Wybrane zagadnienia patologii społecznych: społeczne i medyczne konsekwencje nadużywania alkoholu. W4
Etymologia – język arabski
Al.-Kuhl – delikatny proszek vs. Al-Ghul – zły duch
Alkohol towarzyszy ludziom od czasów prehistorycznych (wzmianki o produkcji piwa i wina odnaleziono w Mezopotamii – kraina na Bliskim Wschodzie, w dorzeczu Tygrysu i Eufratu w Iraku, Syrii i Iranie na tabliczkach klinowych sprzed ok. 5 tysięcy lat p.n.e )
Kodeks Hammurabiego (władca Babilonii ok. 1800 p.n.e.) - ,,Wszyscy, którzy fałszują piwo i przestrzegają reguł sprzedaży, będą skazani na śmierć przez utopienie’’.
Piwo w Polsce aż do XVI w. było podstawowym, najtańszym trunkiem; niemieccy kronikarze nazywali Bolesława Chrobrego – TrigerBier?
Najmłodszym historycznie trunkiem jest wódka. Proces destylacji – czyli otrzymywania czystego alkoholu opracowali lekarze arabscy (zakłada się, że powstał w pracowniach arabskich alchemików około roku 1000.). W Europie produkcję wódki rozpoczęto w IX wieku (Rusini lub Polacy), popularny stał się dopiero w XVI wieku, głównie w krajach na północy kontynentu: w Niemczech, Rosji, krajach Skandynawii i oczywiście w Polsce. Jako trunek masowy zaczęto ją serwować dopiero na początku XX wieku.
Ewentualne zdrowotne dobrodziejstwa:
Alkohol może chronić przed zawałem, zmniejszać ryzyko nadciśnienia i nowotworów.
Toast ,,na zdrowie’’ ma więc swoje uzasadnienie pod warunkiem, że przestrzega się zasady głoszonej przez Paracelcusa (1493-1541 – niemiecki lekarz, chemik, filozof): ,,lek od trucizny różni się dawką’’
Amerykański Instytut Badań nad Alkoholizmem (2008) ogłosił, że alkohol pity z umiarem, wzmacnia serca (nie chodzi tu wyłącznie o czerwone wino – podobne działanie ma również piwo oraz wódka). To etanol podnosi poziom tzw. dobrego cholesterolu i obniża pozom złego, zapobiegając miażdżycy, zmniejsza też ryzyko nadciśnienia oraz usprawnia wykorzystanie insuliny przez organizm (może więc chronić przed cukrzycą typu 2) np. piwo dzięki właściwościom moczopędnym pomaga usuwać drobne kamienie nerkowe.
Najzdrowsze jest jednak wino, ponieważ zawiera flawonoidy, które niszczą wolne rodniki przyczyniające się do powstawania nowotworów.
Empiria – zdjęcie DSCN00096
Chroni serce, przedłuża życie – zdjęcia 00099 i 00100
Przeciwdziałanie nadciśnienia – rozsądne dawki alkoholu znacznie zmniejszają ryzyko nadciśnienia u młodych ludzi tak wynika z badań przeprowadzonych w połowie lat 90. Przez naukowców Uniwersytetu Harvarda.
Utrzymuje w dobrej kondycji mózg – wiele badań dowodzi, że rozsądne spożywanie alkoholu (bez znaczenia jest przy tym rodzaj – piwo, wino czy napoje spirytusowe) obniża ryzyko zachorowania na chorobę Alzhaimera i opóźnia starczą demencję. Jeśli więc nie unikasz %, ale też masz w tym umiar, to w starszym wieku zachowasz lepszą pamięć, koncentrację, sprawność językową i zdolności poznawcze niż abstynent lub notorycznie nadużywający alkoholu.
Zapobiega cukrzycy – jeśli pijesz co najmniej pół drinka dziennie (ale bez przesady – nie więcej niż cztery drinki), to masz większą szansę niż abstynenci, by uniknąć cukrzycy typu 2, na którą najczęściej zapadają osoby starsze i otyłe. Ryzyko choroby maleje o 30% - to wynik analizy 15 szeroko zakrojonych programów badawczych w USA, Japonii, Finlandii, Korei, Holandii, Niemczech i Wielkiej Brytanii, w których przez 12 lat śledzono zdrowie blisko 400 tysięcy osób. Do podobnego wniosku doszli fińscy naukowcy, porównując pary bliźniąt, w których jedno z rodzeństwa spożywało alkohol w ilości umiarkowanej, a drugie piło tylko okazjonalnie lub w ogóle (obserwowano 23tysiące bliźniąt przez okres 20 lat). Przed pięciu laty naukowcy ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu …wie odkryli, iż spożywanie alkoholu bezpośrednio poprawia działanie insuliny.
Negatywy:
Nadmierne spożycie alkoholu pod jakąkolwiek postacią stanowi podstawę rozwoju uzależnienia i przyczynę wielu groźnych schorzeń, inwalidztwa oraz przedwczesnych zgonów np. z powodu wypadków (w tym komunikacyjnych) czy samobójstw. W ostatniej dekadzie XX wieku liczbę uzależnionych od alkoholu oszacowano na 64 mln z czego … stanowili mieszkańcy krajów Europy Środkowej i Wschodniej.
W Polsce liczbę uzależnionych od alkoholu szacuje się na około 600-800 tys, a średnie roczne spożycie czystego alkoholu wynosiło 9-10litrów na osobę. Inne źródła mówią o 8-9L takiego alkoholu dla Polski, 13-15L dla Rosji, 16-20L dla Łotwy i 7-11L dla mieszkańców krajów Europy Zachodniej łącznie z mieszkańcami Skandynawii.
Alkohol jest przyczyną ok. 30 tysięcy zgonów mężczyzn rocznie i jednej czwartej wszystkich nagłych zgonów osób w wieku 15-29 lat. W 2002 roku 5,5 tys. Osób umarło z powodu odalkoholowych chorób wątroby, 1,3 tys. w skutek zatruć alkoholem, połowa wszystkich urazów i wypadków była spowodowana piciem. Co najmniej 10% pacjentów poz i 20% pacjentów ostrych dyżurów to osoby nadużywające. Nikt jeszcze w Polsce nie obliczył, ile podatnika kosztuje alkoholik. Bo jak policzyć koszt leczenia, wypadków drogowych, ubezpieczeń, angażowania wymiaru sprawiedliwości, służby zdrowia, opieki społecznej, przedwczesną umieralność, poprawczaki, więzienia, domy dziecka, spadek wydajności pracy?
Zdaniem WHO społeczne i ekonomiczne koszty, jakie z tego powodu ponosi budżet państwa, kształtują się na poziomie 2-3% PKB
Alkohol etylowy po spożyciu szybko i całkowicie wchłania się z pp, łatwo przenika przez błony komórkowe i dostaje się do krwioobiegu. Zasadniczy proces wchłaniania alkoholu następuje w żołądku (20-25%) i jelicie cienkim (75-80%). W niezmienionej postaci natomiast jest wydalany z organizmu w niewielkim stopniu: 2% z moczem, 2% z wydychanym powietrzem i około 1% przez parowanie.
Pozostałe 95% jest metabolizowane przez organizm.
Zaburzenia tzw. SOCJOSFERY, pojawiają się najczęściej jako niezamierzone skutki wielu złożonych przyczyn, związanych z głębokimi przemianami cywilizacyjnymi W ich konsekwencji, alkohol jako trwały element kultury związany z większością procesów zachodzących w sferze macro rodził i nadal rodzi cały szereg mitycznych wierzeń, odnoszących się do zarówno pozytywnych jak i negatywnych skutków jego interferencji w codzienne życie.
Najważniejsze zakupy Polaka? Papierosy, piwo i wódka. Co roku używki kosztują nas 30 mld złotych:
- piwo 10 mld
- wódka 7 mld
- soki i nektary 2,8 mld
- napoje gazowane 2,4 mld
Top 5 w Europie Centralnej (2007)
Polska: 1.Papierosy, 2.Piwo, 3. Wódka, 4.Ser, 5.Soki
Czechy: 1. Papierosy, 2. Piwo, 3. Wody mineralne, 4. Czekoladki, 5. Soki
Słowacja: 1. Papierosy, 2. Piwo, 3. Czekoladki 4. Ser, 5. Soki
Węgry: 1. Papierosy, 2. Mięso przetworzone, 3. Piwo, 4. Ser, 5. Napoje gazowane
W ostatnich latach liczba uzależnionych od alkoholu spadłą z 900 do 650 tys osób. Niestety wzrasta ilość spożywanego ( teraz jest to około 10 L czystego alkoholu rocznie na głowę) oraz osób popijających zbyt często. Problemem stają się zwłaszcza pijący w weekendy. To przeważnie osoby narażone na duży stres, menadżerowie, dziennikarze, prawnicy, mundurowi, biznesmeni i lekarze. Komisja Europejska szacuje, że rocznie budżet państwa traci na tym 3-5%PKB. W przypadku Polski jest to nawet 58,39mld złotych.
O społecznym i medycznym wymiarze zjawiska decydują en bloc 2 czynniki:
1. Zinternalizowane tj. przyjęte i rozpowszechnione kulturowe wzory konsumpcyjne.
2. Struktura wypijanego alkoholu.
Tradycyjne europejskie modele konsumpcji alkoholu:
1. Śródziemnomorski – oparty o kulturę związaną z uprawą winnej latorośli i dominującą konsumpcją wina.
2. Anglosaski – oparty o konsumpcję piwa oraz alkoholu mocnego jednakże rozcieńczanego i spożywanego w postaci long drinków
3. Północno - środkowoeuropejski – dominuje tradycyjnie rozcieńczony alkohol mocny
3 rodzaje pijących:
- normalnie pijący – większość ludzi pije rozsądnie
- alkoholicy – to ludzie u których ciężkie picie doprowadziło do pojawienia się uzależnienia i innych problemów
- ???
Co to jest porcja standardowa?
- piwo 200ml o mocy 5%
- wino 100ml o mocy 10%
- wódka 25ml o mocy 40%
Liczbę porcji standardowych zawartych w wypijanym drinku można obliczyć:
N= (Objętość alkoholu w ml lub g x zawartość alkoholu w %)/1000
Jeśli chcesz pić rozsądnie pamiętaj:
1. Łączna ilość wypijanego alkoholu w ciągu tygodnia dla mężczyzn nie więcej niż 4 standardowe porcje 5 razy w tygodniu; dla kobiet 2 standardowe porcje 3lub razy w tygodniu
2. 2 dni w tygodniu bez alkoholu
3. Nawet takiwe ilości nie eliminują ryzyka uzależnień i szkód zdrowotnych
4. Naucz się obliczać stężenia alkoholu we krwi i czuwaj by nie przekroczyć 0,2promila
5. Czasem 1 lub 2 porcje to za dużo
Stężenie alkoholu we krwi jest najwyższe po 30-45 minutach od jego spożycia jeżeli np. mężczyzna ważący 70kg wypije 300ml piwa, wyniesie ono 0,3promila, po 200ml wina 0,4promila, a po 100ml wódki 0,5 promila (już wtedy pojawiają się zaburzenia mowy i koordynacji ruchów oraz opóźnienie reakcji dlatego nawet po takiej ilości alkoholu nie wolno prowadzić alkoholu)
Pojęcie alkoholizmu ( alcoholismus chronicum ) wprowadził szwedzki lekarz Magnus Huss już w 1849 roku. Po raz pierwszy alkoholizm został uznany za chorobę w 1951 roku przez Amerykańskie Towarzystwo Medyczne (AMA). Człowiekiem, który zdjął z osób uzależnionych odium pogardy i uczynił ich pacjentami potrzebującymi pomocy był amerykański pisarz czeskiego pochodzenia Elvin Morton Jellinek ( Stanford University). W 1960 roku opublikował pracę ,, koncepcja alkoholizmu jako choroby’’. Jellinek jako pierwszy przedstawił sposób w jaki dochodzi do powstania i pogłębienie uzależnienia od alkoholu.
Lista sygnałów ostrzegawczych:
1. Regularne wypijanie powyżej 20g etanolu
2. Picie w celu usuwania przykrych skutków picia
3. Powtarzające się w samotności, zmęczenie, dolegliwości fizyczne i smutek
4. Trudności w przypomnieniu sobie poprzedniego dnia
5. Uśmierzanie przy pomocy alkoholu i redukowanie wyrzutów sumienia czynów popełnionych pod wpływem %
6. Kierowanie samochodem po pijaku
Typowe objawy uzależnienia:
- zmiany tolerancji na alkohol
- objawy abstynencji (zespół tzw. odstawienia)
- ,,Głód’’ alkoholu
- utrata kontroli nad piciem
- nawroty picia po próbach utrzymania okresowej abstynencji
Współuzależnienie czyli głębokie uwikłanie w chorobę alkoholową rodziny obejmuje:
- poczucie konieczności kontrolowania, postępowania i odciągania od alkoholu oraz odpowiedzialności za niewłaściwe zachowanie alkoholika
- próby ograniczenia przed konsekwencjami picia oraz gotowość do poświecenia siebie
- huśtawkę emocjonalną oraz naiwną wiarę w przyrzeczenia poprawy
- próby dominacji i przejmowania wszystkich obowiązków związanych z domem
Dzieci w rodzinach alkoholowych:
- wstydzą się, mają poczucie, że są gorsze, ukrywają picie rodziców
- boją się, mają zaburzenia emocjonalne związane z odczuwanym lękiem
- ukrywają i tłumią swoje uczucia, czują się osamotnione, częściej zapadają na różne choroby
- wcześnie uczą się, że nie mogą polegać na rodzicach i przestają ufać
- biorą na siebie nadmierne obciążenie psychiczne, fizyczne, problemy rodzinne {…}
,,Gdy wydarzy się coś złego, pijesz, żeby zapomnieć. Kiedy wydarzy się coś dobrego pijesz, żeby to uczcić. A jeśli nie wydarzy się nic szczególnego pijesz po to, żeby coś się działo”
- Co ty robisz?
- Piję
-Dlaczego pijesz?
- Aby zapomnieć
- O czym zapomnieć?
- Aby zapomnieć, że się wstydzę
- Czego się wstydzisz?
- Wstydzę się, że piję
Samobójstwa & suicydologia W5
Autodestrukcja nie jest decyzją podejmowaną nagle, samobójstwo nie pojawia się deus exmachina – myśl o samobójstwie jest wielką pociechą , dzięki niej niejedną noc przepędza się dobrze. – F.Nietzsche
W sensie medycznym następuje nagle, ale poprzedza ją stopniowe obumieranie w świecie wewnętrznym, stopniowe wycofywanie się ze świata zewnętrznego.
,,Umieranie ma swoje wymiary fizjologiczne, psychiczne i społeczne…. jest redukowaniem działania, uleganiem zmęczeniu i zniechęceniu… Od dzieciństwa wyrastamy w lęku przed śmiercią – nigdy jednak nie doświadczamy jej bezpośrednio, bo jak pisał Epikur – póki jesteśmy, nie ma śmierci, gdy jest śmierć nie ma nas. – J. Szczepański ,,Sprawy ludzkie”
Wg WHO co 40 sekund ktoś targa się na własne życie, a co 3 sekundy dochodzi do próby
Samobójstwo wg WHO
Dokonane –jest aktem o skutku śmiertelnym, który zmarły ze świadomością i oczekiwaniem takiego skutku sam zaplanował i wykonał w celu spowodowania zmian przez siebie pożądanych.
Usiłowane – akt nie powodujący śmierci, dobrowolnie podjęty i wykonany przez daną osobę, doprowadzający do samouszkodzenia lub mogący do niego doprowadzić bez interwencji innych.
Wybrane poglądy na samobójstwo:
- afrykańscy Masajowie przeciwdziałali zamierzonej śmierci. Inaczej było na wyspach Triobranda. Tu obowiązywał złożony rytuał wymuszania decyzji samobójczej na człowieku, który rażąco naruszył tradycyjne wartości społeczności. W tej sytuacji pozbawienie się życie było wyjściem honorowym.
- W starożytności potępia samobójstwo Arystoteles (384-322 pne – filozof grecki zwany Stagirytą, uczeń Platona i krytyk jego teorii idei) uważając za przestępstwo przeciw państwu oraz akt tchórzostwa. Z kolei teza stoików głosiła, że zasadniczym warunkiem wolności człowieka jest dokonywanie swobodnego wyboru między życiem a śmiercią.
- w społeczeństwie rzymskim przeważały poglądy na dopuszczalność zachowań autodestrukcyjnych w określonych negatywnych sytuacjach jednostkowych.
- wg chrześcijan samobójstwo jest grzechem zarówno przeciw prawom boskim jak i ludzkim, było potępiane i karane przez prawo kanoniczne i świeckie.
W większości publikacji samobójstwo uważane jest za rodzaj śmierci dobrowolnej i jako rodzaj wyboru, może być traktowane w kategoriach procesu decyzyjnego. Z drugiej strony paradoksalnie bywa unikaniem decyzji i wyborów.
Dobrowolne pozbawienie się życia jest przejawem bądź hierarchizacji potrzeb, bądź nieelastyczności wzoru zaspakajania lub ograniczonej możliwości ich zaspakajania.
Samobójstwo odzwierciedla: obyczaje, mentalność społeczną i osobniczą, podlega również zmianom historycznym i kulturowym, będąc problemem społecznym musi być traktowane jako patologia społeczna, ale też tym właśnie się różni od innych przejawów patologii, że wkracza w dziedzinę dobrowolnego wyboru śmierci.
Samobójstwo może być:
- kulturową formą rozwiązywania problemów życiowych wedle nakazów zewnętrznych
- społeczną forma wyłączenia się z obiegu świadczeń podyktowaną często wewnętrznym imperatywem
- formą psychicznej dezakceptacji określonego sposobu życia
- ideologiczną formą buntu wobec nieuchronności śmierci, którą można uczynić z wyboru czasu, miejsca i sposobu odejścia od żywych
- biologiczną formą ucieczki przed…?cierpieniem?
Potocznie postrzegana jest jako brutalny akt przerwania ciągu życia ponieważ:
A) Jednostka pełni w społeczeństwie wiele ról i dlatego jej śmierć oznacza dla wielu osób deprywację oczekiwań – śmierć ma w ten sposób wymiar społeczny. Deprywacja – psych. pozbawienie, brak możliwości zaspokojenia jakiegoś popędu.
B) Jednostka wybierająca śmierć ,,obraża” społeczeństwo jako organizm funkcjonujący dynamicznie w sposób określony przez system wartości służący realizacji celów indywidualnych ale też i zbiorowych.
SUICYDOLOGIA - POSTULATY
Suicydologię należy uznać za jedną z interdyscyplinarnych nauk o człowieku.
Jest ona powiązana – z jednej strony – ściśle z psychologią, pedagogiką, socjologią i innymi naukami humanistycznymi i społecznymi, z drugiej zaś z naukami przyrodniczymi. Jedną z głównych jej cech jest opis i charakterystyka zjawiska samobójstw, dokonanych na podstawie analizy obiektywnych d…. Celem finalnym jest stworzenie naukowych podstaw programów profilaktycznych redukujących zakres tego niezwykle drastycznego zjawiska.
Socjologia vs samobójstwo
1. Socjologię fenomen samobójstwa interesuje jako analiza autodestrukcji w kontekście jej społecznych uwarunkowań. Socjologiczny (klasyczny) punkt widzenia na zachowania dewiacyjne (w tym samobójcze) samobójstwo jest wskaźnikiem dezintegracji społeczeństwa a nie dezintegracji osobowości samobójcy.
2. Socjologiczny punkt widzenia nie wyklucza w sposób oczywisty istnienia szczególnych i indywidualnych motywów działań samobójczych (osamotnienie, stres, kryzys uznawanych wartości, przypadki losowe itp.). Wskazuje jedynie na pewne wspólne determinanty analizowanych przypadków.
Emile Durkheim – wybitny przedstawiciel socjologizmu, żyjący w latach 1858 – 1917, profesor socjologii w Bordeaux i Paryżu; autor klasycznych dzieł jak: ,, De la division du travail social” 1893, ,,Zasady metody socjologicznej” 1895, ,,Les formes elementaries de la vie reliuse”, ,,Le suicie” z 1897, ,,Le systeme totamique en Australie” z 1912roku. Główną sprawą dla Durkheima było teoretyczne i praktyczne określenie relacji pomiędzy jednostką a społeczeństwem. Szukał równowagi pomiędzy aspiracjami jednostki a potrzebami społeczeństwa jako całości.
Le suicide 1897
- ,,samobójstwa nie są zbiorem określonych zachowań jednostkowych, ale zjawiskiem społecznym determinowanym w największej mierze cechami grup społecznych, z których wywodzą się samobójcy i typem społeczeństwa w którym żyli”.
- ,,każda grupa społeczna przejawia specyficzną tendencję do samobójstw, której nie wyjaśnia ani społeczno-psychologiczna konstytucja jednostki, ani natura środowiska fizycznego. Przez eliminację zatem, doszliśmy do wniosku, iż musi ona zależeć koniecznie od przyczyn społecznyc...
ratownictwo_medyczne