M. Głowiński: Odbiór, konotacje, styl
- sprawa odbiorcy mogła się pojawić po tezie, że dzieło literackie to swoisty akt komunikacji;
- odbiorca jako centralny punkt w pozycji dzieła literackiego to przeciwieństwo ekspresji;
- dzieło jako zorganizowany zespół znaków, swoisty akt komunikacji, wyklucza ujmowanie go w kategoriach ekspresji, bo estetyka ekspresyjna interesuje się relacjami między nadawcą i przekazem. A w dziele sztuki ważna jest nadal ekspresja komunikowana;
- przez strukturę typ tekstu implikuje odbiór – np. 2 rodzaje tekstów – dokumentarny i propagandowy zakładają odbiór w obrębie sytuacji, w której powstały. Czytelnik musi dokument czytać jako dokument, a nie w myśl kodu własnej epoki;
- w tekście propagandowym – zakłada bezpośredni wpływ na odbiorcę. To założenie czyni nieistotnym odbiór poza kodem;
- przekaz zakłada zawsze sposób, w jaki będzie odbierany. Dzieło literackie nie zakłada takich odczytań, jak dokumenty, ani wyłącznego oddziaływania;
- dzieło literackie może trwać w sytuacjach komunikacyjnych, w których kod nadawcy nie jest tożsamy z kodem odbiorcy;
- s. 39 trudno nawet wyobrazić sobie taki odbiór, w którym nie dochodziłyby do głosu sposoby czytania wynikające z właściwości kulturalnych epoki, w jakiej dany odbiór przebiega;
- styl odbioru – kod, w którego obrębie odbiór się realizuje;
- dzieło – zdolność funkcjonowania w obrębie różnych stylów odbioru;
- odbiór dzieła nie jest nigdy zjawiskiem społecznie izolowanym;
- konotacja – naddatek znaczeniowy, przynoszący informacje wykraczające poza to, co mieści się w podstawowym, referencyjnym znaczeniu wyrażeń (s. 43);
- konotacje – skojarzenia wspólne pewnej grupie osób, ulegają standaryzacji, łączą się z podstawami w kulturze;
- już słowa są wyposażone we właściwości konotacyjne (Marinet);
- dzieło literackie nie może być przedmiotem prostej rekonstrukcji;
- dzieło od strony odbiorcy włącza się w obręb kultury literackiej;
- utwór może wywoływać konotacje -> uczestniczy w procesie komunikacji literackiej;
- właściwości konotacyjne – wynik tendencji właściwych kulturze literackiej – s. 51 każda kultura literacka przyznaje wartości komunikacyjne pewnym tylko wybranym utworom i stylom; te style, które nie uczestniczą w procesie komunikacji – magazyn literatury;
- styl odbioru = styl utworów literackich tylko wtedy, gdy nadawca i odbiorca należą do tej samej kultury literackiej;
- wybór dzieł czytanych – w obrębie pewnej tradycji. Tradycja – czynnik stabilizacji i stałości, pozwala na innowacje, ale i zapewnia ciągłość;
- styl odbioru nie musi stanowić następstwa stylu dzieła. Styl odbioru jest zawsze interpretacją. Interpretacja uświadomiona – odbiór krytyczny;
- dzieła wpływają na charakter stylu;
- dla stylu – ważne jest oczekiwanie s. 56 obowiązujące w danym czasie normy sprawiają, że pojawienie się danego elementu w danym kontekście staje się zjawiskiem oczekiwanym;
- style odbioru – systemy oczekiwań. Jeśli dzieło nie spełnia oczekiwań, to 1) jest odrzucane i idzie do magazynu literatury, 2) a) kompromis między oczekiwaniami projektowanymi i rzeczywistymi, b) narzucanie dziełu oczekiwań – wtedy nie ma konfliktu między dziełem i odbiorem;
- odwołania historyczne – każdy styl jest zjawiskiem historycznym. Czynniki historyczne działają na styl dzieła. A czy na styl odbioru? – trudno to sprawdzić. Ale w pewnych typach kultur literackich są znane style odbioru;
- s. 59 dzieło literackie przez swą strukturę zakłada odbiór także poza kontekstem i kodem macierzystym i już przez samo to współtworzy specyficzną sytuację komunikacyjną. Odbierane w innych sytuacjach niż ta, w której powstało, zachowuje zdolność wywoływania konotacji.
niunia505