Klucze Do Oznaczania Owadów Polski.pdf

POLSKIE TOWARZYSTWO ENTOMOLOGICZNE

Nr 167 serii kluczy

KLUCZE DO OZNACZANIA

OWADÓW POLSKI

Część XXIV

Błonkówki – Hymenoptera

Zeszyt 68a

Pszczołowate – Apidae

Wstęp i podrodzina lepiarkowate – Colletinae

Opracowali

Dr hab. T ADEUSZ P AWLIKOWSKI i dr W ALDEMAR C ELARY

TORUŃ 2003

POLSKIE TOWARZYSTWO ENTOMOLOGICZNE

Nr 167 serii kluczy

KLUCZE DO OZNACZANIA

OWADÓW POLSKI

Opracowanie zbiorowe

Kolegium redakcyjne: prof. dr hab. Jarosław Buszko (redaktor naczelny),

dr Tomasz Cierzniak (zastępca redaktora naczelnego),

mgr Krzysztof Szpila (sekretarz redakcji)

Część XXIV

Błonkówki – Hymenoptera

Zeszyt 68a

Pszczołowate – Apidae

Wstęp i podrodzina lepiarkowate – Colletinae

(z 174 rysunkami)

Opracowali

Dr hab. T ADEUSZ P AWLIKOWSKI i dr W ALDEMAR C ELARY

TORUŃ 2003

Redaktor zeszytu 68a:

Prof. dr hab. Józef Banaszak

Wydano z pomocą finansową Komitetu Badań Naukowych

Toruń 2003

Wydanie I

Printed in Poland

Wersja PDF: Krzysztof.Pawlikowski@beebase.uni.torun.pl

Skład i druk: PRO DRUK, ul. Błażeja 3, 61-611 Poznań, tel. (0-61) 822 90 46

PSZCZOŁOWATE – APIDAE

Wstęp i podrodzina lepiarkowate – Colletinae

Opracowali

Dr hab. T ADEUSZ P AWLIKOWSKI i dr W ALDEMAR C ELARY

SPIS TREŚCI

I. Część ogólna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1. Morfologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2. Układ systematyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

3. Ekologia i bionomia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4. Pochodzenie i rozsiedlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

5. Stan badań w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

6. Zbieranie i preparowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

7. Lepiarkowate – Colletinae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

II. Przegląd systematyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

III. Klucze do oznaczania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

IV. Piśmiennictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

V. Skorowidz łacińskich nazw systematycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

I. CZĘŚĆ OGÓLNA

1. Morfologia

Pszczoły są błonkówkami ( Hymenoptera) z podrzędu stylikówek ( Apocrita ),

charakteryzującymi się bardzo dużym zróżnicowaniem morfologicznym. Ich ciało

najczęściej jest krępe, lecz niektóre, jak na przykład pasożytnicze pszczoły z

plemienia Nomadini są smukłe i bardziej przypominają osy niż pszczoły. Naj-

mniejsi przedstawiciele (robotnice tropikalnych pszczół z plemienia Meliponini )

mają zaledwie 1,6 mm długości, podczas gdy najwięksi prawie 40 mm

(przedstawiciele tropikalnych gatunków z rodzaju Xylocopa L ATR . oraz

Megachile pluto S M .). Bardzo zróżnicowana jest także ich barwa ciała.

Najczęściej pszczoły są czarne lub brunatne, jednak spotykamy także gatunki,

których kutikula jest czerwona, niebieska czy zielona (czasami metalicznie

błyszcząca). Ciało często w mniejszym lub większym stopniu pokrywa jaskrawy

ornament (biały, żółty lub czerwony), u tropikalnych gatunków może on być

koloru zielonego czy niebieskiego. U larw czerwiowate ciało jest jest zwykle

barwy białawokremowej, niepigmentowane.

Głowa u pszczół (rys. 1), czasami określana jako prosoma, jest hypognatyczna,

z dużymi oczami złożonymi i trzema owalnymi przyoczkami ( ocelli ). Przednia

część puszki głowowej między oczami, obejmuje twarz z dobrze wyodrębnioną

szwami płytką zwaną nadustkiem, przylegającą od dołu do aparatu gębowego

(rys. 5-9). Między nadustkiem a nasadą czułków występuje przedustek, tj.

przednia zesklerotyzowana część nadustka. Powierzchnię między nasadą czułków

a bocznymi przyoczkami określa się jako czoło. Obszar powyżej przyoczek

przyjęto jako ciemię, a za oczami – skronie. Powierzchnia między nasadą każdej z

żuwaczek a krawędzią dolną oka to policzek, określana również jako pole ma-

larne.

Rys. 1. Budowa ciała Apidae (wg C ELAREGO , zmienione).

a − wić czułka, b – nóżka, c – trzonek, d – szew podczułkowy, e – nadustek, f – warga górna, g –

żuwaczka, h – przedplecze, i – guz barkowy, j – tarcza, k – pokrywka skrzydłowa, l – axilla , m –

tarczka, n – zatarczka, o – pólko środkowe propodeum, p – propodeum, q – metepisternum , r –

preepisternum , s – szew preepisternalny, t – mesepisternum , u – biodro, v – tergit odwłoka, w –

sternit odwłoka, x – pólko pygidialne.

Pszczoły mają gryząco-liżący aparat gębowy, który jest typowy dla wszystkich

błonkówek (rys. 2). Żuwaczki są dobrze rozwinięte. Mogą być one wąskie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: