Fazy osiągania rozwoju zawodowego:

Faza kształcenia zawodowego:

·         praktyka w szkole

·         studia nauczycielskiej

Faza adaptacji zawodowej:

·         nauczyciel stażysta

·         nauczyciel kontraktowy

Faza dojrzałości zawodowej:

·         nauczyciel mianowany

Faza mistrzostwa zawodowego:

·         nauczyciel dyplomowany

·         profesor oświaty

1. Stażysta (9 miesięcy) – rozmowa kwalifikacyjna przed komisją, 2 lata pracy w szkole
2. Kontraktowy (2 lata 9 miesięcy) – egzamin przed komisją egzaminacyjną, 1 rok pracy w szkole
3. Mianowany (2 lata 9 miesięcy) – ocena dorobku, uzyskanie akceptacji komisji
4. Dyplomowany
5. Profesor oświaty (20 lat pracy, w tym co najmniej 10 lat jako dyplomowany)

Stopnie nadaje:

Stażyście – dyrektor szkoły

Kontraktowemu – organ prowadzący szkołę

Mianowanemu – organ sprawujący nadzór pedagogiczny (kuratorium)

Dyplomowanemu – minister oświaty

 Stopnie specjalizacji zawodowej:

 I stopień – nauczyciele, którzy mieli dobrze zorganizowany warsztat pracy i osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej.

II stopień – nauczyciel, który osiągnął mistrzostwo w wykonywaniu zawodu, wzbogacił warsztat pracy, stosował nowatorskie metody

II stopień – twórcza działalność przyniosła nowe, oryginalne, społecznie wartościowe rozwiązania dydaktyczne, wspomagające rozwój zawodowy innych nauczycieli 

O stopnie specjalizacji zawodowej może ubiegać się nauczyciel, który:

·         I stopień specjalizacji zawodowej – nauczyciel, który wzorowo realizował zadania dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, dysponował dobrze zorganizowanym warsztatem pracy oraz uzyskiwał wyróżniające osiągnięcia w pracy dydaktycznej

·         II stopień specjalizacji zawodowej – nauczyciel, który osiągnął mistrzostwo w wykonywaniu swojego zawodu, stale wzbogacał warsztat pracy, stosował nowatorskie rozwiązania, oddziaływywał inspirując środowisko; nauczyciel, który odbył 12 lat stażu pracy.

·         III stopień specjalizacji zawodowej – nauczyciel, którego twórcza działalność przyniosła nowe, oryginalne społecznie wartościowe rozwiązania dydaktyczno – wychowawcze, wspomagający rozwój innych nauczycieli; 18-letni staż pracy.

Staż pracy na stopnie, skrócony staż:

·         nauczyciele z 12-letnim stażem pracy o II stopień

·         nauczyciele z 18-letnim stażem o stopień III

·         nauczyciel kontraktowy i mianowany mogą mieć skrócony staż pracy o rok, gdy posiedli stopień doktora. Jeśli jest się nauczycielem akademickim legitymującym się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole wyższej lub osobą posiadającą co najmniej 5-letni okres pracy i znaczący dorobek zawodowy, to z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela kontraktowego

Osobowość nauczyciela

Kierunki badań osobowości nauczyciela:

1. Ocena osobowości nauczyciela – próba rozstrzygnięcia, czy w procesie dydaktyczno - wychowawczym ważniejszą rolę odgrywa osobowość czy umiejętności zawodowe.
2. Style postępowania wychowawcy wobec uczniów – dwa przeciwstawne style: demokratyczny i autokratyczny i ich zależności w stosunku do motywacji.
3. Poszukiwanie zależności między cechami osobowości a rezultatami uzyskiwanymi przez uczniów – przyjęto pogląd, że wartości właściwości osobowych nauczyciela należy oceniać w konfrontacji z terenem jego działalności czy wychowankami.
4. Struktury poznawcze osobowości – analiza od strony istniejących w psychice nauczyciela kategorii i wymiarów spostrzegania, charakteryzowania i oceniania uczniów (osiągnięcia szkolne, posłuszeństwo i uspołecznienie).
5. Postawy wobec uczniów:

·         Podejście „nadawczo – opiekuńcze” - polega na sztywnym sposobie ustosunkowania wobec uczniów (presja wychowawcza; szkoła jako instytucja autokratyczna).

·         Podejście „humanistyczne” - eksponuje samodyscyplinę ucznia, indywidualny rozwój, dla nauczyciela – inspiracja, motywacja.

1. Emocjonalny stosunek do uczniów.

Trzy układy związków wg Zaborowskiego:

·         Wzajemnej życzliwości – nauczyciel darzy uczniów szacunkiem, sympatią, uczniowie zaś odzwierciedlają to uczucie.

·         Konfliktowy – wzajemne postawy negatywne; wynika on z tego, że nauczyciel nie lubi uczniów, traktuje ich niechętnie, czasem wrogo, więc i oni odwzajemniają się tym samym.

·         Neutralny – postawy względnie obojętne; postawa nieczuła utrudnia powstanie silniejszej motywacji do nauki i przestrzegania dyscypliny szkolnej.

Style kierowania grupą:

·         Autokrata:

·         surowy autokrata – wymaga bezwzględnego posłuszeństwa, osoba dominująca, władcza

·         życzliwy autokrata – nie uświadamia sobie tego, że jest autokratą, narzuca własny styl pracy

·         Demokrata – partnerstwo, nie narzuca własnego zdania, żyje problemami grupy.

·         Liberał – jest niezdecydowany, niepewny, podejmuje działanie kiedy jest to konieczne.

Typy osobowości połączone zarządzaniem:

autokratyczny (neurotyk) – z wykorzystaniem siły;

demokratyczny (ekstrawertyk) – podział ról, współdziałanie, pochwały;

liberał (introwertyk) - leissez fair, rób co chcesz: 

Trzy zachowania nauczycieli:

1. Czynnik „X”:

ciepło emocjonalne, wyrozumiałość, przyjazny stosunek do wychowanków versus powściągliwość, egocentryzm, zamykanie się w sobie

2. Czynnik „Y”:

poczucie odpowiedzialności, systematyczność, rzeczowość versus lekceważenie obowiązków, działanie bezplanowe

3. Czynnik „Z”:

działanie pobudzające, twórcze, modyfikowane zależnie od sytuacji versus działanie schematyczne, zrutynizowane

Koncepcje pedeutologiczne:

Psychologiczna koncepcja osobowości wyzwalającej.

Osobowość jako czynnik postępu społecznego.

Osobowość jako pośredniczenie między kulturą a poznającym ją pokoleniem.

Osobowość nauczyciela – bojownika.

Nauczyciel jako fachowiec:

·         wiedza przedmiotowa plus wiedza ogólna

·         wiedza profesjonalna

·         znajomość treści programowych

·         otwarta postawa wobec nowych rozwiązań metodycznych

Nauczyciel jako kierownik:

·         zagadnienia ułożone w strukturę logiczną

·         kontekst przestrzenny

·         akceptacja różnych strategii uczenie się i myślenia

·         wykorzystanie różnych stylów kierowania

Nauczyciel jako inspirator:

·         motywowanie do nauki

·         wzbudzanie aktywności

·         niesienie pomocy w odkrywaniu uzdolnień i zainteresowań

·         aktywny słuchacz

Nauczyciel jako integrator:

·         integracja treści programowych i klasy w zespół roboczy

·         integracja uczniów pełnosprawnych z niepełnosprawnym