Poglądy pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego na podstawie „Wielkiej Dydaktyki”.docx

Ćwiczenia 6

1)      Poglądy pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego na podstawie „Wielkiej Dydaktyki”

Jan Amos Komeński przyszedł na świat 28 marca 1592 roku w Nivnicach w południowych Morawach. Jego ojciec był młynarzem i, należał do Braci Czeskich (Unitas Fratrum) . Wcześnie straciwszy rodziców i dwie siostry Komeński dorastał pod opieką ciotki i uczęszczał do szkoły prowadzonej przez Braci Czeskich w małym miasteczku Strażnice. Zmuszony przez wojska węgierskie do ucieczki i tułaczki, w wieku 16 lat powrócił do szkół i skończył swą edukację w Przerowie, w szkole kierowanej przez dobrego i rozumnego pedagoga Jana Łunieckiego  Kolejnym etapem w edukacji Komeńskiego były studia w kalwińskim uniwersytecie w Herbornie, które miały przygotować go do posługi duszpasterskiej. W tym czasie przyjmuje też drugie imię: Amos. Dwa lata później zapisał się do również kalwińskiego uniwersytetu w Heidelbergu. W roku 1614 Komeński zachorował, porzucił dalsze studia i powrócił do Przerowa. Tam objął obowiązki dyrektora szkoły, w której przed laty był uczniem.

Komeński był twórcą wychowania nowoczesnego systemu szkolnego. Jego zdaniem natura przeznaczyła 24 lata do nauki. Czas ten podzielił na cztery części po 6 lat i wskazał potrzebę czterech typów szkół wzajemnie się uzupełniających. Okres dzieciństwa, czyli przedszkolny, trwał od urodzenia do 6 lat i była to „schola maternae”, czyli tzw. szkoła macierzyńska gdzie rodzice, aby zapewnić dziecku normalny rozwój zdrowia, powinni ustalić pewien porządek co do odżywiania, ruchu i zabawy. Komeński obmyśli również zakres wiadomości dla wieku dziecinnego i ułożył program, możliwy do opanowania z 6 rokiem życia. Położył on nacisk na zaznajomienie dziecka z najprostszymi zjawiskami i wyznaczył ich miejsce nie przy nauce mówienia, ale przy nauce o rzeczach, przez co wprowadził rzecz jako osobny przedmiot. Baczną uwagę poświęcił również zabawom dziecinnym, radząc jak je dobierać, aby pomogły dzieciom do prawidłowego zrozumienia rzeczy. łówną rolę w wychowywaniu spełnia matka. Według Komeńskiego matka to najlepszy nauczyciel, jakiego może mieć dziecko.

Komeński zalecał oddanie dziecka na drugi stopień nauki, do szkoły elementarnej, którą nazywał szkołą języka ojczystego. Wychodził on z założenia, że każde dziecko, tak chłopcy, jak i dziewczęta, powinno być kształcone w szkole publicznej. Żądał, aby cała młodzież była kształcona do 6 do 12 roku życia w jednej szkole, opartej na języku ojczystym. Miała ona charakter ogólny i wszechstronny, zawierała pewną całość, która mogłaby wystarczyć dla tego, kto już dalej kształcić się nie może. Pomijając tylko nauki przyrodnicze Komeński zawarł w niej całość wiedzy ludzkiej, jaką stara się dać dziecku szkoła elementarna.

Trzeci etap miał obejmować młodzież od 12 do 18 roku życia. W swoich wskazówkach dla szkoły gimnazjalnej żądał odmiany metody nauczania.  Jako zwolennik realizmu znaczny nacisk położył na przedmioty niejęzykowe. Obok nauki języków, co roku wypadał kurs historii biblijnej, naturalnej, sztuk i wynalazków, cnót i obyczajowości, zwyczajów różnych narodów, i dopiero na ostatnim miejscu historia powszechna. Trzecim przedmiotem, w zależności od rodzaju klasy, była gramatyka, fizyka, matematyka, etyka, dialektyka, lub retoryka

Czwartym szczeblem kształcenia była akademia (od 18 do 24 roku życia)

System szkolny Komeńskiego polegał na tym, że miał być bezpłatny, powszechny i jednolity.

Wg Wielkiej Dydaktyki:

·         proces dydaktyczny jest  równoległy z rozwojem organizmu

·         pedagog podający wiedzę powinien liczyć się z wiekiem swoich wychowanków i dobierać to, co jest zgodne z ich stopniem rozwoju,

·         uczenie się przy pomocy samego poglądu nie wystarczy, musi się spowodować czynną pracę wychowanka

·         uczeń nie powinien przy nauce siedzieć i ograniczać się wyłącznie do przysłuchiwania, ale brać czynny udział w zajęciach

·         nauczyciel równocześnie uczył całą klasę tego samego, a nie jak kiedyś w dawnej szkole nauczyciel zajmował się przez pewien czas tylko jednym uczniem

·         sprzeciwiał się on wymuszaniu nauki biciem,

·         dobry nauczyciel powinien zawsze postępować w sposób naturalny, wydobywać na jaw zaciekawienie, tkwiące w przedmiocie i podkreślać jego użyteczność i przyjemność.

·         Do nauki miały zachęcać różne publiczne uroczystości takie jak przedstawienia teatralne, egzaminy i promocje w obecności władz i rodziców

2). Myśl pedagogiczna Johna Locke’a na podstawie analizy wybranych fragmentów z dzieła „Myśl o wychowaniu”.

JAN LOCKE

(1632-1704)

„Myśli o wychowaniu”

ü    pierwsza publikacja książki w 1693 roku

ü    pierwsze tłumaczenie na język polski w 1781 roku

Locke przeszedł przez tradycyjną szkołę humanistyczną, stąd podzielił „Myśli
o wychowaniu” na 3 części:

1.    Wychowanie fizyczne (anima vegetativa/dusza roślinna/Arystoteles)

·         Kierował się hasłem „W zdrowym ciele zdrowy duch”

·         Uważał że należy hartować  dzieci, unikać rozpieszczania i przekarmiania, prosta dieta, częste pobyty na świeżym powietrzu

2.       Wychowanie moralne

·         swoje skłonności należy podporządkować rozumowi (a nie naturze jak u Komeńskiego)

·         cnota i dzielność zależy od rozumu

·         cel Locke’a: stworzenie ludzi, którzy do czegoś dojdą

·         jednocześnie dusza dziecka nie może być nadmiernie skrępowana, ponieważ łamiąc charakter dziecka otrzymujemy dusze ospałe i uległe

·         trzeba pogodzić wszystko razem (tzn. rozum i naturę) aby nie wpaść w żadną sprzeczność

·         kary fizyczne nie są dobre (np. metoda kija i marchewki nie jest dobra bo uczymy się zachowywać pozory aby uniknąć kłopotów albo symulujemy aby uzyskać nagrodę, a to nie stymuluje naszej moralności)

·         jakie więc powinny być nagrody i kary? – szacunek i niesława to motor prowadzący do właściwego zachowania

3.    Wychowanie umysłowe (intelektualne)

·         tu Locke całkowicie odrzuca kształcenie szkoły humanistycznej

·         uczyć trzeba się przede wszystkim rzeczy praktycznych, a więc języka ojczystego

·         należy czytać dobre książki typu bajki Ezopa, które mają być z obrazkami, ładne i miłe dla oka aby dzieci zainteresować

·         najpierw dziecko ma się nauczyć czytać w języku ojczystym, a dopiero potem zacząć naukę pisania

·         po nauce pisania ma rozpocząć naukę rysowania

·         następnie kolej na naukę języka obcego – konkretnie francuskiego (nie łaciny, jak w szkole humanistycznej!), ale nauka na podstawie rozmowy a nie gramatyki jak u Komeńskiego

·         następnie kolej na łacinę i ew. grekę – łacina ma być uczona w zakresie podstawowym i nie dłużej niż przez rok

·         Locke postuluje o nie uczenie: retoryki, gramatyki i logiki (postuluje o usunięcie ich z programu nauczania)

·         Dziecko powinno jeszcze umieć: tańczyć, posługiwać się białą bronią (głównie szermierka), grać (na 1 instrumencie), jeździć konno, znać geografię (tylko to co potrzebne do handlu/przyszłej pracy) i astronomię (tylko to co potrzebne do pracy)

·         Cel: doprowadzenie młodego człowieka do miłości, chwały i uznania (w towarzystwie, w świecie, w oczach innych ludzi)

Zasada niezapisanej tabliczki Locke’a (Empty chamber-pusta komnata)

1.         Przychodzimy na świat jako pusta tabliczka, uczymy się wszystkiego w trakcie wychowania i jest to niezależne od pochodzenia. Zasada ta dotyczyła kształcenia oraz wychowania w sensie moralnym. Nie ma wrodzonej wiedzy ani wrodzonych zasad praktycznych (jak np. sumienie), nie ma wrodzonych zasad moralnych

2.         Co innego z nauki będzie dobre dla nowej szlachty a co innego dla dzieci chłopów, robotników, rzemieślników. Ich wykształcenie musi być dostosowane do potrzeb społecznych (zaprzeczenie Komeńskiego)