1. Relacja poznający – poznawany w różnych tradycjach uprawiania psychologii: podstawowe różnice i podobieństwa.
Psychologia humanistyczna:
- należy dążyć do swoistego dialogu, osoby badane w zależności od typu kontaktu ujawnią różne właściwości.
-wymagania stawiane terapeucie i pacjentowi są podobne: obydwaj musza być gotowi do ujawniania się we wzajemnym kontakcie i muszą ponosić koszty tego ujawniania się , ponoszą podobne psychiczne koszty udziału w terapii.
-w badaniach przyjąć własną perspektywę i perspektywę osoby badanej. Jest to warunek niezbędny do efektywnego poznania drugiego, a zarazem podstawa efektywnej komunikacji!!!!!!!
-ważna w komunikacji jest rola empatii, jako swoisty kanał komunikacyjny
W psychologii humanistycznej relacja między pacjentem a terapeutą jest bliższa. Terapeuta jest spójny wewnętrznie, autentyczny i szczery. Jego obraz komunikowania jest zgodny z tym, czego akurat doświadcza pacjent. Terapeuta wyczuwa i rozumie wewn system znaczeń klienta i świat jego zewn rzeczywistości, tak jak postrzega go klient. Terapeuta nie jest neutralny.
Psychoanaliza:
Odrębność ról terapeuty i pacjenta, jest wyraźnie zaznaczona, podobnie jak różnica w ich kompetencji. Terapeuta ma dostęp do wiedzy prawdziwej, pacjent żyje w niewiedzy. Terapeuta pełni rolę eksperta, pacjent rolę niezdolnego do rozumienia rzeczywistości. Związek terapeutyczny przyjmuje postać hierarchiczną, w której wyższą rolę zajmuje ten kto wie lepiej- terapeuta, a niższą pacjent- wiedzący mniej. Terapeuta rozstrzyga na temat dobra i zła, normy i patologii, prawdy i nieprawdy. Terapia zmierza do zastąpienia narracji laika narracją eksperta, by z zakończone sukcesem terapii wyszedł jako ekspert (Gergen)
Psychoterapia oparta na hierarchii pozycji więcej wiedzących od „mniej wiedzących” staje się formą ich wzajemnej zależności i w rezultacie zamiast sprzyjać autonomii pacjentów utrwala ich niesamodzielność. W wyniku terapii stają się zależni od prawd narzuconych im przez terapeutów. Terapeuta zachowuje neutralność wobec pacjenta, z którym pozostaje w relacji (założenie tafli lustra), bo tylko neutralność gwarantuje czystość przeniesienia, umożliwia dotarcie do faktów z życia pacjenta w sposób niezniekształcony jego spojrzeniem, co miało dawać wgląd w genezę konfliktów, objawów. Realizacji tego miała służyć wstrzemięźliwość, metoda swobodnych skojarzeń , zasada swobodnie błądzącej uwagi oraz odwracanie pytań.
Metodą poznawania drugiego człowieka była analiza marzeń sennych
Metafora procesu sądowego- gdzie pacjent ma mówić o wszystkim co za pomocą wolnych skojarzeń przyjdzie mu do głowy, a terapeuta ma słuchać i pilnować by w analizie danych zachować obiektywność. Jest to też relacja rodzic – dziecko, terapeuta jak rodzic- ten co wie lepiej” a pacjent to ten który dopiero uczy się wiedzieć.
Postmodernizm:
Za każdym razem gdy dochodzi do spotkania miedzy terapeutą a klientem ma ono charakter niepowtarzalny, ponieważ język każdego jest odmienny, zmienny i zależny od kontekstu w jakim każdy z nich żyje, zatem dla każdego z nich spotkanie ustanawia się od nowa, ważne tylko dla niego, niepowtarzalne zasady. Do rozwiązania problemów, czyli rozwinięcia się nowych narracji może dojść tylko wówczas, gdy relacja miedzy osobami jest równoważna. Gdy nie dzieli się osoby na te które wiedzą więcej a które mniej i nie rozstrzyga się która z nich jest bliższa prawdy. Ważne w relacji jest dzielenie się punktami widzenia.
Poznający przyjmuję postawę „nie wiem” i jednocześnie „chcę wiedzieć”. Poznający od początku zakłada istnienie wielu możliwości., rezygnuje w wiarę w 1 możliwą opowieść. Poznający jest częścią rozmowy, dialogu a tym samym częścią poznania, obydwaj ryzykują zmianę. Nie ma zmieniać poznawanego, ma słuchać i uczyć się języka gospodarza.
Behawioryzm:
-w terapii wyłączna manipulacja pacjentem poprzez dostarczanie mu wzmocnień w celu wyeliminowania niepożądanych zachowań
pola-pokot