TEORIA PODEJMOWANIA DECYZJI.pdf

TEORIA PODEJMOWANIA DECYZJI

całość

by prof. O. Kapliński

Str. 2

Systemy eksperckie są interaktywnymi programami komputerowymi łączącymi w sobie:

• Sądy

• Doświadczenia

• Praktyczne rady

• Intuicje

• I inne ekspertyzy

pozwalającymi uzyskać odpowiedzi dotyczące różnych zadań.

Sposób używania wiedzy!

Tradycyjne programy→ I dane

II program

SE → mechanizm wnioskujący, który operuje na bazie wiedzy

zbiór faktów zwanych bazą wiedzy.

3-8: rys.

Str. 9

Celem jest zaprojektowanie optymalnego zestawu obiektów (spośród wielu

możliwych wariantów) ze względu na jedno lub kilka wymienionych kryteriów:

(max wydajność, min czas realizacji, min koszty, min straty, max zharmonizowanie)

oraz sporządzenie projektu technologii i organizacji robót dla przyjętego zestawu.

Problem polega na zapewnieniu takich środków aby możliwe było wznoszenie ścian z

prędkością optymalną, uwarunkowaną czasem twardnienia betonu, co wymaga kompleksowej

mechanizacji robót (aby wydajność maszyn i zespołów roboczych dostosowana była do

postępu ślizgu).

Str. 11

Istnieją różnice i trudności zastosowania ES projektowaniu TOB (w przeciwieństwie

do projektowania i doboru części maszyn, czy też zastosowań w diagnostyce).

Z powodu odmiennego charakteru zastosowań w projektowaniu TOB zaistniała

potrzeba wyłonienia 2 baz reguł:

• Mikroreguł- opisujących proces technologiczny

• Makroreguł- które sterują mikroregułą i które rządzą procesem projektowania.

12-16:rys

Str. 17

Problematyka TPD:

1. wg zasad racjonalnego podejmowania decyzji

2. wg sposobów decyzyjnych.

Zasada gospodarności (racjonalnego działania)

Zasady organizacji i zarządzania:

→ cykl działań zorganizowanych.

Czynniki optymalizacji decyzji :

a) osoba podejmująca decyzje (decydent)

b) cel działania gospodarnego

c) co najmniej 2 sposoby działania

d) informacje (środki, warunki, działanie)

e) kryterium optymalnego wyniku

Definicja- prakseologiczne kategorie:

a) wytyczony cel

b) stan spraw

c) jednolitość merytoryczna celu oraz informacji dotyczących stanu spraw

Fazy procesu decyzyjnego

Zasady dobrego współdziałania partnerów na etapie przygotowania transakcji:

• zasada swobody przepływów informacyjnych

• zasada zintegrowania czynności ofertowych

• zasada autopsji w procesach projektowych

• zasada jednolitości stosowanych wobec klienta

• zasada tożsamości osób przygotowujących i realizujących transakcje ekspresową

Zasady współdziałania partnerów na etapie realizacji transakcji ekspresowej:

• zasada jednolitości stanowisk wobec klienta

• zasada tożsamości osób przygotowujących i realizujących transakcje

• zasada jednolitej organizacji na placu budowy

• zasada centralnego zaplecza placu budowy

Dwie klasy teorii decyzji:

1. Teoria decyzji racjonalnych (TDR)

2. Psychologiczna teoria decyzji (PTD)

- Adaptacyjna teoria decyzji (ATD)

TDR: - rozwój dzięki BO

- część prokseologi

- teoria DR formułuje racjonalne (optymalne) metody rozwiązywania poszczególnych

typów zadań decyzyjnych (opierających się na pewnych postulatach racjonalności )

Postulaty dotyczące racjonalności:

• Postulat konsekwencji- głosi że, dla podjęcia decyzji racjonalnych decydent musi

uporządkować zbiór alternatyw z punktu widzenia swoich preferencji.

• Postulat maksymalizacji- głosi że, warunkiem koniecznym racjonalnej decyzji jest

stosowanie przez decydenta maksymalizacji, czyli wybieranie tego działania które

maksymalizuje.

Normatywna teoria decyzji: opiera się na racjonalności instrumentalnej- formułuje się

dyrektywy dotyczące optymalnych środków dla osiągnięcia optymalnych celów.

Racjonalność aksjologiczna: dyrektywy jak dobierać ale konstruktywnie.

Racjonalność metodologiczna: formułuje przepisy postępowania, które realizuje się w danym

przypadku i sytuacji, informacje jakimi dysponuje decydent należy uznać za optymalne.

Cechy charakterystyczne TDR:

1. racjonalne rozwiązania zależą od struktury zadania decyzyjnego- rodzaje parametrów i

zmiennych które w zadaniu występują jednoznacznie wyznaczają reakcje

(rozwiązania) optymalne.

2. w klasycznym sformułowaniu teoria ta jest teorią zadań decyzyjnych

3. jest teorią decyzji bez decydenta- pomija się (całkowicie lub częściowo)

charakterystykę decydenta jako układu podejmującego decyzje.

Przy formułowaniu rozwiązań optymalnych nie bierze się pod uwagę wielu ważnych

zmiennych psychologicznych takich jak: -ograniczone możliwości poznawcze

człowieka

-jego zdolności uczenia się

-szybkość przetwarzania informacji

BO- nie bierze pod uwagę zmiennych psychologicznych i socjologicznych.

4. TDR jest jednym z wariantów teorii behawiorystycznej typu S-R.

„Behawiorystyczny charakter omawianej teorii [TDR]- fakt, że nie uwzględnia ona w

odpowiednim zakresie zmiennych psychologicznych takich jak szybkość

przetwarzania informacji czy cechy osobowości, w dużym stopniu ogranicza jej

wartość praktyczną i powoduje, że wiele spośród racjonalnych rozwiązań tego typu

budzi zasadnicze wątpliwości.”

- probabilistyczne uczenie się

- optymalna strategia przewidywania

- maksymalizacja wartości oczekiwanej

- strategia wszystko i nic

- strategia dopasowywania

5. Twórcy TDR opracowali zasad postępowania, które okazały się użyteczne w praktyce

i które wpływały na rozwój badań psychologicznych.

Bez znajomości tej teorii nie sposób dzisiaj prowadzić jakichkolwiek prac

empirycznych, których celem jest poznanie jak ludzie rzeczywiście podejmują

decyzje.

Psychologiczna teoria podejmowania decyzji [PTD]

Wpływ TDR:

¾ Problistatystyka, ekonomia

¾ Cele normatywne

¾ Ale PTD- deskryptywne: -jak ludzie rzeczywiście dokonują wyboru?

-jak naprawdę rozwiązują oni zadania decyzyjne?

Kierunek behawiorystyczny:

Teoria behawioralna →raczej do klasy teorii typu S-R

PTD jest systemem uzasadnionych twierdzeń o rozwiązywaniu przez ludzi zadań

decyzyjnych. Próbuje ona przewidzieć i wyjaśnić procesy decyzyjne.

Trzy istotne cechy tej teorii:

1. Przedmiot teorii PTD: są czynności decydenta w procesie rozwiązywania zadań

decyzyjnych .

Aby przewidzieć i wyjaśnić te czynności należy poznać zarówno strukturę zadań

decyzyjnych jak i ważne cechy decydenta.

Analiza zadań decyzyjnych jest ważną czynnością badawczą ponieważ ich struktura w

dużym stopniu warunkuje zachowania się człowieka

ZD są różnorodne: -sytuacje proste; -sytuacje skomplikowane

Struktura ZD { alternatywy

artość wyników (dla podmiotu)

warunki (stan rzeczy)

sytuacje (nieustrukturalizowane)

Struktura cech decydenta { niezmienniki (cechy układu podejmującego decyzje )

skierowanie na określone cele (jedna z najważniejszych

cech decydenta)

łaściwości poznawcze decydentów

Aby przewidzieć i wyjaśnić czynności decyzyjne człowieka należy poznać zarówno

strukturę zadań decyzyjnych, jak i strukturę cech decydenta.

2. System twierdzeń.

Twierdzenia teorii (5 klas):

1. tworzenie reprezentacji zadania decyzyjnego

2. użyteczność wyników (konsekwencji) –stąd ocena subiektywna wartości wyników

3. subiektywne prawdopodobieństwo stanów rzeczy determinujące wyniki

(konsekwencje) decyzji.

-przecenianie prawdopodobieństw zdarzeń o małym P

-niedocenianie pr. zdarzeń bardzo prawdopodobnych

4. twierdzenia o strategiach wyboru działania. Wybór strategii maksymalizującej

subiektywnie oczekiwaną użyteczność.

5. czynniki, które sterują procesem decyzyjnym

-środowisko zewnętrzne

-organizacja osobowości decydenta

-wpływ grupy społecznej

Np.: *im silniejsza potrzeba agresji i dominacji występuje u decydenta, tym wyższy

akceptuje on poziom ryzyka

*decyzje podejmowane kolegialnie są bardziej ryzykowne niż decyzje

indywidualne.

Wniosek: PTD stanowi system komplementarny w stosunku do teorii rozwiązań

racjonalnych [TDR]

3. Metody uzasadniania twierdzeń.

- eksperyment laboratoryjny

- modelowanie

-symulacja czynności decyzyjnych

[PTD] jest jedną z wielu teorii psychologicznych:

Szczeble ogólności decyzji

1. ogólna: t. behawiorystyczna; t. psychoanalityczna

2. średniego stopnia ogólności: teoria motywacji, teoria myślenia

3. najwyższa

PTD jest teorią średniego zasięgu odnoszącą się do podzbioru zadań nazywanego zadaniami

decyzyjnymi. Bardziej ogólną od niej jest teoria czynności.

Funkcje teorii:

1. funkcja predyktywna- przewidywanie zachowań człowieka (pozwala ona przewidzieć

strukturę i ukierunkowanie czynności decyzyjnych z dużym prawdopodobieństwem)

2. funkcja eksplanacyjna- polega na opisie i wyjaśnieniu wewnętrznych mechanizmów

ludzkich. Eksplanacja jest najważniejszą funkcją PTD.

Pewne twierdzenia naukowe mogą mieć dużą wartość predyktywną, a jednocześnie

nie posiadać żadnego znaczenia eksplamacyjnego

3. funkcja praktyczna PTD nie może dostarczyć gotowych i łatwych rozwiązań dot.

podejmowania decyzji

8 rodzajów zadań decyzyjnych:

Wymiary środowiska.

Podejmowanie sekwencji decyzji.

Zadania są częścią środowiska w jakim człowiek działa.

Środowisko- zarówno naturalne jak i społeczne. Można przedstawić jako przestrzeń

trójwymiarową:

- niepewność

- dynamika ←modyfikacje, przeobrażenia z biegiem czasu

- złożoność ←liczba zmiennych

←stopień konfliktowości interesów

Główne rodzaje zadań:

Każde ZD można przedstawić jako punkt uporządkowany trójką liczb (x, y, z)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: