SOCJOLOGIA wykłady.docx

18

SOCJOLOGIA

Jedna z gałęzi nauk społecznych, zbioru dyscyplin naukowych, które badają naturę ludzkiego zachowania i związków międzyludzkich oraz ich rezultaty.

ANTROPOLOGIA – Antropologia fizyczna (istoty ludzkie jako organizmy      biologiczne)

              - Antropologia kulturowa (natura i ewolucja; kultura)

EKONOMIA              * zajmuje się gł. sposobami, w jakie produkujemy, rozdzielamy i                     konsumujemy niezbędne dobra

NAUKI POLITYCZNE *Analizują kwestie związane ze źródłami, rozdziałem i                                  wykorzystaniem władzy w społeczeństwie,

                            *badają procesy polityczne zachodzące w różnych grupach i organizacjach

PSYCHOLOGIA   * bada podstawy i konsekwencje zachowania jednostki

                                 * interesuje się źródłami zachowań jednostki

·         Socjologia jak każda nauka zakłada istnienie uporządkowanego świata przyczyn i skutków, który można zbadać przez ściśle obiektywna obserwację i pomiary.

·         Jednakże trudno w niej o taką precyzję jak w chemii czy fizyce. Wynika to z jej krótkiego istnienia jako nauki, przedmiotu zainteresowania i „przekonań zdroworozsądkowych”

·         Nie istnieje jedna perspektywa socjologiczna, lecz kilka wyraźnie różniących się „szkół myśli”,

·         Wszystkie jednak uznają socjologie za dziedzinę nauki badającą ludzkie zachowania społeczne, związki między ludźmi i rezultaty działalności społecznej

·         Podstawowym zaś założeniem jest myśl: EGZYSTENCJA LUDZKA JEST EGZYSTENCJĄ SPOŁECZNĄ

Socjologia to nowa nauka na bardzo stary temat.

Socjologia ma krótką historie, ale długą przeszłość.

Moment przełomowy: społeczeństwo nie jest chaosem ludzkich przypadków, ale posiada powtarzalne cechy i prawidłowości, może więc być przedmiotem nowej nauki.

• I połowa XIX w. – osobna dziedzina naukowa
• A. Comte 1838 r. – nowa: socjologia
• Spencer pierwsze książki o tytule socjologia.
• Pod koniec XIX w. socjologia pojawiła się jako uznana dyscyplina akademicka na uniwersytetach
• 1892 – w USA pierwszy wydział socjologii na Uniwersytecie Chicago
• 1895 – w Europie pierwsza katedra ustanowiona we Francji
• 1909 Amerykańskie Stowarzyszenie Socjologów
• 1919 – pierwsze niemieckie stowarzyszenie socjologiczne

A. Comte (ur. 17 lutego 1789 r. w Montpellier- zmarł 5 września 1857 r. w Paryżu)- francuski filozof i pozytywista, twórca socjologii.

ü      Uważał, że rozpadł się dawny teologiczny system wierzeń i odpowiadający mu militarny, feudalny system społeczny.

ü      Obecnie społ. nie ma żadnej dyscypliny moralnej, uległo rozpadowi, dezorientacji, a prowizoryczne instytucje nie mogą go scalić.

ü      Należy więc stworzy nowy system, który spoi na nowo społeczeństwo. Nie może jednak opierać się na starych wierzeniach.

ü      Nowym spoiwem miała być nauka. By jednak nauka spełniała to zadanie, należy ją uporządkować w jeden system mający odpowiedzi na wszystkie pytania, uzupełnić by odpowiadała też na pytania społ. i polityczne. Należy dołączyć do niej pozytywną teorię społ. – czyli socjologię.

ü      Obejmowała ona dwa konkretne aspekty życia społ.: porządek (statykę społeczną) i zmiany (dynamikę społeczną), które zespalają społ. i są motorem zmian.

Herbert Spencer (27.04.1820 – 8.12.1903) był angielskim filozofem oraz socjologiem. Był przedstawicielem organicyzmu oraz ewolucjonizmu w naukach społ.

Ø      Usiłował wyjaśnić porządek i zmiany społ. przez porównywanie społ. do żywego organizmu:

⁻        jedne i drugie cechuje wzrost masy,

⁻        w jednych i drugich dokonuje się w miarę wzrostu różnicowanie części i komplikowanie budowy wewnętrznej,

⁻        w jednym i drugim ma miejsce różnicowanie się funkcji,

⁻        w jednym i drugim poszczególne części są od siebie wzajemnie zależne i funkcjonowanie żadnej z nich nie jest możliwe bez pozostałych,

⁻        w jednym i drugim niezbędne dla życia jest wypełnianie odpowiednich funkcji. Całość jest trwalsza od któregokolwiek ze składników.

Ø      Socjologia odkrywa podstawowe struktury społ. i bada jak ich funkcjonowanie wpływa na stabilizację społ.

Emile Durkheim (15.04.1858r.-15.08.1917r.) – francuski filozof, socjolog i pedagog. Jego prace miały wielki wpływ na rozwój nowoczesnej socjologii. Durkheim był najwybitniejszym przedstawicielem socjologizmu. Był profesorem w Bordeaux, gdzie w 1895 roku objął pierwszą w Europie katedrę socjologii, od 1902 roku wykładał na Sorbonie.

û       Interesował się tym co scala społ., a jego podejście do tej sprawy było z gruntu funkcjonalistyczne.

û       Podkreślał wagę wspólnoty przekonań i wartości oraz zbiorowych rytuałów.

û       Uważał, że społ. zespala forma struktury społ. W społ. pierwotnych ludzie łączyli się ze względu na podobieństwa (solidarność mechaniczna). Wraz z rozwojem i różnicowaniem społ. ludzie zaczęli wykonywać wyspecjalizowane zadania, stając się sobie wzajemnie niezbędni (solidarność organiczna).

û       Przyczynił się także do rozwoju metodologii socjologicznej, twierdząc iż socjologia musi badać „fakty społ.” czyli siły istniejące poza jednostką i ograniczające zachowania.

Nowa perspektywa naukowa różniła się tym:

&  jak wiedze się zdobywa?

&  jak formułuje rezultaty?

&  jak korzysta się z wyników?

Działy zainteresowań współczesnej socjologii:

Teoretyczna socjologia

Pierwszy podział:

Teoria struktur społ. (reprodukcja społ.)

Teoria zmian (dynamika zmian)

Drugi podział:

teoria zachowania się grup i zbiorowości (np. prawidłowość zachowania w tłumie, solidarność, propaganda)

Empiryczna socjologia szczegółowa

Dział badający instytucje społ. (rodzina, szkoła, gospodarka)

Dział badający różne typy grup i zbiorowości (małe grupy społ.-terytorialne, koleżeńskie, socjologia wsi i miasta, klasy, warstwy, stowarzyszenia itp.)

Dział badający procesy społ. (ruchliwość społ.. konflikty społ., przystosowanie, dezorganizacja społ., współzawodnictwo, masowa komunikacja).

Funkcje socjologii

poznawcza – dostarcza wiedzy o społ.

ideologiczna – (humanistyczna) – teorie społ. mogą wpływać na zmiany porządku społ. Wiedza może stać się elementem świadomości.

Socjotechniczna – zapewnia skuteczne działanie.

Funkcja poznawcza i ideologiczna są głównie realizowane przez teorie socjologiczną, natomiast funkcja socjometryczna realizowana jest przede wszystkim przez empirię.

Zasadnicze perspektywy socjologiczne wg. Petera Bergera

Człowiek w społ. – społ. ujmowane jest tutaj jako zewnętrzne i obiektywne wobec jednostki. Społeczeństwem jesteśmy otoczeni. Jawi się ono raczej jako forma przymusu. Społ. jako więzienie.

Społ. w człowieku – wszystko, co społ. od nas wymaga uznajemy za własne reguły i zasady. w społ. odgrywamy różne role, gdyż akceptujemy je i uznajemy za konieczne. Społ. jako teatr lalek.

Społ. jako dramat – świat społ. nie jest dany, tylko staje się, jest w nieustannym procesie twórczym. Działania człowieka wpływają na świat społ. rzeczywistość jest tym, czym stała się w wyniku działań człowieka.