Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych.
Rewizja dziesiąta. ICD-10 Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne, (por. Uniwersyteciek Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków Warszawa 1998 s. 133-134)
F84 Całościowe zaburzenia rozwojowe
F84.0 Autyzm dziecięcy (autyzm wczesnodziecięcy, autyzm)
Do góry
A. Nieprawidłowy lub zaburzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia w co najmniej jednym z następujących obszarów:
1. rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się,
2. rozwój wybiórczego przywiązania społecznego lub wzajemnych kontaktów społecznych,
3. funkcjonalna lub symboliczna zabawa.
B. W sumie występuje co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach 1., 2. i 3., przy czym co najmniej dwa z nich z punktu 1. i po co najmniej jednym z punktów 2. i 3.:
1. Jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych przejawiane co najmniej w dwóch z następujących obszarów:
a. niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych,
b. niedostateczny (odpowiedni do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych obejmujących wzajemnie podzielane zainteresowania, czynności i emocje,
c. brak odwzajemnienia społeczno emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób, albo brak modulacji zachowania odpowiedniej do społecznego kontekstu, albo słaba interakcja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych,
d. brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub podkreślania wobec innych osób przedmiotów swego indywidualnego zainteresowania),
2. Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się przejawiane co najmniej w jednym z następujących obszarów:
a. opóźnienie lub całkowity brak rozwoju mowy, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia)
b. względny niedostatek inicjatywy i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowej), w których zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby,
c. stsreotypowe i powtarzające się, idiosynkretyczne wykorzystanie słów i wyrażeń,
d. brak spontanicznej różnorodności zabawy w udawanie (na niby) lub zabawy naśladujące role społeczne,
3. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności przejawiane w co najmniej jednym z następujących obszarów:
a. pochłonięcie jednym lub liczniejszymi stsreotypowymi zainteresowaniami o nieprawidłowej treści i zorganizowaniu, albo jednym lub więcej zainteresowaniami nieprawidłowymi z powodu jej intensywności i ograniczenia, choć nie z powodu treści i zogniskowania,
b. wyraziście kompulsywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych czynności rutynowych i zrutynizowanych,
c. stereotypowe, powtarzające się manieryzmy ruchowe, obejmujące albo stukanie lub kręcenie palcami, albo złożone ruchy całego ciała,
d. koncentracja na szczątkowych lub niefunkcjonalnych właściwościach przedmiotów służących do zabawy (jak: zapach, odczucie powierzchni lub powodowanego hałasu czy wibracji.
4. Obrazu klinicznego nie można wytłumaczyć innymi odmianami całościowych zaburzeń rozwojowych, specyficznymi rozwojowymi zaburzeniami rozwoju języka (F80.2) z wtórnymi trudnośiami społeczno emocjonalnymi, reaktywnymi zaburzeniami przywiązania ani zaburzeniami selektywności przywiązania, upośledzeniem umysłowym (F70-72) z pewnymi cechami zaburzeń emocji i zachowania, schizofrenia (F20.-) o niezwykle wczesnym początku, ani zespołem Retta (F84.2).
F84.1 Autyzm atypowy
A. Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój staje się widoczny w wieku 3 lat lub później (kryteria jak dla autyzmu z wyjątkiem wieku ujawniania się).
B. Występują jakościowe nieprawidłowości we wzajemnych interakcjach społecznych lub w porozumieniu się , albo ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności (kryteria jak dla autyzmu z wyjątkiem kryteriów określających liczbę obszarów nieprawidłowości).
C. Zaburzenia nie spełnia kryteriów diagnostycznych autyzmu (F84.0). Autyzm może być nietypowy z powodu wieku wystąpienia (F84.10) lub symptomatologii (F84.11). Te dwie postacie są różnicowane dla celów badawczych za pomocą piątego znaku. Zespoły atypowe pod względem tych obu cech należy kodować jako F84.12.
F84.10 Nietypowość wieku wystąpienia
A. Zaburzenie nie spełnia kryterium A dla autyzmu (F84.0), tzn. nieprawidłowy lub upośledzony rozwój staje się wyraźnie widoczny dopiero w 3 roku życia lub później.
B. Zaburzenie spełnia kryterium B i C dla autyzmu (F84.0).
F84.11 Nietypowość symptomatologii
A. Zaburzenie spełnia kryterium A dla autyzmu (F84.0), tzn. nieprawidłowy lub upośledzony rozwój staje się wyraźnie widoczny dopiero w 3 roku życia.
B. Występują jakościowe nieprawidłowości we wzajemnych interakcjach społecznych lub w porozumieniu się, albo ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności (kryteria jak dla autyzmu z wyjątkiem kryteriów określających liczbę obszarów nieprawidłowości).
C. Zaburzenie spełnia kryterium C dla autyzmu (F84.0).
D. Zaburzenie nie spełnia kryteriów dla autyzmu (F84.0) w sposób całkowity.
F84.12 Nietypowość zarówno wieku wystąpienia, jak i symptomatologii
D. Zaburzenie nie spełnia kryteriów dla autyzmu (F84.0) w sposób całkowity
F84.2 Zespół Retta
A. Ogólnie nieprawidłowy przebieg okresu przedporodowego i okołoporodowego oraz ogólnie prawidłowy rozwój psychomotoryczny w ciągu pierwszych 5 miesięcy, oraz prawidłowy obwód głowy w chwili urodzenia.
B. Spowolnienie wzrostu głowy pomiędzy 5 miesiącem a 4 rokiem życia oraz utrata nabytych celowych umiejętności (ruchów) rąk w wieku pomiędzy 5 a 30 miesiącem życia powiązana z jednoczesną dysfunkcją porozumiewania się i upośledzeniem interakcji społecznych, oraz ujawnianiem się słabo koordynowanych / niestabilnych: chodu i / lub ruchów tułowia.
C. Ciężkie upośledzanie ekspresji i rozumienia języka, łącznie z ciężkim upośledzeniem ruchowym.
D. Stereotypowe ruchy rąk średniego zakresu (np. kręcenie, mycie rąk) rozpoczynające się w okresie, gdy pojawia się utrata celowych ruchów rąk lub później.
F84.3 Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne
A. Rozwój jest zewnętrznie prawidłowy aż do co najmniej 2 lat. Do rozpoznanie konieczne jest występowanie prawidłowych, odpowiednich do wieku umiejętności z zakresu porozumiewania się, związków społecznych, zabawy i zachowań adaptacyjnych w wieku lat dwóch lub później.
B. Niemal z początkiem zaburzenia następuje wyraźna utrata wcześniej nabytych umiejętności. Rozpoznanie wymaga stwierdzenia istotnej klinicznie utraty umiejętności (a nie tylko niepowodzenie ich wykorzystania w pewnych sytuacjach) w co najmniej dwóch z następujących obszarów:
1. ekspresja i rozumienie języka,
2. zabawa,
3. umiejętności społeczne i zachowania adaptacyjne,
4. kontrola nad oddawaniem moczu i stolca,
5. umiejętności ruchowe.
C. Jakościowe nieprawidłowe funkcjonowanie społeczne przejawiające się w co najmniej dwóch z następujących obszarów:
1. jakościowe nieprawidłowości we wzajemnych interakcjach społecznych (typu zdefiniowanego dla autyzmu)
2. jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się (typu zdefiniowanego dla autyzmu),
3. ograniczone, powtarzające się stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowania, i aktywności, z włączeniem stereotypii ruchowych i manieryzmów,
4. ogólna utrata zainteresowania przedmiotami i środowiskiem.
D. Zaburzenia nie można wyjaśnić występowaniem innych odmian całościowego zaburzenia rozwojowego, nabytej afazji z napadami padaczkowymi (F80.6), mutyzmu wybiórczego (F94.0) zespołu Retta (F84.2), ani schizofrenii (F20.-)
F84.4 Zaburzenia hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi
F84.5 Zespół Aspergera
A. Brak istotnego klinicznie opóźnienia w zakresie języka mówionego i rozumienia języka lub rozwoju czynności poznawczych. Rozpoznanie wymaga stwierdzenia, że wypowiadanie pojedynczych słów było rozwinięte do drugiego roku życia lub wcześniej oraz że komunikatywne wyrażenia były w użyciu do 3 roku życia lub wcześniej. Umiejętność pomagania sobie, zachowanie adaptacyjne i zaciekawienie środowiskiem w okresie pierwszych trzech lat życia było na poziomie odpowiadającym rozwojowi intelektualnemu. Jednak fazy rozwoju ruchowego mogą być nieco późniejsze i zwykle występuje ruchowa niezdarność (choć nie jest cechą diagnostyczną). Pojedyncze, szczególnie umiejętności, często związane z nieprawidłowym skoncentrowaniem się na nich, występują pospolicie, choć nie są wymagane do rozpoznania.
B. Występują jakościowe nieprawidłowości w zakresie wzajemnych interakcji społecznych (kryteria autyzmu).
C. Pacjent przejawia niezwykle nasilone, wyizolowane zainteresowania albo ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności ( kryteria jak dla autyzmu, jednaj mniej celowe byłoby włączenie do nich manieryzmów ruchowych , albo koncentracji na cząstkowych lub niefunkcjonalnych elementach przedmiotów służących do zabawy).
D. Zaburzenia nie można traktować jako jednej z postaci całościowych zaburzeń rowojowych, prostej schizofrenii (F20.6), zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowego, F21), zaburzeń obsesyjno kompulsywnych (F42.-), osobowości anakastycznej (F60.5), reaktywnego lub nieselektywnego zaburzenia przywiązania w dzieciństwie (F94.1 lub F94.2, odpowiednio)
F84.8 Inne całościowe zaburzenia rozwojowe
F84.9 Całościowe zaburzenia rozwojowe, nie określone
Kryteria DSM-III-R - Autyzm
(Amerykański Schemat Diagnostyczny, opublikowany w 1987r. Najnowszy DSM-IV, z 1994 r.) Występuje przynajmniej osiem symptomów z szesnastu podanych poniżej, a wśród tych ośmiu przynajmniej dwa są z kategorii A, jeden z B i jeden z C.
A. Jakościowe uszkodzenie interakcji społecznej objawiające się:
· wyraźnym brakiem świadomości istnienia lub uczuć innych osób (np. traktuje osobę jakby była elementem umeblowania; nie zauważa zmartwienia innej osoby; najwyraźniej nie ma pojęcia o potrzebie innych do prywatności),
· brakiem lub nieprawidłowym poszukiwaniem pocieszenia w okresach złego samopoczucia (np. nie przychodzi, aby szukać pocieszenia nawet, gdy jest chory, gdy stała mu się krzywda lub gdy jest zmęczony; szuka pocieszenia w sposób stereotypowy, np. mówi uśmiechnij się, gdy dzieje mu się krzywda),
· brakiem lub zaburzonym naśladownictwem (np. nie macha ręką na pożegnanie, nie naśladuje domowych czynności matki, nieadekwatnie, w sposób mechaniczny, naśladuje czynności innych)
· brakiem lub nieprawidłowym udziałem w zabawach społecznych (np. nie uczestniczy czynnie w prostych grach, preferuje odosobnione zajęcia, angażuje inne dzieci do zabawy tylko jako pomoc mechaniczną),
· znaczną nieumiejętnością nawiązywania przyjaźni z rówieśnikami (np. brakiem zainteresowania w nawiązywaniu przyjaźni z rówieśnikami; pomimo zainteresowania w nawiązaniu znajomości, przejawia brak zrozumienia reguł interakcji społecznej, przykładowo czyta książkę telefoniczną niezainteresowanemu rówieśnikowi).
B. Jakościowe uszkodzenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz wyobraźni, przejawiające się:
· brakiem jakiegokolwiek sposobu komunikacji, np. gaworzenia, ekspresji twarzy, gestu, mimiki, czy języka mówionego,
· wyraźnie nieprawidłową komunikacją niewerbalną, np. w sposobie przyglądania się, ekspresji twarzy, postawie ciała lub gestach inicjujących czy modelujących interakcję społeczną (np. nie oczekuje przytulenia, a gdy tak się stanie sztywnieje, nie patrzy na osobę, ani nie uśmiecha się do danej osoby, nie pozdrawia rodziców, ani gości, w sytuacjach społecznych patrzy sztywno w jeden punkt),
· nieobecnością czynników wymagających wyobraźni, takich jak odgrywanie dla zabawy ról dorosłych, bohaterów bajkowych, czy zwierząt; brakiem zainteresowania historyjkami o wymyślonych wydarzeniach.
· wyraźnymi nieprawidłowościami w rozwoju mowy, a w tym: siłą głosu, wysokością dźwięku, natężeniem, tempem, rytmem i intonacją (np. monotonny ton, melodia przypominająca zadawanie pytań lub wysoki ton głosu),
· wyraźnymi anomaliami w formie lub treści mowy wraz ze stereotypowym i powtarzającym się użyciem mowy (np. natychmiastowa echolalia lub mechaniczne powtarzanie reklam telewizyjnych);używanie osobowego ty w znaczeniu ja (np. Ty chcesz ciastko w znaczeniu Ja chcę ciastko); specyficzne używanie słów lub wyrażeń (np. pójść pojeździć na zielonym w znaczeniu chcę iść na huśtawkę); częste uwagi nie na temat (np. zaczyna mówić o rozkładzie pociągów przy rozmowie o sporcie),
· wyraźną nieumiejętnością zapoczątkowania i podtrzymania rozmowy z innymi, pomimo adekwatnej mowy (np. pozwala sobie na długie monologi na jeden temat, nie zważając na próby przerywania ich ze strony innych osób).
C. Wyraźnie ograniczony repertuar czynności i zainteresowań, przejawiający się:
· stereotypowymi ruchami ciała, np. trzepotanie lub wykręcanie rąk, kręcenie się w kółko, uderzanie głową, skomplikowane ruchy ciała,
· uporczywym zajmowaniem się częściami przedmiotów (np. wąchanie przedmiotów, powtarzające się badanie faktury materiałów, wprawianie kółek samochodów-zabawek w ruch wirowy) lub przywiązanie do nietypowych przedmiotów (np. nalega na noszenie ze sobą kawałka sznurka),
· wyraźnym napięciem spowodowanym zmianami w błahych sytuacjach (np. przeniesienie flakonu na inne miejsce),
· nieuzasadnionym naleganiem na wykonywanie czynności zawsze w ten sam sposób (np. naleganie, aby chodzić do sklepu zawsze tą samą trasą).
· wyraźnie ograniczonym zakresem zainteresowań oraz zajmowaniem się jedną wąską sprawą (np. interesuje się tylko ustawieniem przedmiotów w jednej linii, zbieraniem informacji meteorologicznych lub udawaniem, że jest postacią bajki).
D. Określ początek autyzmu okres niemowlęcy lub dzieciństwo (powyżej 36 miesięcy).
Towarzystwo Autyzmu w Toruniuul. Piskorskiej 11(przy Fundacji "Daj Szansę")
irma81