Techniki socjometryczne
Socjometria - jest zespołem czynności werbalnych i manipulacyjnych, mających na celu poznanie uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków międzyosobowych w grupach rówieśniczych.
Socjometria stosowana była w różnych odmianach już na przełomie lat 20 i 30 przez Janusza Korczaka, powszechnie wykorzystywana jest przez psychologów i pedagogów, nauczycieli, wychowawców placówek kolonijnych, instruktorów placówek pozaszkolnych,
Jedną z podstawowych technik jest test socjometryczny zwany również klasyczną techniką Moreno - do jej zastosowania potrzebna jest sytuacja będąca jednakową dla wszystkich, umożliwiająca wybór i uzasadnienie wyboru uczestnika.
Test socjometryczny umożliwia nam poznanie:
1) gwiazd socjometrycznych - najliczniej wybierane, najbardziej lubiane
2) odrzuconych - osoby nielubiane, nie darzone niechęcią
3) izolowanych - osoby nie wybierane, jakby obojętne
4) par - osób wzajemnie się wybierających
5) paczek - grupek wzajemnie się wybierających, tworzących zamknięte kręgi
6) łańcuchów socjometrycznych - określony układ wyborów przechodnich wzajemnych nie zamykających się w kręgu
Istotne jest skonstruowanie testu adekwatnego do zjawisk czy cech które chcemy zbadać.
Technika „zgadnij kto” - jej celem jest poznanie ról pełnionych w grupie przez poszczególnych członków lub poznanie cech, jakimi odznaczają się poszczególne osoby (cechy lubiane i nielubiane), a także cech wszystkich badanych oraz relacji między nimi.
Przykładowy kwestionariusz:
- osoba która jest złośliwa, nielubiana…
- osoba wesoła, niosąca pomoc innym…
Ważne jest, aby przed rozpoczęciem zaznaczyć możliwość podania kilku nazwisk.
Kolejną jest „plebiscyt życzliwości i niechęci” - ustaloną wcześniej skalą (posiadającą dowolną ilość stopni) badany ocenia stosunek do pozostałych członków grupy. M. Pilkiewicz proponuje skalę pięciostopniową: ++ bardzo lubię, + lubię, 0 obojętny, - nie lubię, -- bardzo nie lubię. Obok każdego nazwiska dany uczestnik stawia odpowiedni znak adekwatny do swoich odczuć.
Innymi technikami są: technika szeregowania rangowego, skale oszacowań, porównywanie premii - są one jednak bardziej złożone od wyżej wymienionych.
Do najważniejszych informacji , które możemy uzyskać badając małe grupy są:
- rola poszczególnych jednostek w grupie
- rodzaj i natężenie związków emocjonalnych między członkami grupy
- zmiany, jakim ulega grupa pod wpływem poszczególnych czynników
- różnice między grupami, ich natura oraz znaczenie wychowawcze
- skutki określonych zabiegów wychowawczych lub socjotechnicznych
- struktura wewnętrzna grupy
Stosowanie technik socjometrycznych wymaga jednak dużych kwalifikacji, umiejętności wychowawczych i taktu. Pamiętać należy o łączeniu jej z innymi sposobami gromadzenia informacji.
abi77