01 - JANUSZ ANUSIEWICZ ''Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki''.pdf - tom1 - pikpikpah

J ANUSZ A NUSIEWICZ

Kulturowa teoria j˛zyka.

Zarys problematyki

1. Wychodza˛c z zało˙enia, ˙e lingwistyka posiada swój szczególny, tzn. nie daja˛cy si˛

jednoznacznie okre´li´, przedmiot zainteresowa´ 1 oraz ma wyja˛tkowy status w obr˛bie

nauk o człowieku i kulturze, sa ˛ dzimy, ˙e nale˙y przełama´ dotychczasowe ograniczenia

w sposobie traktowania obiektu jej zainteresowa´, polegaja˛ce na wzmo˙onej tendencji do

„strze˙enia własnej autonomii przez skupienie uwagi na tych aspektach badanej rzeczy-

wisto´ci, które stanowia˛ tylko jej wła´ciwe pole badania, nie podlegaja˛ce ingerencji innych

nauk. Wia˛˙e si˛ z tym skłonno´´ do odsuwania na bok wszelkich problemów pogranicz-

nych, które nieuchronnie – poprzez styczno´´ z innymi naukami – musza˛ t˛ nauk˛

konfrontowa´ z metodologiami przyległych dziedzin” 2 . Takie podej´cie ukazałoby nowe

perspektywy badawcze w dziedzinie j˛zykoznawstwa i przyczyniłoby si˛ do poszerzenia

naszej wiedzy o istocie j˛zyka, o jego podstawach, funkcjach, o jego wielopłaszczyzno-

wo´ci i wieloaspektowo´ci oraz o jego zwia˛zkach z człowiekiem, społecze´stwem, rze-

czywisto´cia˛ pozaj˛zykowa˛ i kultura˛. Jest to stwierdzenie o wa˙nych konsekwencjach

metodologicznych dla j˛zykoznawstwa, które cierpia˛c w dalszym cia˛gu na młodzie´cza˛

„chorob˛” autonomii oraz wykazuja˛c postaw˛ obronna˛ w stosunku do innych, pokrewnych

jej nauk o człowieku, znalazło si˛ obecnie w stanie kryzysu trudnego do przezwyci˛˙enia 3 .

By´ mo˙e próba potraktowania j ˛ zyka jako najwa˙niejszego tworu kultury, jej podsta-

wowego składnika, a zarazem czynnika sprawczego (implikatora) – „utrwalacza”, rezer-

wuaru, przeno´nika i przeka´nika tre´ci kulturowych, wytworzonego przez człowieka

i społecze´stwo i cia ˛ gle wytwarzanego, doprowadzi do utworzenia nowych obszarów

zainteresowa´ j˛zykoznawstwa i nowych sposobów wyra˙ania spraw dotycza˛cych statusu

j˛zyka, jego podstaw, genezy, natury, przedmiotu, miejsca w antropologii kultury i filozo-

fii kultury oraz rozmaitych powia˛za´ z innymi, antropocentrycznie zorientowanymi, dys-

cyplinami wiedzy i kultury. W tym uj˛ciu lingwistyka byłaby traktowana jako nauka

interdyscyplinarna, inspirowana przez inne nauki antropologiczne (np. socjologi˛, psycho-

logi˛, filozofi˛, etnografi˛, histori˛, archeologi˛ itp.) i ´ci´le zwia˛zana z nimi, da˛˙a˛c do

zrozumienia człowieka i społecze´stwa, a nie tylko – jak mówi A. Wierzbicka – „tekstów

lub abstrakcyjnych systemów” 4 . Człowiek za´ mo˙e by´ zrozumiany i opisany jedynie

poprzez twory intelektu, woli, emocji – twory jego psychiki i ´wiadomo´ci. Takim typo-

wym wytworem ´wiadomo´ci ludzkiej, nosza˛cym jej wybitne pi˛tno, jest j˛zyk, a obok

niego religia, sztuka, nauka, czyli – najogólniej rzecz ujmuja ˛ c – kultura. Wychodza ˛ c z tych

zało˙e´ i ida˛c za słowami L. Weisgerbera 5 , chcemy przełama´ dotychczasowe ogranicze-

nia (najcz˛´ciej strukturalistyczne i generatywistyczno-transformacyjne oraz behawiory-

styczne) w traktowaniu j ˛ zyka, polegaja ˛ ce na sprowadzaniu go li tylko do roli ´rodka

wyrazu i przekazu informacji, co jest jednocze´nie i prawda˛ i fałszem (prawda˛, bo j˛zyk

faktycznie słu˙y do przekazywania informacji i jest narz˛dziem komunikacji mi˛dzyludz-

kiej, fałszem – w tym sensie, ˙e j˛zyk posiada wiele innych, równie wa˙nych funkcji)

i pragniemy za istot˛ j˛zyka przyja˛´ zawarty w nim dorobek kulturowy pewnej społecz-

no´ci, b˛da˛cy zarazem magazynem informacji o rzeczywisto´ci, w której ta społeczno´´

egzystowała i egzystuje, jak i wyrazem, zbiorem do´wiadcze´ społecznych wyrosłych

z okre´lonej praktyki społecznej, wyrosłych w obcowaniu z ta˛ rzeczywisto´cia˛, zebranych

i nagromadzonych w cia˛gu wielu pokole´, utrwalonych w j˛zyku i przekazywanych

z pokolenia na pokolenie. Informacje te i do´wiadczenia kumulowały si˛ na przestrzeni

stuleci w j˛zyku, zmieniaja˛c si˛ lub nie, a oparte były one najcz˛´ciej o tzw. naiwny

realizm, czyli – innymi słowy – były to „wyobra˙enia zdroworozsa ˛ dkowe”, uznaja ˛ ce, i˙

przedmioty sa˛ w rzeczywisto´ci takie jakimi je widzimy, a wi˛c identyczne z naszymi

spostrze˙eniami i poj˛ciami. Sta˛d te˙ mówi si˛ cz˛sto o j˛zyku (mamy tu na my´li j˛zyk

naturalny), ˙e jest „rezerwuarem zdrowego rozsa ˛ dku”. „To w oparciu o zdrowy rozsa ˛ dek,

zawarty w powszechnym u˙yciu j˛zyka naturalnego, ludzko´´ zorganizowała si˛, prze-

trwała, rozwin˛ła społecze´stwa, nauk˛, sztuk˛, moralno´´, religi˛ – a wi˛c ludzka˛ kultur˛.

Cała bowiem ludzka działalno´´ racjonalna wyrosła ze zdroworozsa ˛ dkowych zasobów

j˛zyka naturalnego” – twierdzi M. A. K r a˛ p i e c w ksia˛˙ce J˛zyk i ´wiat realny 6 . Sta˛d te˙

faktem niezaprzeczalnym jest powszechnie przyj˛te stwierdzenie, ˙e j˛zyk implikował

i warunkował rozwój kultury i jako taki jest jednym z podstawowych, najwa˙niejszych

i najpełniejszych ´ródeł wiedzy i informacji o danej kulturze 7 .

Naszym zamierzeniem badawczym jest zaj˛cie si˛ problematyka˛ kulturowej teorii

j˛zyka, rozumianej, najogólniej rzecz biora˛c, jako teoria zajmuja˛ca si˛ wieloaspektowo-

´cia˛, wielopłaszczyznowo´cia˛ i wielofunkcyjno´cia˛ j˛zyka w stosunku do kultury oraz

penetruja˛ca mo˙liwie najpełniej poj˛te relacje mi˛dzy j˛zykiem a kultura˛, przy zało˙eniu,

˙e do tre´ci, form, sposobów istnienia kultury, dochodzi si˛ wychodza˛c od faktów j˛zyko-

wych – a nie odwrotnie. Byłaby to wi ˛ c kultura widziana poprzez j ˛ zyk i jego jednostki

(produkty), z niego i z nich ekscerpowana i wydobywana oraz ujawniana przy pomocy

j˛zyka i jego ´rodków. Czy mo˙na by tu było mówi´ o jakiej´ j˛zykowej wizji, teorii, uj˛ciu

kultury? Na to pytanie mo˙na by było odpowiedzie´ twierdza ˛ co, zwa˙ywszy na to, ˙e j ˛ zyk

jest sam faktem kulturowym, a z drugiej strony jest najbardziej pełnym i wszechstronnym

´ródłem wiedzy o kulturze, ´rodkiem i narz˛dziem utrwalania, magazynowania, przeno-

szenia i przekazywania tre´ci kulturowych, narz ˛ dziem interpretacji wzorców kulturo-

wych oraz wykładnia˛ innych (niej˛zykowych) systemów semiotycznych (obrz˛dów, zna-

ków grzeczno´ciowych itp.). W teorii tej chodziłoby wi˛c o odpowied´ na pytanie, jak

poprzez j˛zyk i jego produkty poznawa´ kultur˛, dociera´ do jej tre´ci, form, objawów,

wykrywa´ je; w jaki sposób informacje czerpane z j˛zyka, jego jednostek, wytworów

moga˛ by´ i sa˛ wykorzystywane w badaniach kultury? Chodzi´ te˙ b˛dzie o danie odpo-

wiedzi na pytanie: dlaczego j˛zyk jest tworem kultury i okre´lonym faktem kulturowym,

dlaczego jest swoistym przewodnikiem po kulturze, jej najpełniejszym wyrazicielem

i rezerwuarem.

Celem kulturowej teorii j˛zyka jest pełniejsze, wszechstronniejsze i gł˛bsze poznanie

i zrozumienie człowieka, jego natury, istoty ludzkiego ˙ycia duchowego – istoty kultury –

poprzez badanie zawartych w j ˛ zyku tre´ci, form i wzorców kultury, poprzez badanie

zakodowanego w nim uj˛cia rzeczywisto´ci ( kultura rzeczywisto´c i) oraz systemu aksjo-

logiczno-normatywnego danego społecze´stwa ( kultura warto´ci ) przekazywanego po-

przez j ˛ zyk z pokolenia na pokolenie, cia ˛ gle kształtowanego i kształtuja ˛ cego si ˛ .

Poprzez badanie mo˙liwie wszystkich relacji j˛zyk – kultura, pragniemy opisa´ i wy-

odr˛bni´ równie˙ typowe kulturowe funkcje j˛zyka oraz da´ prób˛ jego kulturowej

definicji. Pragniemy, innymi słowy, odpowiedzie´ na pytanie: jaka kultura, wiedza kultu-

rowa, zawarta jest w danym j˛zyku i przez ten j˛zyk dost˛pna. Przyjmujemy przy tym

zasad˛ metodologiczna˛, według której istota˛ j˛zyka, jego podstawowa˛ oraz zasadnicza˛

funkcja˛ jest nie tylko komunikowanie wewn˛trznych prze˙y´ jednostki czy społecze´stwa,

dotycza˛cych rzeczywisto´ci przyrodniczej i społecznej, rzeczywisto´ci my´li i – w ko´cu

– rzeczywisto´ci samego j˛zyka, nie tylko ujmowanie i odzwierciedlanie tej rzeczywisto´ci

oraz jej wyra˙anie, nie tylko przekazywanie informacji słu˙a˛ce porozumiewaniu si˛, ale

równie˙ – i przede wszystkim – sposób konceptualizacji i strukturalizacji tej rzeczywisto-

´ci, sposób jej interpretacji, kategoryzacji i taksonomizacji, sposób jej ogla ˛ du i – co

najwa˙niejsze – jej warto´ciowanie.

Chodzi´ nam b˛dzie o badanie kulturowych funkcji j˛zyka, głównie za´ o opis funkcji

akumulatywnej (kumulatywnej), która polega na gromadzeniu w systemie j ˛ zyka okre´lo-

nych informacji o rzeczywisto´ci i okre´lonego do´wiadczenia społecznego oraz na utrwa-

leniu, przenoszeniu i przekazywaniu przyszłym pokoleniom wiedzy i wspomnianego ju˙

do´wiadczenia danej wspólnoty j ˛ zykowej, jej tradycji kulturowych, systemu warto´ci,

ocen i norm moralnych 8 . Istotne b˛dzie równie˙ opisanie kolejnej kulturowej funkcji

j˛zyka, mianowicie funkcji poznawczej, która okre´la sposób uj˛cia rzeczywisto´ci przez

j˛zyk i sposób dotarcia do niej. J˛zyk w tym sensie jest narz˛dziem i ´rodkiem poznania

rzeczywisto´ci, ˙e głównie poprzez j˛zyk poznajemy rzeczywisto´´, do´wiadczamy jej,

za´ kategorie j˛zyka sa˛ nie tylko pewnymi, wysoce sformalizowanymi i uogólnionymi

obserwacjami empirycznymi i interpretacjami rzeczywisto´ci, ale równie˙ okre´lonymi

strukturami poznawczymi naszego intelektu. „Obiektywno´´ ´wiata (...) nie jest nam

dost˛pna bezpo´rednio, lecz do´wiadczamy jej za po´rednictwem j˛zyka. To, co i jak spo-

strzegamy, zale˙y od naszego j˛zyka, to j˛zyk przesa˛dza o tym, co mo˙emy dostrzec

i uzna´ za obiektywnie istnieja˛ce w naszym otoczeniu oraz j˛zyk decyduje o tym, jak

rozumiemy poddaja ˛ ce si ˛ naszej recepcji obiektywy” 9 . Od u˙ywanego w danej kulturze

j˛zyka (ba˛d´ j˛zyków) zale˙y bowiem nie tylko ´wiat wewn˛trznych prze˙y´ człowieka,

normy moralne i etyczne czy sposób zachowywania si˛ i post˛powania, ale równie˙

struktury, poprzez które postrzegane sa ˛ : przestrze´, czas, ilo´ci, jako´ci i inne fizyczne

wła´ciwo´ci rzeczywisto´ci materialnej (substancjonalnej) i niematerialnej (psychicznej,

´wiadomo´ciowej, abstrakcyjnej) 10 .

Chodzi´ te˙ b ˛ dzie o badanie udziału j ˛ zyka w osobniczym, jednostkowym rozwoju

człowieka, w rozwoju społecze´stwa, o badanie wpływu j˛zyka na proces formowania si˛

´wiadomo´ci jednostkowej oraz zbiorowej, a wi˛c o problem wpływu j˛zyka na rozumie-

nie i interpretacj˛, sposób widzenia tego ´wiata, w którym ˙yje jednostka i zbiorowo´´,

czyli – innymi słowy – chodzi o badanie, opis i wyja´nienie problematyki poznawczych

struktur j˛zyka – struktur, przez które „przebiegaja˛ procesy poznawcze dotycza˛ce bytu” 11

(rzeczywisto´ci). Sprawa jest podwójnie zło˙ona. Poznajemy, jak wida´, struktury po-

znawcze – struktury j˛zyka, ale równie˙ poznajemy rzeczywisto´´ poprzez te struktury i ta

czynno´´ jest pierwotna w stosunku do tej pierwszej 12 . Chodzi wi˛c o wyja´nianie i inter-

pretacj˛ struktur j˛zykowych, przez co dochodzi´ chcemy do zrozumienia i wyja´nienia

istoty człowieka jako takiego oraz otaczaja˛cego go ´wiata, który on – człowiek – w zna-

cznym stopniu postrzega poprzez danu mu j ˛ zyk. Zakładamy jednak˙e na wst ˛ pie, ˙e

„filozoficzne rozumienie ludzkiego j˛zyka mo˙e si˛ sta´ zrozumiałe jedynie w kontek´cie

bytu, my´li i j˛zyka” 13 – a j˛zyk i ludzka my´l b˛da˛ traktowane przez nas jako „narz˛dzia

lepszego poznania i wyja´nienia samego bytu” 14 .

Wa˙na wi˛c b˛dzie odpowied´ na pytanie: jakie formy my´lenia, rodzaje do´wiadcze´,

skale warto´ci i warto´ciowa´ zawarte sa˛ w systemie j˛zyka i jego podsystemach, jak

wygla˛da w j˛zyku to wszystko, co tworzy ludzka˛ wizj˛ ´wiata – wizj˛ ´wiata wspólnoty

komunikatywnej posługuja˛cej si˛ danym j˛zykiem.

3. W kulturowej teorii j˛zyka chcemy traktowa´ j˛zyk jako najwa˙niejszy fakt w obr˛-

bie kultury, zasadniczy składnik kultury, jej implikator a zarazem warunek jej istnienia.

J˛zyk jest swoistym rezerwuarem tre´ci, wzorców i form kultury, przy czym w ´wiecie

wzorców kulturowych pełni niejako podwójna˛ rol˛ – jedne wzorce wytwarza, wyra˙a,

przechowuje i przekazuje, a w stosunku do innych wzorców (pozaj˛zykowych) jest narz˛-

dziem ich interpretacji 15 . Jest wi ˛ c j ˛ zyk wytworem i przejawem kultury zarazem, ale te˙

i bez j˛zyka niemo˙liwe byłoby jej powstanie i rozwój. Jest te˙ j˛zyk „wła´ciwym kryte-

rium kultury” 16 , „kluczem do ´wiata” 17 , b˛da˛c jednosze´nie „podstawowym kluczem do

odczytywania i interpretacji warto´ci, wokół których koncentruja ˛ si ˛ poszczególne kultu-

ry” oraz „symbolicznym przewodnikiem po kulturze” 18 . J˛zyk jest równie˙ swoistym

archiwum kulturowym danej społeczno´ci, szczególnie zachowawczym elementem kultu-

ry – jak mówi J. L. Fischer 19 – poniewa˙ dawne przyzwyczajenia i nawyki w nim

utrwalone oraz system norm, warto´ci, jak równie˙ swoisty pogla˛d na ´wiat zawarty

w j˛zyku nie zmienia si˛ tak szybko, jak zmieniaja˛ si˛ struktury społeczne i kulturowe.

W tym sensie mo˙na nawet mówi´ o swoistym konserwatyzmie kulturowym j˛zyka,

odniesionym zarówno do ustalonego i wybranego w zamierzchłej przeszło´ci systemu

warto´ci, jak i do okre´lonych, stereotypowych i uproszczonych uj˛´ tej˙e rzeczywisto´ci,

jej odwzorowa´ i modeli. Mo˙na zaryzykowa´ twierdzenie, ˙e fundamentalny system

j˛zyka odniesiony do warto´ci i rzeczywisto´ci pozostaje chyba niezmienny do dzi´ 20 .

W zwia˛zku z tym przyjmujemy pogla˛d L. Weisgerbera 21 , ˙e naiwny realizm j˛zykowy jest

istotnym zaw˛˙eniem poj˛cia j˛zyka tylko do ´rodka wyrazu i przekazu, do funkcji

narz˛dzia słu˙a˛cego do komunikowania okre´lonych tre´ci przedmiotowo – podmioto-

wych. Twierdzimy, ˙e takie rozumienie j ˛ zyka, charakterystyczne i typowe dla formali-

stycznych i scjentystycznych postaw badawczych, wywodza˛cych si˛ z neopozytywizmu

(głównie logicznego i empirycznego), takich jak strukturalizm, deskryptywizm, generaty-

wizm i transformacjonizm, jest ju˙ dzi´ poznawczo niepłodne i nie do utrzymania, ponie-

wa˙ j˛zyk „jako zjawisko ludzkie, integruja˛ce momenty poznawczo-relacyjne i wolitywne,

najdobitniej ´wiadczy o specyfice człowieka i jako taki wymyka si˛ metodom badawczym

scjentyzmu” 22 . Sa ˛ dzi´ nale˙y, ˙e odwrót od tych postaw i metod badawczych oraz zasto-

sowanie metod kulturowo-lingwistycznych (antropologicznych, etnolingwistycznych),

powinny posuna˛´ nasza˛ wiedz˛ o j˛zyku o dalszy krok oraz pozwoli´ lepiej ni˙ do tej pory

pozna´ istot˛ i natur˛ samego j˛zyka.

W naszych badaniach pragniemy si˛ skupi´ na kulturowych funkcjach j˛zyka i jego

tekstów. Jak ju˙ wspominali´my, jedna˛ z najwa˙niejszych takich funkcji jest funkcja

poznawcza, która dotyczy obiektywizacji rezultatów poznania ludzkiego oraz obiektywi-

zacji warto´ciowa´ tre´ci tego poznania. Inne, równie˙ wa˙ne funkcje, to: symboliczna –

polegaja˛ca na metaforycznym i symbolicznym ujmowaniu rzeczywisto´ci, akumulatywna

(kumulatywna) – polegaja˛ca na utrwalaniu, przenoszeniu i przekazywaniu przez j˛zyk

i jego teksty warto´ci i warto´ciowa´ okre´lonych klas desygnatów oraz do´wiadczenia

społecznego z nimi zwia ˛ zanego, narodowa – konsoliduja ˛ ca i wyodr ˛ bniaja ˛ ca jaka ˛ ´ wspól-

not˛ komunikatywna˛ (np. naród, plemi˛ itp.), perswazyjna – polegaja˛ca na kierowaniu

zachowaniami ludzkimi, poprzez takie a nie inne ukształtowanie tekstu (funkcja ta dotyczy

w zasadzie tylko tekstów j ˛ zykowych) oraz poprzez to, ˙e j ˛ zyk (i tekst) przenosi uznane

i zaaprobowane społecznie warto´ci, oceny, warto´ciowania zjawisk oraz, w przypadku

tekstu, szereg przejawów stosunku nadawcy do rzeczywisto´ci wypowiedzi, przez co mo˙e

kształtowa´ odpowiednie postawy, oznaczaja˛ce gotowo´´ do takiego a nie innego działa-

nia. Funkcja ta, jak równie˙ ideologiczna funkcja tekstów j˛zykowych, jest bardzo wa˙na,

poniewa˙ zajmuje si˛ zagadnieniem funkcjonowania j˛zyka i jego tekstów w okre´lonej

kulturze w odniesieniu do takich zagadnie´ , jak: prawda, falsz, kłamstwo, sprawiedliwo´´

itp. Dotyczy ona równie˙ etycznego, wzgl˛dnie nieetycznego posługiwania si˛ j˛zykiem

(np. w celu manipulacji, okłamania, zastraszenia). Jej znajomo´´ przyczynia si˛ w znacz-

nej mierze do efektywnego posługiwania si˛ ´rodkami j˛zykowymi i do osia˛gania zamie-

rzonych celów. Sta˛d te˙ funkcja ta jest jednym z najwa˙niejszych obiektów zainteresowa´

pragmatyki lingwistycznej oraz stylistyki j ˛ zykoznawczej 23 . Na zako´czenie przegla ˛ du

kulturowych funkcji j˛zyka i tekstu j˛zykowego warto wspomnie´ o funkcji performatyw-

nej tekstów, polegaja˛cej na kreowaniu nowych obszarów rzeczywisto´ci i nowych faktów,

głównie w sferze niematerialnej, np. prawnej, obyczajowej itp. Zbli˙ona i podobna do niej

jest funkcja magiczna tekstów, polegaja˛ca, ogólnie rzecz biora˛c, na działaniu ´rodkami

j˛zyka i ich konstrukcjami na jaka˛´ rzeczywisto´´, zarówno substancjalna˛ jak i psychiczna˛,

´wiadomo´ciowa ˛ w celu osia ˛ gni ˛ cia zamierzonych celów, np. podporza ˛ dkowania czego´,

unieszkodliwienia, pokonania, zmiany itp. 24 . Mo˙na jeszcze wspomnie´ o funkcjach

pragmatycznych tekstu, rozumianych jako „okre´lone uporza˛dkowanie sensu maja˛cego

charakter dodatkowy w stosunku do sensu powiadomienia i wyra˙aja˛cego cel komunika-

cyjny, w którym dane wypowiedzenie zostało u˙yte” 25 . Ka˙da funkcja pragmatyczna

wyra˙a stosunek nadawcy do rzeczywisto´ci wypowiedzi lub do odbiorcy. Wyró˙nia si˛

nast˛puja˛ce funkcje pragmatyczne: modalne, wyra˙ania emocji, illokucyjne 26 .

W naszych badaniach pragn˛liby´my skupi´ uwag˛, ogólnie rzecz biora˛c, na tym, co

niesie j˛zyk i jego podsystemy oraz jego teksty – jakie tre´ci, wybory, modele, wzorce,

uj˛cia, warto´ci, oceny, interpretacje i kategoryzacje rzeczywisto´ci przedmiotowo-pod-

miotowej i dlaczego takie a nie inne oraz jakie sa˛ tego konsekwencje dla kultury danego

społecze´stwa (danej wspólnoty j ˛ zykowej), czyli – innymi słowy – chodzi´ nam b ˛ dzie

o badanie i opisywanie zobiektywizowanego stosunku emocjonalno-subiektywnego danej

wspólnoty komunikatywnej do oznaczanych przez znaki j˛zykowe klas desygnatów oraz

jej do´wiadcze´ i nawyków oraz zwyczajów wyrosłych na gruncie wielowiekowego

obcowania z tymi desygnatami. Chodzi´ b˛dzie te˙ o odpowied´ na pytanie, o ile stosunek

taki jest wynikiem warto´ciowa´ i ocen tych desygnatów dokonanych przez dana˛ społe-

czno´´, a o ile jest wyrazem do´wiadczenia wynikaja ˛ cego ze społecznej praktyki posługi-

wania si˛ tymi desygnatami i – co za tym idzie –ró˙nych skojarze´ (asocjacji) i konotacji,

jakie one nasuwaja˛, oraz wyobra˙e´ kulturowych i tradycji zwia˛zanych z danym znakiem

j˛zykowym b˛da˛cym „etykieta˛” desygnatu, klasy desygnatów i poj˛cia desygnatu oraz

„panuja˛cej w danym społecze´ stwie praktyki wyzyskiwania rzeczy i wielu innych czyn-

ników pozaj˛zykowych” 27 . Zasadniczym przy tym problemem badawczym kulturowej

teorii j˛zyka w tej dziedzinie bada´ b˛dzie odpowied´ na pytanie, w jaki sposób i gdzie

(w czym) wykrywa´ i bada´ zobiektywizowany stosunek danej społeczno´ci do rzeczywi-

sto´ci przyrodniczej i społecznej, ba˛d´ przedmiotowo-podmiotowej 28 ujmowanej przez

j˛zyk. Czy wystarczy badanie pragmatycznej strefy j˛zyka, b˛da˛cej obiektem zaintereso-

wa´ pragmatyki lingwistycznej? Czy wystarczy tylko badanie podsystemów j˛zyka –

01 - JANUSZ ANUSIEWICZ ''Kulturowa teoria języka. Zarys problematyki''.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: