JĘZYKOZNAWSTWO

= NAUKOWE BADANIE JĘZYKA

OPISOWE                                                                                                                              NORMATYWNE

- rejestrowanie                                                                                                                - zasady

i akceptowanie                                                                                                                - wyjątki

języka w użyciu                                                                                                                - uzasadnienia

·         Dionizy Traka – pierwsza gramatyka

RYS HISTORYCZNY NAUKI O JĘZYKU

Początki – związane z filozofią

-          filozofowie greccy zastanawiali się nad tym, czy język podlega prawom natury, czy też jest konwencją

-          w rozważaniach nad językiem rozróżnienie natury i konwencji dotyczyło głównie sprawy istnienia albo braku związku między znaczeniem wyrazu i jego formą

naukowe = sprawdzalne, weryfikowalne

Pierwsze teorie na temat pochodzenia języka – 2 stanowiska

1)     TEORIA PHYSEI – pochodzenie języka jest naturalne

·         Kratylos, Platon

·         np. kukułka, szemrze, szeleści

2)     TEORIA THESEI – pochodzenie języka jest sztuczne, intelektualne, język jest tworem umysłu, znaki języka są arbitralne, niemotywowane

Obie te teoria, powstałe ok. 2000 lat temu, obecnie się łączy

Starożytna Grecja – spór między analogistami i anomalistami.

ANALOGIŚCI                                                                                                                ANOMALIŚCI

wykrywali modele, wg których                                                        język nie jest logiczny, regularny,

można klasyfikować regularne                                                        jest natomiast zbiorem pewnych

wyrazy języka                                                                                                  anomalii

obecnie – synteza

analogii i anomalii

Język naturalny à systemalid – coś na kształt systemu

Starożytna Grecja – przypadki fleksyjne, części mowy

·         Pitagoras – rozróżnienie 3 rodzajów w grece

·         Platon – rozróżnienie czasowników i rzeczowników

·         Arystoteles – utrzymał ww. platoński podział, dodał dalszą klasę – spójniki, kategoria czasu w czasownikach

·         stoicy (w większości anomaliści) – odróżnienie formy od treści, oznacznika od znaczenia, rzeczowniki, czasowniki, spójniki, rodzajniki, rzeczowniki pospolite i własne, fleksja, czasowniki dokonane i niedokonane, strona czynna i bierna, czasowniki przechodnie i nieprzechodnie

·         uczeni aleksandryjscy (analogiści) – kodyfikacja gramatyki greckiej

o       Dionysios Traka (koniec II w. p.n.e.)

Indie – badacze świętych ksiąg Wedy, ich języka:

·         opis języka – powód, żeby zachować możliwość zrozumienia ksiąg, gdyż język przestawał byzrozumiały

·         Panini

o       opisał sanksryt

o       wyróżnił części mowy, kategorie gramatyczne, samogłoski i spółgłoski

o       stworzył dla każdego przykładu osobną regułę – dało to prawie 4 000 reguł i żadnego wyjątków

o       odkryto to na pocz. XIX w.

Rzym

·         I okres

o       Warro (I w. n.e.) – 25-tomowa gramatyka łacińska

·         II okres

o       Donat (ok. 400 r. n.e.)

o       Priscjan (ok. 500 r. n.e.)

o       podręczniki wykorzystywano aż do XVII w.

Pocz. XIX w. – odkrycie podobieństw między językami germańskimi, porównywanie języków à początki językoznawstwa naukowego

XX w. – rozwój innych teorii

JĘZYKI INDOEUROPEJSKIE

1.     Języki indoeuropejskie

a.     Indoirańskie

i.  Indoaryjskie (indyjski)

·         wedyjski*[1]

·         sanskryt*

·         pali*

·         prakryty*

·         lahnda

·         sindhi

·         pendżabski

·         radżasthani

·         gudżarati

·         bhilli

·         marati

·         konkani

·         orija

·         bengalski

·         asamski

·         biharski

·         hindi

·         urdu

·         nepalski

·         syngaleski

·         cygański

ii. Irańskie

·         nedyjski*

·         awestyjski*

·         staroperski*

·         partyjski*

·         pahlawi*

·         chorezmijski*

·         sogdyjski*

·         scytyjski*

·         (nowo)perski

·         kurdyjski

·         beludżi

·         tadżycki

·         osetyjski

·         afgański (paszto)

b.     Grupa trackoormiańska

·         ormiański

c.     Grupa grecka

·         grecki

·         starogrecki*

·         homerycki*

d.     Grupa ilyryjska (szczątkowa)

·         albański

e.     Języki bałtosłowiańskie

i.  Bałtyckie

·         pruski*

·         j. Jaćwingów*

·         litewski

·         łotewski

ii. Słowiańskie

1.     Południowosłowiańskie

·         staro-cerkiewno-słowiański*

·         słoweński

·         serbsko-chorwacki

·         macedoński

·         bułgarski

2.     Zachodniosłowiańskie

·         połabski*

·         polski

·         czeski

·         słowacki

·         kaszubski

·         dolnołużycki

·         górnołużycki

3.     Południowosłowiańskie

·         rosyjski

·         białoruski

·         ukraiński

f.       Germańskie

i.  Północne

·         islandzki

·         ...