Politechnika Gdańska Wydział Budownictwa Lądowego
Katedra Geodezji Rok akademicki 1997/98
Ćwiczenie nr 2
Rektyfikacja teodolitu
Sekcja nr 10 Aleksander Semczuk
Załącznik 1
Katedra Geodezji Gdańsk, dnia 10.01.98
Politechniki Gdańskiej
Protokół z rektyfikacji teodolitu
1. Instrument firmy PZO Warszawa Nr fabr. T 30 5215
2. Dokładność odczytu 1’
3. Błąd kolimacji
O1 = 0451
O2 = 0451 k’’ = r’’ = 0
D = 650
4. Błąd indeksu
Ol = 67°21’
Op = 292°43’
SO = 360°04’
2i = SO - 360°
i = 2’
al = 90° - Ol = 22°39’
ap = Op - 270° = 22°43’
ao = == 22°41’
Oxl = 90° - ao = 67°19’
Oxp = ao + 270° = 292°41’
5. Błąd ustawienia siatki nitek.
Brak błędu.
6. Ewentualne uwagi o zauważonych usterkach teodolitu i trudnościach lub warunkach obniżających dokładność wykonanego ćwiczenia.
Brak uwag.
7. Obserwator …………………
Załącznik 2
Schemat teodolitu.
1. Budowa teodolitu – części składowe:
· spodarka
· limbus
· alidada
· luneta
· koło pionowe
· libela kolimacyjna
· libela alidadowa
· noniusz
· leniwki: alidady, limbusa, lunety
· sprzęg: alidady, limbusa, lunety
· śruby: kolimacyjna, poziomujące, sprzęgająca instrument ze statywem.
2. Rektyfikacja teodolitu
c
ln
lk
p
n1
n2
i
la
Ql
p - oś obrotu lunety i - oś obrotu instrumentu la - oś libeli alidadowej
c - oś celowa lunety lk - oś libeli kolimacyjnej ln – oś libeli niwelacyjnej
n1 - pionowa nitka krzyża nitkowego n2 - pozioma nitka krzyża nitkowego
Ql - płaszczyzna główna libeli płaskiej
Warunki geometryczne:
a) oś libeli alidadowej prostopadła do osi instrumentu (la^i)
b) płaszczyzna główna libeli okrągłej prostopadła do osi obrotu instrumentu (Ql^i)
c) oś celowa lunety prostopadła do osi obrotu lunety (c^p)
d) oś obrotu lunety prostopadła do osi obrotu instrumentu (p^i)
e) nitki siatki celowniczej prostopadłe względem siebie (n1^n2), a nitka pozioma prostopadła do osi obrotu instrumentu (n2^i)
f) oś celowa równoległa do osi libeli niwelacyjnej (c II ln)
g) przy poziomej osi celowej, pionowej osi obrotu instrumentu oraz poziomej osi libeli kolimacyjnej odczyty mikroskopów koła pionowego powinny wynosić:
0° - 180° 0° - 0° 90° - 270° lub
0g - 200g 0g - 0g 100g - 300g
Warunek (la^i) (wraz z jednoczesnym doprowadzeniem tej osi do położenia pionowego) sprawdza się podobnie jak w niwelatorze. Śrubę elewacyjną zastępują śrubki korekcyjne libeli alidadowej. Błędu wynikającego z nie spełnienia warunku nie da się wyeliminować żadną metodą pomiarów.
Jeżeli teodolit ma libelę okrągłą to warunek (Ql^i) sprawdza się jak w niwelatorze, tzn. przy spoziomowanej libeli alidadowej odchyłkę libeli okrągłej poprawiamy jej śrubkami rektyfikacyjnymi.
Sposoby wykrycia i usunięcia błędu kolimacji (c^p):
Sposób I: Metoda Jordana
Po ustawieniu osi obrotu instrumentu i w pionie celuje się, w pierwszym położeniu lunety KL, do wyraźnego punktu P., leżącego na wysokości instrumentu i odległości kilkudziesięciu metrów. Następnie przechyla się lunetę przez zenit i na poziomej łacie niwelacyjnej, ustawionej w przybliżeniu prostopadle do osi celowej, w odległości około 30 m do instrumentu wykonujemy odczyt O1. Po wykonaniu odczytu obraca się alidadę o 180° i ponownie celuje się do punktu P w drugim położeniu lunety KP, po czym przechyla się lunetę przez zenit i wykonuje na łacie odczyt O2. Jeżeli:
O1 = O2 - to błędu kolimacji nie ma
O1 ¹ O2 - to błąd kolimacji istnieje
O1 - O2 - miara poczwórnego błędu
Odczyt Ox , na który nastawiamy oś celową śrubkami korekcyjnymi siatki celowniczej oblicza się następująco:
...
m.pokora