NOWOTWORY ŚLINIANEK.doc

Nowotwory ślinianek

1.       NABŁONKOWE

1.       GRUCZOLAKI (ADENOMA)

1.       WIELOPOSTACIOWY (PLEOMORPHUM) 60%

2.       JEDNOPOSTACIOWY (MONOMORPHUM)

1.       LIMFATYCZNY (ADENOLYMPHOMA)

2.       KWASOCHŁONNY (OXYPHILICUM)

3.       INNE

2.       GUZ ŚLUZOWO-PŁASKONABŁONKOWY (TUMOR MUCINOSO-PLANOEPITHELIALIS = TUMOR MUCOEPIDERMALE)

1.       POSTAĆ WYSOKODOJRZAŁA = TUMOR

2.       POSTAĆ NIEDOJRZAŁA = CARCINOMA

3.       GUZ Z KOM. SUROWICZYCH (TUMOR ACINOCELLULARIS)

4.       RAKI - wg częstości występowania:

1.       CYLINDROMA 10 %

1.       w dużych sliniankach - CZĘŚCIEJ

2.       w drobnych śliniankach

2.       gruczołowy (ADENOCARCINOMA)

3.       płaskonabłonkowy

4.       niezróżnicowany

5.       tumor mixtus malignus

6.       inne

2.       NIENABŁONKOWE

3.       NIESKLASYFIKOWANE

4.       ZMIANY NOWOTWOROPODOBNE

1.       SIALOMETAPLASIA NECROTICANS

SIALOMETAPLASIA NECROTICANS - MARTWICZA METAPLAZJA ŚLINIANEK

·         zmiana nowotworopodobna

·         gł. drobne gr. ślinowe

·         zwykle owrzodzenie lub ubytek podniebienia twardego

·         goi się samoistnie

Makroskopowo:

·         martwica

·         metaplazja płaskonabłonkowa

·         rozrost nienowotworowy nabłonka(w wyniku zawału drobnej ślinianki)

·         ziarnina zapalna

ONKOCYTOMA = ADENOMA OXYPHILLICUM

·         gł. ślinianka przyuszna

·         niezłośliwy

·         zbudowany z komórek kwasochłonnych – ONKOCYTÓW (rozrost nabł. drobnych i dużych przewodów – oncocytosis)

·         mało zrębu

GRUCZOLAKOTORBIELAK BRODAWKOWATY LIMFATYCZNY (CYSTOADENOMA PAPILLARE LYMPHOMATORUM) = GUZ WARTHINA = ADENOLYMPHOMA

·         występowanie: gł. pojedyncze, czasem obustronne

·         gł. u mężczyzn, 60-70 r.ż.

·         sporadycznie złośliwieje

Klinicznie:

·         niebolesny, miękki

·         powoli rośnie

·         zwykle w dolnym biegunie i tylnej części przyusznicy

·         łatwo go wyłuszczyć

Makroskopowo:

·         dobrze otorebkowany

·         2-6 cm

·         przekrój - często torbielowaty

·         w torbielach brązowy, lepki płyn

Mikroskopowo:

·         liczne torbiele pokryte nabłonkiem z onkocytów

·         mogą być kom. wydzielające śluz

·         ogniska metaplazji płaskonabłonkowej

·         obfite utkanie limfatyczne w zrębie z grudkami chłonnymi

GUZ Z KOMÓREK SUROWICZYCH - TUMOR ACINOCELLULARIS

·         gł. ślinianka przyuszna

·         powolny wzrost

·         komórki podobne do komórek pęcherzyków wydzielniczych ślinianki

·         może dawać wznowę (po niezupełnym wycięciu) i przerzuty (po co najmniej jednej wznowie)

Guz śluzowo-płaskonabłonkowy (T. MUCOPLANOEPIDERMALIS, T.MUCINOSO-PLANOEPITHELIALIS)

·         między 30-40 rż

·         wywodzi się z przewodów wyprowadzających ślinianek (METAPLAZJA)

·         gł. ślinianki podniebienne, gardło, tchawica, oskrzela

·         składa się z nabł. wielowarstwowego płaskiego i kom. wydzielających śluz

·         późna i powolna złośliwość

·         dojrzałość określa się na podstawie ilości śluzu - ­ śluzu - ­ dojrzałość

Postacie:

CYLINDROMA (OBLAK, ca. adenoides cysticum, adenocarcinoma cysticum)

·         gł. w śliniankach podniebiennych, podżuchwowe, rzadko występuje w:

o        sutku

o        skórze

o        szyjce macicy

o        zatokach przynosowych

·         40-60 rż

·         złośliwość powolna i późna

·         wznowy, przerzuty (wzdłuż włókien nerwowych, wrasta wzdłuż kanałów Haversa (-> niszczenie podstawy nosa))

·         guz 2-6 cm, twardy, częściowo otorbiony

·         po pewnym czasie: ból, krwawienie, owrzodzenie

·         może porażać n. twarzowy

·         komórki ciemnobarwiące się układają się w pasma lub gniazda

·         zbudowany z komórek nabłonkowych z przewodów i mioepitelialnych

·         komórki tworzą wyspy ze zeszkliwiałą wydzieliną, otoczone masami śluzowatymi lub szklistymi

·         nie daje przerzutów do węzłów(płuca, wątroba, kości)

CA. PLANOEPITHELIALE

·         gł. w śliniance przyusznej

·         powstaje na podłożu raka śluzowo-naskórkowego(praw. nazwa – now. śluzowo-płaskonabłonkowy), guza mieszanego lub bezpośrednio ze ślinianki

·         szybki wzrost, przerzuty, nacieki

·         bardzo złośliwy

·         może uszkadzać n. twarzowy

ADENOMA PLEOMORPHUM SIALOGENES - gruczolak wielopostaciowy ślinianek = TUMOR MIXTUS

·         gł. 30-60 r.ż., kobiety

·         ślinianka przyuszna

·         otorbiony

·         pojedynczy

·         miejscowo złośliwy

·         60-80% wszystkich guzów ślinianek

·         rozwija się z elementów wstawki - ma bardzo duże zdolności do różnicowania - metaplazja > przekształcenie w różne komórki (śluzowe, nabł. płaski)

·         kom. mioepitelialne tworzą tk. ŚLUZOWATĄ (nie śluzową - ta powstaje z tk. nabłonkowej), HIALINOWĄ, CHRZĘSTNĄ

Klinicznie:

·         powolny wzrost

·         2-5 cm, w skrajnych przypadkach do 25kg

·         pojedynczy

·         daje wznowy (najczęściej mnogie, rosną powoli, źle się leczą)

·         złośliwienie po kilku latach

Makroskopowo:

·         okrągły/jajowaty

·         powierzchnia gładka/guzowata

·         przekrój - biały z ogniskami niebieskawymi

·         konsystencja: zbita lub gdy zmiany torbielowate: miękka

·         czasem zmiany śluzowate

·         otorebkowany, ale posiada drożne wypustki (tzw. GUZKI STAELITARNE) - pozostają w polu operacyjnym i dają wznowy

Mikroskopowo:

·         utkanie wielopostaciowe

·         cewy utworzone z kom. sześciennych/walcowatych + lite wyspy kom. nabłonka wielowarstwowego płaskiego + otoczone podścieliskiem ze zmianami typu śluzaka/ogniska o utkaniu chrząstki

·         kom. nabłonka drobne, okrągłe/walcowate, śluzowe, łojowe

·         układ komórek: lity, gruczołowy, cewkowy i inne

·         podścielisko: śluzowe/śluzowate/włókniste/chrzęstne/kostne

TUMOR MIXTUS MALIGNUS

·         postać złośliwa guza mieszanego

·         obj. złośliwienia: nagłe powiększenie, ból, nacieczenie, przerzuty do węzłów

2