SWPS
Przedmiot: WSTĘP DO PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ prof. D. Doliński
WYKŁAD 1
Nauki:
twarde (x → y)
miękkie (x ••••>y) charakter probabilistyczny
Funkcje nauki:
predykcyjna (co jeśli X?)
eksplanacyjna (dlaczego jeśli X to Y?)
Psychologia społeczna – nauka o tym, jak ludzie wpływają na myśli, emocje i zachowania innych ludzi.
Główne perspektywy teoretyczne p.s.:
społeczno – kulturowa
ewolucyjna
teoria społecznego uczenia się
fenomenologiczna
społecznego poznania (social cognition)
Podstawowe metody badań p.s.:
obserwacja
obserwacja uczestnicząca
badania korelacyjne
zależności przyczynowe
[jeśli X rośnie, to Y rośnie] np. wzrost i waga, cena bawełny a cena niewolników
[jeśli X rośnie, to Y spada] np. cena bawełny a lincze na niewolnikach
zależności pozorne
[uzależnienie X i Y od Z] np. X – liczba zgonów noworodków w Indiach
Y – ceny wina z danego rocznika w Hiszpanii
eksperyment laboratoryjny (wada – ludzie wiedzą, że są badani)
eksperyment naturalny (ludzie nie wiedzą, że są badani)
wywiad (ankiety itp.)
FGI (badania fokusowe) (dyskusje itp.)
skale i kwestionariusze
badanie czasu reakcji
symulacje komputerowe
Przykłady badań eksperymentalnych z p.s.:
Triplett – efekt facylitacji społecznej (obecność innych ludzi może zwiększać funkcjonowanie człowieka, choć nie zawsze tak jest)
Ringelmann – próżniactwo społeczne
Sherif – efekt autokinetyczny i konformizm
Asch – konformizm
Berkowitz – modelowanie agresji
Baumeister – wyczerpywanie się ego
--------------------------------------------------------
Eksperyment Ph. Zimbardo: www.prisonexp.org
- psychologia uwięzienia
- losowy podział na więźniów i strażników
- zaskakujące wyniki (nieetyczny eksperyment).
Eksperyment S. Milgrama:
- rzekomo stadium uczenia się
- w rzeczywistości stadium ludzkiego posłuszeństwa
- podstawowy błąd atrybucyjny
- przycisk 450V wcisnęło 62% osób!
---------------------------------------------------------
WYKŁAD 2
Schemat poznawczy:
organizacja naszych uprzednich doświadczeń z określonym rodzajem zdarzeń, osób lub obiektów
Prototypowość schematów: POJĘCIA MATRYCOWE
czym myślisz, gdy myślisz dom?
igloo
domu na drzewie
domu ze spadzistym dachem, z kominem, oknami mającymi szyby…
Ptak: POJĘCIA NATURALNE
drozd – kura – struś – pingwin
Zwierzę:
lew – kura – drozd – karaluch – pantofelek – wirus
Skrypt – specyficzny model poznawczy:
umysłowa reprezentacja zdarzeń, działań lub ich ciągów
Skrypty i zniekształcenia pamięci:
fałszywe alarmy
pominięcia
trafienia – poprawne rozwiązanie informacji przetworzonej jako „starej”
psychologia zeznań świadków
Aktywizacja schematu:
świadome aktywizacje schematu
automatyczne aktywizacje schematu
Potoczne koncepcje świata społecznego:
stałość – zmienność natury ludzkiej (Dweck)
kontrolowalność (Rotter)
życie społeczne jako gra o sumie zerowej
ufność – zagrożenie i paranoidalna wizja świata społecznego
Wiara w sprawiedliwość świata:
Melvin Lerner – „Ludzie wierzą w sprawiedliwy świat”
„świat sprawiedliwy to świat, w którym ludzi dostają to, na co zasługują, a zasługują na to, co ich spotyka”
Świat sprawiedliwy = środowisko:
stabilne
przewidywalne
kontrolowalne
Sposoby radzenia sobie z przejawami niesprawiedliwości:
restytucja sprawiedliwości
opuszczenie pola
reinterpretacje poznawcze
Eksperyment Lerner & Simmons (1966):
Ludzie na drodze niesprawiedliwości próbują przywrócić sprawiedliwość na drodze behawioralnej.
1. przeniesienie
2. niepewność
3. przerwa, perspektywa dalszego cierpienia
4. koniec eksperymentu
5. video
6. ofiara – ochotnik
Autodeprecjacja:
Camill Wortman – ułatwienie
Aaron Beck – utrudnienie
Ronnie Janoff – Bulman:
autodeprecjacja charakterologiczna
vs
autodeprecjacja behawioralna
Zasługiwanie na nagrody:
Lerner: eksperyment „Tom i Bill”
Zuckerman: eksperyment „Czytaj lektury niewidomemu”
Kübler – Ross: wzrost altruistycznych skłonności przed śmiercią
Przekonanie o sprawiedliwości świata jako cecha osobowości:
skala Rubina i Peplau
Wiara w niesprawiedliwość świata:
studenci prawie zawsze dostają takie stopnie na jakie zasługują
Modyfikatory i wyznaczniki wiary w sprawiedliwość świata:
religijność
obiektywna rzeczywistość
egalitaryzm w wynagradzaniu za pracę
korelacje a autorytaryzmem i I-LOC
Funkcjonalność wiary w niesprawiedliwość świata:
nie angażowanie się w działania czaso- i pracochłonne
korzystne porównania społeczne
usprawiedliwienie porażek
WYKŁAD 3
Stereotypy – uogólnianie przekonania nt. członków grup społecznych (Walter Lippman)
przecenianie zróżnicowania międzykategorialnego, niedocenianie wewnątrzkategorialnego
kategoryzacja – przyporządkowywanie określonych elementów przedmiotowych do określonych słów, jako nosicieli kategorii pojęciowych
iluzoryczna korelacja (Chapman):
o Chapman i malarstwo schizofreników
o LITERY – było 80 spółgłosek i 20 samogłosek, z czego 20 spółgłosek (25%) czerwonych i 5 samogłosek (25%) czerwonych
efekt przerwy:
o konsekwencje dla powstawania stereotypów
Uprzedzenie – uogólniona postawa wobec członków danej grupy społecznej
eksperyment „zagubiony list” S. Miligrama
skala dystansu społecznego Bogardusa
Dyskryminacja – zachowania skierowane przeciw innym ludziom, wynikające z ich przynależności grupowej
Powody dyskryminacji:
konflikt międzygrupowy: podejście ewolucyjne
osobowość autorytarna (ślepe posłuszeństwo + negatywne uprzedzenia); jej źródła w dzieciństwie (surowe kary za niewielkie przewinienia = wrogość w konflikcie z uczuciem powinności miłości)
oszczędność poznawcza (stereotypy = gotowe wyjaśnienia)
automatyczna (podprogowa) aktywacja stereotypów (eksperymenty Banji)
podprogowo BIAŁY vs. CZARNY
Przeciwdziałania uprzedzeniom, stereotypom, dyskryminacji:
hipoteza ignorancji („Ludzie nie wiedza jak jest”) i jej implikacje
alternatywne sposoby uzyskiwania tych celów, które realizują stereotypy (np. podnoszenie samooceny)
świadoma kontrola (powstrzymywanie się) [ALE możliwe efekty bumerangowe]
KONTAKT, EDUKACJA – wątpliwości, ograniczenia:
warunki skuteczności kontaktu:
o cechy członków grupy kontrstereotypowe
o grupy mają jednakowy status
o kontakt jest dobrowolny
o kontakt zachodzi na poziomie indywidualnym
o wspólnota celów i sukces (gdy kontakt wiążę się z wykonywaniem zadań)
Heurystyki formułowania sądów:
heurystyka dostępności – ocena częstości (prawdopodobieństwa) zdarzeń w oparciu o łatwość przywołania ich do świadomości
Ř Eksp. Schwarza i wsp. 1991: napisz 6 vs. 12 epizodów (ludzie pamiętają ok. 9); Czy jesteś asertywny?
heurystyka zakotwiczenia...
Porcelanowy_Motyl