Ćwiczenia usprawniające wargi i policzki:
- wymawianie na przemian /a/ - /o/ przy maksymalnym oddalaniu się od siebie wargi górnej i dolnej,
- oddalanie od siebie kącików ust., jak przy wymawianiu /i/,
- zbliżanie do siebie kącików ust., jak przy wymowie /u/,
- cmokanie,
- parskanie (wprawianie w drganie warg),
- dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub na kulę z papieru,
- ssanie górnej wargi, a potem dolnej,
- nabieranie powietrza pod górną wargę, potem dolną,
- utrzymywanie ołówka na górnej wardze,
- układanie ust., jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźnie przesadną artykulacją, np.: /a/ - /i/, /a/ - /o/,
/i/ - /a/, /a/ - /u/
/i/ - /u/. /o/ - /i/
/u/ - /i/, /u/ - /o/
w następnej fazie ćwiczymy:
/a/-/i/-/o/-/u/-/y/
/u/ - /a/ - /i/- /o/ -/y/
/o/ - /a/ - /y/ - /i/ - /y/
/y/ - /i/ - /o/ - /a/ - /u/
/u/ - /i/ - /y/ - /a/ - /o/
Ćwiczenia te najpierw wykonujemy w wolnym tempie, następnie stopniowo przyspieszamy tempo ćwiczeń,
- nadymanie policzków – wargi są zwarte, ćwiczenia te należy powtarzać kilka razy, zwiększają one objętość przedsionka jamy ustnej, gdyby ich przeprowadzenie okazało się zbyt trudne, to można wstępnie przeprowadzić je następującymi ćwiczeniami: gra na organkach, na grzebieniu, nadmuchiwanie policzków w trakcie dmuchania balonów, puszczanie baniek mydlanych, zdmuchiwanie płomyka świecy przy stopniowo zwiększonej odległości,
- nadmuchiwanie policzków z uwolnieniem powietrza nagromadzonego w jamie ustnej, przy silnym rozwarciu „schodzące” powietrze powoduje szmer, przypomina to wymowę głoski /p/,
- nadymanie policzków i zatrzymanie sprzężonego powietrza w jamie ustnej około 5 sekund, a następnie oddychanie przez nos bez zmiany położenia warg i policzków,
- nadymanie jednego policzka i przesuwanie z jednej strony jamy ustnej na drugą, wargi pozostają zamknięte,
- wciąganie policzków do jamy ustnej, policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą „zajęczy pyszczek”,
- odciąganie na przemian kącików ust. na boki przy zwartych szczękach i wargach,
- zwieranie i rozwieranie warg przy zaciśniętych zębach (zwarcie powinno być silne, a rozwarcie największe),
- zaokrąglanie i spłaszczanie warg przy zwartych szczękach, w fazie spłaszczania wargi pozostają zwarte, spłaszczenie winno być wyraźne – układ nie może być taki, jak przy neutralnym zwarciu warg,
- wymawianie samogłosek (kolejność dowolna) przy zwartych szczękach,
- naciskanie palcami wskazującymi na kąciki ust. w kierunku środka szpary ust. przy lekko rozwartych szczękach (odległość między zębami około 2 cm), pod naciskiem palców wargi wysuwają się do przodu i uwypuklają się na zewnątrz, do góry i do dołu w kształcie łuków, nie zwalniając nacisków, należy wykonać zwarcie warg,
- unoszenie górnej wargi przy zamkniętych szczękach (widoczne są tylko zęby górne), następnie opuszczenie dolnej wargi (widoczne są tylko zęby dolne),
- chwytanie dolnymi zębami górnej wargi,
- podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby,
- górne siekacze opieramy na dolnej wardze, górna warga powinna być lekko uniesiona, by były widoczne siekacze górnego łuku zębowego (układ taki sam, jak przy wymowie /f/ i /w/), można wdychać i wydychać powietrze przez szczelinę wargowo-zębową,
- wargi wysunięte do przodu przy zamkniętych szczękach (są zaokrąglone jak przy wymowie głoski /u/), stopniowo opuszczamy szczękę dolną i poszerzamy odległość między wargami, potem przechodzimy do szerokiego i okrągłego otwarcia jamy ustnej,
- kolisty ruch wysuniętych i zaokrąglonych zwartych warg, ruch warg może być wykonywany samodzielnie lub łącznie z ruchami dolnej szczęki,
- utrzymywanie lizaka lub rurki wargami, wdech i wydech kącikami ust.,
- masowanie warg.
model-K