Jak przygotować się do ciąży

Daj swojemu dziecku szansę na zdrowe i szczęśliwe życie. O jego przyszłość możesz zadbać na długo przed poczęciem. Im wcześniej, tym lepiej.

Czasami ciąża spada na nas jak grom z jasnego nieba. Lepiej jednak, by macierzyństwo było dokładnie przemyślane i zaplanowane. Pierwsze przygotowania do tego ważnego okresu w życiu warto zacząć nawet z rocznym wyprzedzeniem.

Waga ma znaczenie
Ten czas poświęć m.in. na zrzucenie zbędnych kilogramów. Duża nadwaga lub otyłość mogą niekorzystnie wpłynąć na przebieg ciąży. Zwiększają ryzyko przedwczesnego porodu oraz nadciśnienia, cukrzycy i zakrzepicy w naczyniach krwionośnych. Dzieci otyłych mam często są na tyle duże, że nie można urodzić ich siłami natury (trzeba zrobić cesarskie cięcie). Takie maluchy mogą też mieć problemy z otyłością w życiu dorosłym.

Zadania przyszłego taty
Poczęcie dziecka to zasługa dwóch osób. Dlatego tryb życia twojego partnera jest równie ważny, jak twój. Jeżeli pali i często chodzi z kolegami na piwo, namów go do zmiany nawyków (alkohol i nikotyna źle wpływają na jakość nasienia). Nie powinien też pić zbyt dużo kawy. Rano zamiast niej podsuwaj mu sok pomarańczowy. Zawarta w nim witamina C poprawia stan plemników. Twój mąż powinien dostarczać organizmowi co najmniej 60 mg tej witaminy dziennie (100 mg, jeśli jest palaczem). Zadbaj też o to, by jadł sporo wołowiny, owoców morza i produktów pełnoziarnistych. Są one bogatym źródłem cynku, który zwiększa ilość spermy.

A oto plan działania na pół roku przed zajściem w ciążę.

6 MIESIĘCY PRZED PLANOWANĄ CIĄŻĄ

1. Zaszczep się
Jeśli nie jesteś pewna, czy chorowałaś albo szczepiłaś się na różyczkę, poproś lekarza o skierowanie na badanie, dzięki któremu można wykryć jej przeciwciała. Jeśli okaże się, że ich nie masz, zaszczep się. Potem przez co najmniej trzy miesiące zabezpieczaj się przed zajściem w ciążę. Czas ten potrzebny jest na zyskanie odporności.
Uwaga! Zaszczep się też na żółtaczkę typu B (zakażenie w ciąży ciężko przechodzi zarówno matka, jak i dziecko).

2. Zmień jadłospis
Jadaj regularnie, przynajmniej trzy posiłki dziennie. Powinny być urozmaicone, aby dostarczyć organizmowi najważniejszych składników odżywczych. Powinny się składać głównie z węglowodanów i białek. Jedz więc głównie owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste oraz chudy nabiał, mięso i ryby. Nie przesadzaj za to z tłuszczem (pamiętaj, że zawierają go również produkty białkowe). Oto czego jeszcze powinnaś unikać:
- pustych kalorii, czyli: słodyczy, chipsów, fast foodów, słodkich napojów gazowanych i cukru;
- nadmiaru kofeiny – jest nie tylko w kawie, ale i w herbacie, coli, napojach energetycznych;
- alkoholu – jeśli lubisz codziennie wypić do kolacji lampkę wina, lepiej zacznij się odzwyczajać już teraz. Alkohol upośledza pracę narządów wewnętrznych (m.in. wątroby), obniża odporność, utrudnia przyswajanie witamin i minerałów.

3. Nie stosuj drastycznych diet
Jeśli musisz schudnąć, zrób to powoli i rozsądnie. Zapomnij o dietach cud. Zarówno nadwaga, jak i niedowaga mogą utrudnić poczęcie i źle wpłynąć na płód. Odchudzanie zaburza gospodarkę hormonalną, może nawet zahamować owulację i w ogóle uniemożliwić zapłodnienie.

4. Rzuć palenie
Nałóg zwiększa ryzyko poronienia, ciąży pozamacicznej, przedwczesnego porodu i urodzenia dziecka z niedowagą.

5. Zadbaj o formę
Ciąża to dla organizmu spory wysiłek. Aby łatwiej go znieść, warto zawczasu poprawić kondycję. Ale przed ciążą warto też w szczególny sposób zadbać o mocne mięśnie grzbietu i brzucha. W ich wyćwiczeniu pomoże ci pilates. Regularne treningi przyniosą same korzyści:
- pomogą zrzucić zbędne kilogramy;
- zapobiegną bólom pleców w czasie ciąży;
- ułatwią poród, a potem szybki powrót do dawnej figury.

6. Zrelaksuj się
Stres działa zarówno na psychikę, jak i na ciało. Przede wszystkim hamuje popęd płciowy. Ponadto może zaburzać owulację u kobiet, a u mężczyzn zmniejszać ilość i żywotność plemników. Może więc spowodować problemy z zajściem w ciążę. To z kolei będzie kolejnym powodem do stresu i wpadniesz w błędne koło. Staraj się więc dużo odpoczywać, zastosuj techniki relaksacyjne, trenuj jogę.

3 MIESIĄCE PRZED PLANOWANĄ CIĄŻĄ

1. Odstaw pigułki antykoncepcyjne
Organizm potrzebuje kilku cyklów, by uregulować owulację i przywrócić do pierwotnego stanu macicę (by była gotowa na przyjęcie zarodka).
Uwaga! Zbyt późne odstawienie hormonów zwiększa prawdopodobieństwo ciąży mnogiej i ryzyko poronień.

2. Uważaj na leki
Uprzedź lekarza, że zamierzasz zajść w ciążę, i zapytaj, czy zalecone leki nie zaszkodzą dziecku. Uważaj nawet na środki bez recepty. Jeśli coś cię boli, zamiast tabletki np. z ibuprofenem zażyj tę, która zawiera paracetamol.

3. Zażywaj kwas foliowy
Dawka 400 mcg (mikrogramów) dziennie zmniejsza ryzyko wad układu nerwowego u dziecka. Aby osiągnąć najlepsze efekty, przyjmuj kwas foliowy przez całe 3 miesiące poprzedzające poczęcie (a potem co najmniej do 12. tygodnia ciąży).

4. Zbadaj się
Teraz jest dobry moment na badania krwi. Dzięki nim:
- poznasz swoją grupę krwi i czynnik Rh, co pozwoli wykryć ewentualny konflikt serologiczny (przy pierwszej ciąży jest on niegroźny)
- uda się wykryć ewentualną niedokrwistość spowodowaną niedoborem żelaza;
- można oznaczyć poziom glukozy i wykryć cukrzycę;
- dowiesz się, czy masz przeciwciała na toksoplazmozę – tę wywoływaną przez pasożyty chorobę przenoszą zwierzęta (np. koty). Jeśli zachorowałaś przed zajściem w ciążę, twój organizm wytworzył przeciwciała, które ochronią dziecko. Jeśli nie chorowałaś, uważaj. Zarażenie w trakcie ciąży może spowodować wady płodu.
Poza analizą krwi musisz wykonać jeszcze badania ginekologiczne:
- zrób cytologię i posiew bakteriologiczny z szyjki macicy – ujawnią one ewentualną infekcję lub nadżerkę (wylecz się, nim zajdziesz w ciążę, bo potem będzie to trudniejsze);
- idź na USG narządów rodnych – badanie to pozwala wykryć nieprawidłowości w ich budowie utrudniające zajście w ciążę.
Uwaga! Lekarz zalecił ci zrobienie zdjęcia RTG? Nie odkładaj tego na później. Promieniowanie rentgenowskie może uszkadzać płód.

5. Wylecz zęby
Udowodniono, że próchnica, kamień nazębny czy choroby przyzębia mogą być pośrednią przyczyną niskiej masy urodzeniowej noworodka, a także wywoływać przedwczesne skurcze macicy. Próchnica zwiększa również ryzyko zakażenia w trakcie porodu i tuż po nim. Nie zwlekaj z wizytą, zwłaszcza jeśli potrzebujesz znieczulenia. Nie wszyscy stomatolodzy podejmują się znieczulania zębów u kobiet ciężarnych.

Najlepsze witaminy
...to te, których dostarczasz organizmowi z pożywieniem. Jeżeli twoja dieta jest urozmaicona, nie ma potrzeby zażywania dodatkowych preparatów witaminowo-mineralnych przed poczęciem. Wyjątkiem jest kwas foliowy. Najważniejsze składniki odżywcze to:
- wapń – dostarczą go przetwory mleczne: jogurt, kefir, maślanka, twaróg. Najwięcej jest w żółtym serze, ale nie przesadzaj z jego spożyciem, bo jest bardzo kaloryczny;
- żelazo – jest w wątróbce, czerwonym mięsie, warzywach strączkowych;
- witamina C – mają ją niemal wszystkie owoce i warzywa. Najwięcej: acerola, czarne porzeczki, cytrusy, papryka, brokuły;
- jod – znajduje się głównie w rybach i wzbogacanej nim soli.

1 MIESIĄC PRZED PLANOWANĄ CIĄŻĄ

1. Unikaj chemii
Zarówno tej, z którą stykasz się w domu (np. środki czystości, preparaty owado- i gryzoniobójcze), w ogrodnictwie (opryski), jak i tej wykorzystywanej do produkcji lakierów oraz farb. Jeśli macie zamiar wyremontować mieszkanie, zostaw malowanie i odnawianie podłóg mężowi, a sama… wyjedź na urlop.

2. Wylicz płodne dni
Do owulacji (jajeczkowania) dochodzi ok. 14 dni przed końcem cyklu (liczysz od pierwszego dnia miesiączki). Jeśli cykl trwa 28 dni, najbardziej płodne dni wypadają w jego połowie. Jeśli masz okres co 30 dni, możesz być płodna ok. 16. dnia cyklu. Aby upewnić się, kiedy masz największe szanse na poczęcie, możesz:
- mierzyć temperaturę – przed rozpoczęciem jajeczkowania wzrasta ona o 0,5–1,6 stopnia;
- obserwować śluz – podczas dni płodnych jest śliski, przejrzysty i rozciągliwy;
- kupić w aptece test, który ułatwi ci określenie płodnych dni (kosztuje ok. 30 zł).
Uwaga! Niektóre kobiety czują, kiedy jajeczkują. Informuje je o tym ból w podbrzuszu (po jednej stronie – zależnie od tego, czy jajeczko uwalnia się z prawego, czy lewego jajnika).

Ciesz się seksem przed poczęciem
Jeśli chcesz zajść w ciążę, staraj się kochać z mężem jak najczęściej. Z badań australijskich naukowców wynika, że częste współżycie poprawia jakość nasienia. Po porównaniu próbek spermy stwierdzili oni, że w najlepszej kondycji są plemniki mężczyzn, którzy współżyją codziennie. Natomiast unikanie seksu (nawet przez trzy dni) obniża jakość nasienia. Mimo częstych stosunków, nie licz jednak na to, że zajdziesz w ciążę od razu. Takie nastawienie może doprowadzić do napięć emocjonalnych, które utrudniają poczęcie.

Przygotuj się do ciąży

Czy wiesz, że świadomie przygotowując się do poczęcia dziecka sprawisz, że maleństwo będzie miało lepsze warunki rozwoju w Twoim łonie? Jak to zrobić – radzi dr Jan Dobrowolski, ginekolog położnik.

Każda kobieta planująca ciążę powinna wybrać lekarza położnika, do którego ma zaufanie. Nie tylko rozwieje on wszystkie jej wątpliwości, ale i pomoże wybrać najlepszy moment na poczęcie dziecka. Wielu ginekologów zaleca przyszłym mamom zmianę diety i zmianę trybu życia na bardziej higieniczny już na rok przed planowanym poczęciem dziecka. Trudno planować ciążę z takim wyprzedzeniem, warto się jednak zacząć do niej przygotowywać co najmniej trzy miesiące wcześniej. To minimalny okres, w jakim organizm kobiety może zgromadzić rezerwy minerałowo-witaminowe, z których poczęte dziecko będzie korzystało w pierwszych miesiącach życia płodowego. Przyszła mama powinna więc przyjmować specjalne preparaty wielowitaminowe dla przyszłych mam (zawierają one między innymi kwas foliowy, który zapobiega powstawaniu wad rozwojowych).

Stań na wadze
Możesz ustalić, czy Twoja waga jest prawidłowa – policz swój tzw. indeks masy ciała: BMI: waga (kg) / [wzrost (m)]2.
Jeśli wynik mieści się w przedziale 20-25, to znaczy, że Twoja waga jest prawidłowa. Niedobór masy ciała może być powodem gorszych warunków rozwoju płodu lub prowadzić do zahamowania jego wzrostu. Nadwaga lub otyłość mogą być natomiast przyczyną powikłań położniczych, takich jak nadciśnienie czy cukrzyca. Warto więc zadbać o to, by masa ciała przyszłej mamy była prawidłowa.

Sprawdź, czy w rodzinie ktoś choruje przewlekle
Przed wizytą u ginekologa zapytaj rodziców i krewnych, czy nie występowały w rodzinie wady wrodzone lub poważniejsze choroby przewlekłe, np. cukrzyca, nadciśnienie, choroby tarczycy, nerek, wątroby. Jeśli tak było, powiedz o tym lekarzowi – on wypisze Ci wtedy skierowanie na konsultację do poradni genetycznej.

Zrób konieczne badania
• Oznaczenie grupy krwi
Każda kobieta powinna znać swoją grupę krwi. Gdy grupa krwi matki ma czynnik Rh-, a grupa krwi ojca ma Rh+, mówimy o niezgodności grupowej w zakresie czynnika Rh. Gdy we krwi matki nie ma przeciwciał antyRh (zdarza się to niezwykle rzadko przed pierwszą ciążą) – nie ma zagrożenia dla płodu. Po porodzie dziecko będzie miało oznaczoną grupę krwi. Jeśli wystąpi u niego Rh+, mama otrzyma przeciwciała (immunoglobulinę antyD). To w większości przypadków pozwala uniknąć konfliktu serologicznego w następnej ciąży.

• Morfologia krwi
Pozwoli wykryć niedokrwistość, której częstą przyczyną są niedobory żelaza. Zwykle już w ciągu miesiąca udaje się je uzupełnić dietą i preparatami żelaza. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi ma znaczenie w wykrywaniu cukrzycy.

• Badanie cytologiczne szyjki macicy
Wykonywane co roku daje gwarancję pełnego wyleczenia w przypadku stwierdzenia nieprawidłowego obrazu komórek.

• Badanie USG narządu rodnego
Pozwoli wykluczyć nieprawidłowości w budowie narządu rodnego, a stwierdzenie prawidłowej budowy wewnętrznej da kobiecie większe zaufanie do własnego ciała.

• Badanie w kierunku toksoplazmozy
Stwierdzenie obecności przeciwciał przeciwko toksoplazmozie przed ciążą oznacza, że nie jest potrzebne leczenie. Pamiętaj, że głównym źródłem zarażenia tą chorobą nie jest kot, jak powszechnie się sądzi, ale jedzenie surowego lub niedogotowanego (niedosmażonego) mięsa, niedokładnie umytych warzyw (głównie sałaty).

Zaszczep się
Jeśli nie byłaś szczepiona przeciwko różyczce, sprawdź, czy masz we krwi przeciwciała antyróżyczkowe (poproś swojego lekarza, by skierował Cię na badanie). Po szczepieniu planowanie ciąży należy odłożyć na dwa-trzy miesiące.
Zbadaj się też ze względu na wirusowe zapalenie wątroby typu B. Jeśli nie stwierdzi się obecności antygenu HBs we krwi, warto się zaszczepić. Do uzyskania pełnej odporności wymagane są trzy dawki szczepionki w odstępie 30 dni. Również w tym przypadku po szczepieniu trzeba odczekać dwa-trzy miesiące z zajściem w ciążę.

Zdrowo się odżywiaj
Częste i regularne posiłki (4-5 razy dziennie) są podstawą dobrej diety. Kobiety przyzwyczajone do dużych ilości kawy powinny ją ograniczyć. Coraz bardziej popularne herbatki ziołowe wypijane w dużych ilościach także nie są obojętne dla organizmu.
Należy unikać surowego lub niedogotowanego mięsa, a także surowych jaj, pasztetów, niepasteryzowanego mleka czy serów z takiego mleka – mogą być źródłem zakażenia nie tylko toksoplazmą, ale i listerią.

Zalecenia dietetyczne dla przyszłej mamy:
• Postaraj się, by Twoje menu było urozmaicone, zawierało produkty z czterech głównych grup: warzywa i owoce; chleb (razowy, pełnoziarnisty) i produkty zbożowe; mleko i produkty mleczne (niskotłuszczowe); mięso, drób, ryby, jaja.
• Unikaj nadmiaru tłuszczu zwierzęcego, soli i cukru w pokarmie.
• Postaraj się zachować odpowiednią masę ciała – regularnie ćwicz, zdrowo się odżywiaj.
• Pij około 3 l płynów dziennie.
• Unikaj alkoholu i kawy.
• Przyjmuj preparaty wielowitaminowe (po konsultacji z lekarzem).

Ćwicz i spaceruj
Jeśli to tylko możliwe, na ćwiczenia fizyczne poświęcić przynajmniej ok. 5 godzin tygodniowo. Szczególnie polecane jest pływanie. Kobiety, które lubią aerobik lub inne tego typu ćwiczenia, powinny ograniczyć ich intensywność, ale nie muszą z nich rezygnować. Dzięki temu bowiem lepiej funkcjonuje układ krążenia, zmniejsza się masa ciała, obniża ciśnienie tętnicze.

Praca
Pamiętaj, że dla Twojego zdrowia nie są obojętne warunki, w jakich pracujesz – szczególnie, jeśli Twoje miejsce pracy to laboratorium fotograficzne, drukarnia, pralnia chemiczna lub biuro (jeśli to możliwe, unikaj kontaktu z chemikaliami, źle wentylowanych, ciasnych pomieszczeń, wielogodzinnej pracy przy komputerze, zwracaj też uwagę kolegom nierespektującym zakazu palenia tytoniu itp.). To samo dotyczy pracy w domu, która również ma swoje wady – nielimitowany czas, konieczność dźwigania dużych ciężarów, kontakt z toksycznymi środkami do prania czy stosowanymi przy czyszczeniu, sprzątaniu.

Przygotowania do ciąży, staranie się o dziecko

(Dodatek "Mama i dziecko"/"Przyjaciółka")

1 miesiąc przed ciążą

Jeśli dopiero chcesz zajść w ciążę, możesz dobrze się przygotować do macierzyństwa. Dzięki temu zapewnisz dziecku świetny start w życie.

Początek formularza

Unikaj chemii
Zarówno tej, z którą stykasz się w domu (np. środki czystości, preparaty owado- i gryzoniobójcze), w ogrodnictwie (opryski), jak i tej wykorzystywanej do produkcji lakierów oraz farb. Jeśli macie zamiar wyremontować mieszkanie, zostaw malowanie i odnawianie podłóg mężowi, a sama wyjedź na urlop.

Wylicz płodne dni
Do owulacji (jajeczkowania) dochodzi ok. 14 dni przed końcem cyklu (liczysz od pierwszego dnia miesiączki). Jeśli cykl trwa 28 dni, najbardziej płodne dni wypadają w jego połowie. Jeśli masz okres co 30 dni, możesz być płodna ok. 16. dnia cyklu. Aby upewnić się, kiedy masz największe szanse na poczęcie, możesz:
- mierzyć sobie temperaturę – przed rozpoczęciem jajeczkowania wzrasta ona o 0,5–1,6 stopnia C;
- obserwować wypływający z pochwy śluz – podczas dni płodnych jest on śliski, przejrzysty i rozciągliwy;
- kupić w aptece test, który ułatwi ci określenie płodnych dni (tzw. test owulacyjny, np. Bobo Plan).
Uwaga! Niektóre kobiety czują, kiedy mają jajeczkowanie. Informuje je o tym ból w podbrzuszu (po jednej stronie – zależnie od tego, czy jajeczko uwalnia się z prawego, czy lewego jajnika).

Tuż przed poczęciem... ciesz się seksem!
Nie koncentruj się na poczęciu. Jeśli zamiast odprężyć się i czerpać z seksu przyjemność, będziesz spięta i nastawiona wyłącznie na zajście w ciążę, możesz długo czekać na upragniony moment. Stres związany z planowaniem dziecka może sprawić, że owulacja się przesunie i o wiele trudniej będzie doprowadzić do zapłodnienia. Aby zajść w ciążę, warto się kochać nie tylko wtedy, kiedy podejrzewasz, że jesteś płodna, ale co dwa dni – tak, by stosunki wypadały również przed spodziewaną owulacją i po niej.

3 miesiące przed ciążą

Odstaw pigułki antykoncepcyjne

Organizm potrzebuje kilku cyklów, by uregulować owulację i przywrócić do pierwotnego stanu macicę (by była gotowa na przyjęcie zarodka). Uwaga! Zbyt późne odstawienie hormonów zwiększa prawdopodobieństwo ciąży mnogiej i ryzyko poronień.

Uważaj na leki
Zapytaj lekarza, czy zalecone ci leki nie zaszkodzą dziecku. Pod lupę weź też środki bez recepty. Jeśli coś cię boli, zamiast tabletki np. z ibuprofenem  zażyj tę, która zawiera paracetamol.

Pora na kwas foliowy
Dawka 400 mikrogramów dziennie zmniejsza ryzyko wad układu nerwowego dziecka. Aby osiągnąć najlepsze efekty, przyjmuj kwas foliowy przez całe 3 miesiące poprzedzające poczęcie (a potem co najmniej do 12. tygodnia ciąży).

Zbadaj się
Podstawa to badania krwi. Dzięki nim:
- poznasz swoją grupę krwi – jest to konieczne np. po to, by uniknąć tzw. konfliktu serologicznego. Dochodzi do niego, gdy dziecko ma inną grupę krwi niż matka (odziedziczy czynnik Rh po ojcu);
- uda się wykryć niedokrwistość – spowodowana jest niedoborem żelaza;
- można oznaczyć poziom glukozy i wykryć cukrzycę;
- dowiesz się, czy masz przeciwciała na toksoplazmozę – chorobę tę przenoszą zwierzęta. Jeśli zapadłaś na nią wcześniej, organizm wytworzył przeciwciała, które ochronią dziecko. Jeśli nie chorowałaś, uważaj (np. zleć mężowi czyszczenie kociej kuwety i zrezygnuj z jedzenia surowego mięsa). Zarażenie w trakcie ciąży może spowodować wady płodu;
- zrób cytologię i posiew bakteriologiczny z szyjki macicy – ujawnią one ewentualną infekcję lub nadżerkę (wylecz się, nim zajdziesz w ciążę!);
- idź na USG narządów rodnych – badanie to pozwala wykryć nieprawidłowości utrudniające zajście w ciążę.
Uwaga! Lekarz zalecił ci zrobienie zdjęcia RTG? Nie odkładaj tego na później. Promieniowanie rentgenowskie może uszkadzać płód.

6 miesięcy przed ciążą

Macierzyństwo to fantastyczna sprawa. O planowaniu rodziny warto jednak pomyśleć na długo przed tym, gdy test pokaże dwie kreski. Pierwsze przygotowania najlepiej zacząć nawet z rocznym wyprzedzeniem (np. zdążysz wtedy zrzucić nadwagę). Na kolejne ważne zadania potrzeba około pół roku. Oto szczegółowy plan działania. Wystarczy, że zaczniesz go realizować.

Zaszczep się
Jeżeli nie jesteś pewna, czy chorowałaś albo szczepiłaś się na różyczkę, poproś lekarza o skierowanie na badanie krwi, dzięki któremu można wykryć przeciwciała tej choroby. Jeśli okaże się, że ich nie masz, zaszczep się. Potem przez co najmniej 3 miesiące zabezpieczaj się przed zajściem w ciążę. Czas ten potrzebny jest, byś zyskała odporność.
Uwaga! Zaszczep się też na WZW typu B (czyli żółtaczkę typu B). Zakażenie w ciąży ciężko przechodzi i matka, i dziecko. Poza tym odporność na ten typ choroby przydaje się, jeśli miałabyś rodzić przez cesarskie cięcie. WZW B przenosi się bowiem głównie przez krew, dlatego do zakażeń dochodzi często w szpitalu.

Zadbaj o formę
Ciąża to dla organizmu spory wysiłek. Aby łatwiej go znieść, warto zawczasu poprawić kondycję. Dzięki temu wzmocnisz mięśnie, te zaś:
- pomogą ci dźwigać dziecko, nie będą więc tak bardzo dokuczały bóle kręgosłupa (na dolegliwość tę, zwłaszcza w trzecim trymestrze, uskarża się większość ciężarnych);
- ułatwią poród i szybki powrót do dawnej figury;
- pomogą zrzucić nadwagę – ćwicząc, spalasz nadwyżkę kalorii i przyspieszasz przemianę materii (to w mięśniach najszybciej zachodzi spalanie).

Zmień dietę
Regularne, urozmaicone posiłki (przynajmniej trzy dziennie):
- dostarczą ci wszystkich niezbędnych składników odżywczych, np. wapnia – nim zajdziesz w ciążę, potrzebujesz ok. 800 mg tego pierwiastka dziennie (tyle zawierają 3 szklanki mleka);
- ułatwią zapłodnienie – niedobór składników odżywczych może wywołać zaburzenia hormonalne.
Uwaga! Dieta jest ważna także w przypadku przyszłego taty. Jeśli mężczyzna zamiast kawy pije bogaty w witaminę sok pomarańczowy – poprawia się jakość plemników. Ogromne znaczenie ma także cynk (jego źródła to np. wołowina i fasola). Niedobór tego pierwiastka zmniejsza liczbę plemników!

Nie stosuj cudownych diet
Drastyczne odchudzanie zaburza gospodarkę hormonalną, może nawet zahamować owulację i w ogóle uniemożliwić zapłodnienie. Jeśli masz dużą nadwagę, postaraj się ćwiczyć, ogranicz słodycze i tłuszcze. Postaw na warzywa, owoce i niegazowaną wodę.
Uwaga! Jeśli cierpisz na otyłość, przygotuj się do ciąży pod okiem lekarza. Duża nadwaga zwiększa bowiem ryzyko pojawienia się ciążowych powikłań, np. cukrzycy i nadciśnienia.

Rzuć palenie
Nałóg zwiększa ryzyko poronienia, ciąży pozamacicznej, przedwczesnego porodu i urodzenia dziecka z niedowagą.
Uwaga! Z tytoniu powinien zrezygnować także ojciec. „Zadymione” plemniki są słabszej jakości. Konsekwencją tego bywają wady płodu.

Ogranicz alkohol
Namów do tego także partnera. Alkohol upośledza pracę organów (m.in. wątroby), obniża odporność, utrudnia przyswajanie witamin i minerałów, uszkadza też plemniki.

Czy trzeba łykać witaminy?
Naj...