Emmanuel Baratte Sto Zapalnych punkt�w historii Ko�cio�a Prze�o�y� Tadeusz Szafra�ski Instytut Wydawniczy PAX Warszawa 1995 Tytu� orygina�u Cent points chauds de l'histoire de L'Eglise Copyright (C) Desclee de Brouwer, 1979 Wydanie drugie, przejrzane i poprawione, 1985 Cum permissu superiorum (C) for the Polish edition by I.W. Pax, Warszawa 1995 Wsp�pracownicy Emmanuel Baratte, Philippe Barbarin, Catherine Bergot, Marie Bienvenue Patrick de Bonnieres, Edmond Bougaud, Franqois Boye, Yves Briend, Beatrice Cerceau, Marie-Helene Congourdeau, Albert Dalle, Claude Delibes, Emmanuelle de Mars, Jean de Deserts, Jean Duchesne, Richard Escudier, Jean-Luc Fabre, Jean-Pierre Fourquet, Gilles Fumey, Michel Gitton, Marc Godinot, Eric Guillemot, Yves-Marie Hilaire, Isabelle Houen, Christina Hum, Yvonne Kappes Grange, Charlotte Le Bouteiller, Franqois-Jer�me Leroy, Gerard Marchand, Jean de Mathan, Philippe Moch, Ellinor Morillon, Philippe Morillon, Donatienne Mouillot, Philippe Naszalyi, Xiavier Royer, Jean-Marie Salamito, Dominique Sage, Florence Terrien, Christine Tyburn, Francoise Vergobbi. Opracowanie typograficzne Roman Kirilenko Projekt ok�adki i stron tytu�owych Beata Kulesza Ilustracja na ok�adce Francisco Goya "Trybuna� Inkwizycji" (fragment) PRZEDMOWA Niedawno grupa m�odych zwi�zanych z "Equipes Resurrection" opub- likowa�a ksi��k� Jaka jest Twoja wiara, chrze�cijaninie?, stanowi�c� powa�n� i zwi�z�� - co t�umaczy jej sukces - analiz� stu problem�w, przed jakimi staje wsp�czesny chrze�cijanin. Jako autor przedmowy �yczy�em m�odym autorom, aby by� to "strza� w dziesi�tk� ". Cel zosta� osi�gni�ty. "Equipes Resurrection" podejmuje teraz now� pr�b�: Sto punkt�w zapalnych w historii Ko�cio�a. Praca jest r�wnie trudna. Ale m�odym nie brak ani brawury, ani odwagi, by si� jej podj��. Niewiele wiemy o dziejach Ko�cio�a; cz�sto nasze s�dy opieramy na domniemaniach i uproszczeniach, a pozbawieni zmys�u historycznego, przesz�o�� oceniamy z perspektywy wiedzy dzisiejszej. Nowa ksi��ka pojawia si� wi�c w odpowiednim czasie, tym bardziej �e pozwoli lepiej zrozumie� tera�niejszo�� i j� zrelatywizowa� (ogl�dana bowiem ze zbyt bliskiej odleg�o�ci, wydaje si� urzeka� b�d� przera�a�). Tak wi�c �ycz�, by ten drugi tom odni�s� tak wielki sukces jak pierwszy. W sporcie ma si� zaufanie do zespo�u, kt�ry wygra�. WPROWADZENIE Sukces ksi��ki Jaka jest Twoja wiara, chrze�cijaninie? sk�oni� autor�w do podj�cia nowej pr�by. Z brawur� zaatakowali najtrudniejsze problemy w historii Ko�cio�a. Dokonany przez nich wyb�r odpowiada potrzebie chwili. Nigdy dot�d przesz�o�� nie dostarcza�a tylu temat�w filmom wy�wietlanym w kinie czy w telewizji, lub innym szeroko rozpowszechnianym spektaklom. Kultura zyskuje oczywi�cie na tej fascynacji, ale owej popularyzacji historii nie zawsze towarzyszy odpowiednie przygotowanie odbiorc�w, kt�re jest przecie� warunkiem zdrowej krytyki. Historia a la Victor Hugo czy Alexandre Dumas wci�� prze�ywa sw� m�odo��. Ta naiwno�� poci�ga za sob� pewne niebezpiecze�stwa, je�li chodzi o wydarzenia, na kt�rych osnuta jest historia Ko�cio�a. Zawsze bowiem mo�na niekompetentnej widowni pokaza� jedynie te epizody, kt�re nie przynosz� Ko�cio�owi zaszczytu, czy pokusi� si� o szyderstwo, gdy brakuje obro�c�w prawdy, moralno�ci i �wi�to�ci. Niekt�rzy u�ywaj� sobie ponad miar�, nie troszcz�c si� zbytnio o dok�adno�� i nie licz�c .si� z tym, co Ko�ci� sam m�wi o sobie. By unikn�� tych wypacze�, potrzeba pewnej kultury w dwu dziedzinach: historii i teologii. Pierwsza obfituje w okresy, fakty, r�ne cywilizacje; druga wymaga pewnej subtelno�ci umys�u i niez�ej znajomo�ci Objawienia. Wielu autor�w niniejszej ksi��ki jest jeszcze studentami historii; niekt�rzy maj� ju� za sob� studia teologiczne. Chocia� nie s� do�wiadczonymi nauczycielami, potrafi� korzysta� ze �r�de� i nie chc� oszukiwa� w �adnej z tych dwu dyscyplin. Maj� oni prawo do sympatii ze strony tych wszystkich, kt�rzy dzi�ki nim przestan� si� k�opota� faktami historycznymi uw�aczaj�- cymi ich wierze. ks. Charles Spis Tre�ci Przedmowa kardyna�a A. Renarda Wprowadzenie ks. Charlesa Sto punkt�w zapalnych Zanim przeczytacie t� Ksi��k� Z og�lnej perspektywy Ko�ci� - ryzykiem Boga Chrze�cijanie i niechrze�cijanie os�dzaj� przesz�o�� Ko�cio�a Ko�ci� w historii ludzko�ci Na czym polega odpowiedzialno�� Ko�cio�a Historia w kawa�kach Masy, instytucja i �wi�ci Pocz�tki Ko�cio�a 1. Czy Chrystus za�o�y� Ko�ci�? 2. Czy pierwsi chrze�cijanie byli komunistami? 3. Aposto�owie a w�adza polityczna 4. od Aposto��w do biskup�w 5. Ko�ci� a synagoga Czas prze�ladowa� 6. Kryzys gnostyczny 7. M�czennicy - odrzucenie spo�eczno�ci poga�skiej? Cesarstwo chrze�cija�skie 8. Konstantyn Wielki - dobroczy�ca czy grabarz chrze�cija�stwa? 9. Pokusa wi�kszo�ciowa 10. Odpowiedzialno�� chrze�cija�stwa wobec upadku cywilizacji anty- cznej 11. Pierwsi mnisi - ucieczka czy wyzwolenie? 12. Wp�yw chrze�cija�stwa na prawodawstwo 13. Spotkanie hellenizmu z chrze�cija�stwem (sob�r w Nicei) 14. Czy Ko�ci� jest tak� instytucj� jak inne? 15. �wi�ty Augustyn i "rami� �wieckie" 16. Sobory w Efezie i w Chalcedonie - spory doktrynalne czy rywalizacja polityczna? Ku �redniowieczu 17. Autorytet nast�pc�w �w. Piotra 18. Wykorzystywanie element�w poga�skich 19. Ko�ci� a barbarzy�cy 20. Od pokuty publicznej do spowiedzi prywatnej 21. Ko�ci� a kultura antyczna 22. Teokracja bizanty�ska 23. Honoriusz I - papie�em heretykiem? 24. Krzy� i p�ksi�yc 25. Walka o pi�kno 26. Papie�-kr�l Wieki �elaza 27. Niegodni papie�e X wieku 28. L�ki roku tysi�cznego 29. Ko�ci� wobec gwa�tu 30.Roz�am z Ko�cio�em wschodnim - rok 1054 31. Ko�ci� we w�adzy �wieckich 32.Kryzysy i reformy duchowie�stwa Na marginesie dziej�w �redniowiecza Problem permanentny: Ko�ci� a przymus Wieki XII i XIII 33. Krucjaty - zamiar mistyczny czy polityka imperialistyczna? 34. Ko�ci� a pieni�dze 35. Herezja katar�w a inkwizycja 36. Tragiczny splot wydarze� - czwarta krucjata 37. �ydzi w �wiecie chrze�cija�skim 38. Ewangelizacja ogniem i �elazem - Krzy�acy 39. Czy wiek XIII by� z�otym wiekiem �wiata chrze�cija�skiego? 40. Ludwik �wi�ty - w�adca pa�stwa chrze�cija�skiego 41. My�l chrze�cija�ska poddana pr�bie nowoczesno�ci 42. Ko�ci� a awans kobiety Schy�ek �redniowiecza 43. Proces templariuszy 44. Spirytua�owie kwestionuj� instytucj� Ko�cio�a 45. Polowanie na czarownice 46. Fa�szywe dekreta�y 47. Narodziny biurokracji papieskiej 48. Walka dw�ch papie�y 49. �wi�ta Joanna i jej s�dziowie 50. Sob�r przeciwko papie�owi Renesans i reformacja 51. Borgiowie 52. Nawr�t humanizmu poga�skiego 53. Handel odpustami 54. Katastrofalne skutki systemu komendacji. 55. Czy nale�a�o pot�pi� Lutra? 56. Podb�j pi�ciu kontynent�w przez pa�stwa katolickie 57. Przygoda misjonarska 58. Chrze�cija�stwo a niewolnictwo 59. Czy inkwizycja hiszpa�ska by�a motorem post�pu? 60. Henryk VIII a problem rozwodu 61. Wojny religijne 62. Noc �w. Bart�omieja 63. Monarchie z ustanowienia Bo�ego 64. Sob�r trydencki - kontrreformacja czy reforma katolicka? 65. Apogeum triumfalizmu 66. Sprawa Galileusza 67. Chirurgia pod znakiem zapytania 68. Molier we wsp�lnym grobie 69. Janseni�ci i jezuici 70. Mistycy na cenzurowanym 71. Czy Ko�ci� m�g� przyj�� ryty chi�skie? Epoka rewolucji 72. Pog��bianie si� nietolerancji 73. Ko�ci� a rewolucja francuska 74.Konkordat, ksi�a - urz�dnikami pa�stwowymi 75. Upadek instytucji kolegialnych 76.Restauracja - sojusz tronu z o�tarzem 77. Rozkwit zgromadze� zakonnych 78. Walka o szko�� 79. Ko�ci� a �wiat robotniczy 80. Za kapitalizmem czy przeciw niemu? 81. Syllabus - defensywa Ko�cio�a? 82.Katolicyzm czy papizm: przerosty ultramontanizmu 83. Koniec Pa�stwa Ko�cielnego 84. Sacre-Coeur i Komuna Paryska 85. Wolnomularstwo 86. Antysemityzm chrze�cijan 87.Saint-Sulpice i kl�ska sztuki chrze�cija�skiej XX wiek 88. Pocz�tki ekumenizmu 89. Ko�ci� nie jest ju� tylko Ko�cio�em Zachodu 90.Represje antymodernistyczne i narodziny integryzmu 91. Pot�pienie Sillonu i Action Francaise 92. Ko�ci� a re�imy totalitarne 93. Czy Pius XII by� kolaborantem? 94. Ksi�a - robotnicy 95.Sob�r Watyka�ski II - zerwanie czy ci�g�o��? 96. Blaski i cienie reformy liturgicznej 97. Kardyna� Spellmann a obrona chrze�cija�skiego Zachodu 98."Rewolucja Jezusa" 99.Encyklika Humanae vitae i jej nast�pstwa 100.Czy Ko�ci� zmierza ku odnowie? Wystarczy kr�tka rozmowa z niewierz�cymi, by zorientowa� si�, �e g��wne zastrze�enia wobec chrze�cija�stwa nie dotycz� ju� filozofii, lecz historii Ko�cio�a: " Wy, kt�rzy macie za sob� dwadzie�cia wiek�w historii, nie post�powali�cie lepiej ni� inni, a niekiedy nawet gorzej". W obliczu tych stale powtarzanych zarzut�w, arbitralnego wybierania zawsze tych samych fakt�w, chrze�cijanie s� cz�sto bezbronni: albo odcinaj� si� od dawnego Ko�cio�a na rzecz Ko�cio�a, kt�ry dzi� pr�buje si� odnale��, co jest zachowaniem niezbyt powa�nym. Albo podnosz� dyskwalifikuj�cy ich idealistyczny argument, �e wiara w Chrystusa jest substancj� zbyt ulotn�, by mog�a pojawi� si� w polu historii. Katolicy win�i traktowa� sw� histori� bez naiwno�ci, ale tak�e bez kompleks�w. Je�eli istniej� ciemne karty w dziejach Ko�cio�a, to pozostaje on - pod warunkiem �e patrzy si� na� bez �adnych apriorycznych uprzedze� - w s�u�bie pewnego niezwyk�ego planu odnosz�cego si� do cz�owieka, kt�ry poruszy� �wiat i tylko on mo�e dzi� tchn�� w niego duszg. Studenci "Equipes Resurrection" (uczestnicz�cy w spotkaniach modlitew- nych i po�wi�conych refleksji przy ko�ciele Sacre-Coeur na Montmartre) zapragn�li podj�� to wyzwanie. Studenci hi.storii, literatury, filozofii - ale tak�e nauk �cis�ych i prawa - m�odzi pracownicy naukowi, zaprzyja�nieni ksi�a, zajmowali si� przez rok stoma "punktami zapalnymi ", kt�re dzi� przedstawiaj�. Po tomie Jaka jest Twoja wiara, chrze�cijaninie? "Eq...
marqin75