncepcja strategiczna sojuszu
• Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczpospolitej Polskiej
• Europejska strategia bezpieczeństwa
• Traktat o Unii Europejskiej-7 lutego 1992r.
• Konsekwencja z Schengen 19.06.1990r.
• Traktat o konwencjonalnych siłach w Europie

Książki:

• „ Polska polityka bezpieczeństwa 1989-2000”
• „Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe”
• „Bezpieczeństwo narodowe czasu przemian” zagadnienia, koncepcje i instytucje.
• „Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria o praktyka.”
• „Polska polityka bezpieczeństwa 1989-2000
• „Współczesne bezpieczeństwo”
• „Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa”

Bezpieczeństwo międzynarodowe, terroryzm

Bezpieczeństwo-dziedzina nauki i dydaktyki

Zagrożenie oznacza pewien stan psychiki lub świadomości wywołany postrzeganiem zjawisk, które oceniane są jako niekorzystne, są to czynniki powodujące ten stan niepewności i obaw.

To rzeczywiste działania innych uczestników życia społecznego, niekorzystne i niebezpieczne dla żywych interesów i podstawowych wartości drugiego podmiotu. Jest to, więc zagrożenie realne.

Powszechnie stosowany podział zagrożeń dokonywany jest z punktu widzenia ich treści, czyli środków zagrożeń. Dzieli się na:

ü      społeczne

ü      gospodarcze

ü      militarne

ü      cywilizacyjne

ü      informacyjne

ü      ekologiczne

Stosowanie takiego podziału zagrożeń wyodrębniamy analogiczne dziedziny bezpieczeństwa.

Najistotniejsze zagrożenia we współczesnym świecie:

Znaczne obniżenie życia społeczności międzynarodowej

ü      Niespotykana na tą skalę migracja ludności

ü      Niekontrolowany proces wzrostów zbrojeń

ü      Wzrost różnicy w poziomie rozwoju gospodarczego

ü      Rozbudzenie ruchów międzynarodowych

ü      Wzrost znaczenia ruchów religijnych w skali globalnej

Wyzwania dla polityki bezpieczeństwa państw to nowe sytuacje, w których pojawiają się niezbywalne potrzeby wymagające sformalizowania odpowiedzi i podjęcia stosownych działań. Nierozwiązane wyzwania mogą dopiero przekształci się w zagrożenie.

Najbardziej charakterystyczną właściwością człowieka jest:

ü      Zdolność do przekraczania granic dotychczasowego działania

ü      Dążenie do samorozwoju, poznania świata, w którym żyje

ü      Dążenie do sukcesów

ü      Pragnięcie uznania przez innych ludzi

ü      Chęć bycia z kimś ważnym

Pojęcie i główne wyznaczniki bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego

Bezpieczeństwo jest kategorią i może być rozwiązywana w kilku układach odniesienia:

ü      W stosunku państw do obywateli i ich wspólnoty

ü      W sieci współzależności między państwami

ü      W ramach czynników życia międzynarodowego

ü      Wobec nadrzędnych norm moralności i prawa międzynarodowego

Bezpieczeństwo narodowe-to:

ü      Zdolność państwa do ochrony jego wewnętrznych wartości przed wewnętrznymi zagrożeniami

ü      Przeciwstawianie się wszelkich zagrożeniom wewnętrznym i zewnętrznym

Bezpieczeństwo międzynarodowe oznacza stan zapewniający państwową wolność od:

ü      Napaści militarnej

ü      Presji politycznej

ü      Przymusu gospodarczego a tym samym stwarzają możliwości ich swobodnego rozwoju

Bezpieczeństwo międzynarodowe to stan, w którym istnieją realne i racjonalne mechanizmy redukowania zagrożeń, akceptowania przez społeczność międzynarodową, przestrzegania zasady niestosowania siły w stanach……

Bezpieczeństwo narodowe –to brak obiektywnie istniejących zagrożeń i subiektywnych obaw oraz zgodne dążenie i działanie społeczności międzynarodowych na rzecz ochrony określonych wartości państwowych i pozapaństwowych (społecznych) za pomocą norm, instytucji i instrumentów zapewniających pokojowe rozstrzyganie sporów oraz tworzenie gospodarczych, społecznych, ekologicznych i innych przesłanek dynamicznej stabilności i eliminowanie zagrożeń.

Typologie bezpieczeństwa:

ü      Polityczne

ü      Militarne

ü      Społeczne

ü      Ekologiczne

ü      Kulturalne

Typologie bezpieczeństwa-kryterium przestrzenne:

ü      Lokalne

ü      Realne

ü      Globalne

ü      Subracjonalne

Typologie bezpieczeństwa- kryterium czasowe:

ü      Stan bezpieczeństwa

ü      Proces bezpieczeństwa

Podstawowe wartości składające się na bezpieczeństwo międzynarodowe:

ü      Przetrwanie (państwowe, etniczne, biologiczne)

ü      Integralność terytorialna

ü      Niezależność polityczna (w stanie ustrojowym, samowładności i swobody afiliacji)

ü      Jakość życia (przyzwoity standard życia, prawa i swobody obywatelskie, rozwój kulturalny, niezależne środowisko naturalne)

Konsekwencja równowagi sił. Równowaga sił charakteryzuje taka koncepcja bezpieczeństwa, która ma przeciwstawiać się supremacji i jednego ośrodka siły międzynarodowej. Zakłada, że poszczególne państwa tworzące ten skład…..znajdować się w stanie równowagi.

Analizy koncepcji równowagi sił eksponujące takie jej stabilności:

ü      Poszukiwanie równowagi prowadzi do napięć i sprzyja wyścigowi zbrojeń

ü      Przesadne eksponowanie czynników w stosunkach międzynarodowych

ü      Eksponowanie polityki mocarstw z niekorzystną dla innych państw mniejszych

ü      ...