Ewelina Pawlik
Katarzyna Kasperek
NPiWP, rok I, gr.I
WYPALENIE ZAWODOWE U NAUCZYCIELI
Zjawisko wypalenia zawodowego jest inaczej zwane syndromem chronicznego zmęczenia. Występuje u ludzi różnych zawodów i dotyczy w różnym stopniu prawie całej populacji
pracujących. Przede wszystkim pojawia się u ludzi, którzy są zaangażowani w pracy
w interakcje z drugim człowiekiem, a więc głównie są to nauczyciele. Nauczyciel z reguły jest
ambitny i pragnie sprostać obowiązkom, bardzo intensywnie pracuje, doskonali się, co może spowodować u niego wyczerpanie organizmu i prowadzić do wypalenia. Kropiwicki stwierdza,że wypalony jest sam zawód nauczyciela,że wejście w ten zawód stwarza ryzyko niemal automatycznego „zarażenia się wirusem” wypalenia.
Przyczyny wypalenia zawodowego u nauczycieli:
Ø Zaangażowanie w pracy i codzienna troska o dobro uczniów są dużym obciążeniem.
Ø W tym zawodzie efektów pracy nie widać bezpośrednio, są one odroczone w czasie i często niepewne.
Ø Jest to zawów, w którym występuje przewlekły stres i sytuacje stresowe, wiąże się to z tym, że np. zachowania uczniów są nieadekwatne do oczekiwań nauczyciela, brak zainteresowania nauką, niechęć i trudności w nauce, zachowania problemowe wobec nauczyciela i kolegów, agresja i kbflikty w grupie.
Ø Do wypalenia przyczyniają się często stresujące konfrontacje z rodzicami uczniów, napięcia w gronie nauczycielskim, nieracjonalne wymagania przełożonych.
Ø Wpływ mogą mieć również niskie zarobki nauczycieli, niski statut społeczny tego zawodu, nieodpowiedni styl zarządzania szkołą, do tego dołączają się braki techniczne i materialne, przepełnienie klas, przeładowane programy nauczania i ciągła ich znmaiana.
Ø Obciążenia psychiczne są uwarunkowane także brakami przygotowania zawodowego do nowych wyzwań, a także sprzecznościami pomiędzy własnymi celami a możliwościami działania.
Ø Specyficzne w zawodzie nauczyciela jest też poczucie zagrożenia „ utratą twarzy”, kontroli i wpływu.
Ø Nauczyciele uważają, że powinni być lubiani przez wszystkich uczniów, muszą osiągnąć mistrzostwo w swoim zawodzie.
Ø Do wypalenia może prowadzić również silne przeżuywanie trudności uczniów.
Objawy wypalenia zawodowego u nauczycieli:
1. fizyczne:
- dominujące zmęczenie,
- zakłócenia snu,
- zaburzenia apetytu i utrata wagi,
- obniżenie potrzeb seksualnych,
- nadużywanie leków, alkoholu, palenie tytoniu,
2. emocjonalne:
- trudności w relaksowaniu się,
- poczucie znużenia,
- obniżony nastrój,
- stałe negatywne myśli i postawy,
- poczucie osamotnienia, izolacji, pustki,
- brak celów,
3. rodzinne i społeczne:
- obniżenie zainteresowania rodziną,
- łatwiejsze irytowanie się,
- spędzanie większej ilości czasu poza domem,
- opór przed wspólnym wypoczynkiem,
- nadmierne oglądanie telewizji,
4. związane z pracą:
- utrata zapału,
- poczucie braku czasu,
- obawy i opór przed codziennym wyjściem do pracy,
- niezadowolenie z pracy, złośc,
- potrzeba częstego patrzenia na zegarek,
- niezdolnośc do podejmowania decyzji,
- niechęć do zajęć, wycieczek, kontaktów z rodzicami,
Metody zapobiegania wypaleniu zawodowemu:
# aktywne podejście do zadań i trudności zawodowych,
# rozwijanie swoich kompetencji zawodowych dotyczących umiejętności pracy z klasą, komunikowania się, radzenia sobie ze stresem, agresją, niechęcią,
# różne formy wypoczynku, relaks, sport,
# zaakceptowanie naturalnych przeciwności tego zawodu,
# wiadomość ciągłego doskonalenia się,
# odpowiednie wykorzystywanie przerw w pracy,
#oddzielenie życia zawodowego od rodzinnego,
# ustalenie realistycznych celów, dbanie o swoje uczucia, zakreślenie granic swojego zawodu i podkreślenie jego pozytywnych stron.
Badania prowadzone nad wypaleniem zawodowym wykazały, że wypalają się głównie ci nauczyciele, którzy startują do zwodu bardzo zaangażowani i „zapaleni”. Na poziom wypalenia wpływa typ nauczania. Niższe wypalenie stwierdzono u nauczycieli nauczania początkowego, szczególnie wyczerpani byli nauczyciele klas starszych szkoły podstawowej.
Literatura:
Sęk. H., „Wypalenie zawodowe nauczycieli” PWN, 2000r.
Grab. S. „Zmęczenie pracą czy wypalenie zawodowe ?” Poznań, 1998r.
Kropiwicki J. „Szkoła a wypalenie zawodowe” Jelenia Góra, 1999r.
pola-pokot