Współczesne Teorie socjologiczne - skrypt.doc

Współczesne Teorie Socjologiczne – studia stacjonarne

1.      G.H. Homas

·         Znany najbardziej z badań dotyczących małych grup społecznych.

·         Funkcjonowanie społeczeństwa opiera się na nieustannej, wzajemnej wymianie nagród materialnych i niematerialnych pomiędzy jednostkami, a ludzie wchodzą w interakcje z innymi, kierując się bilansem korzyści i strat. Społeczeństwo istnieje dla zaspokojenia swoich naturalnych potrzeb.

·         Homansa głównie interesowały podstawowe prawa psychologii (behawioralnej).

-           Wszystkie wyjaśnienia ostatecznie muszą być wyjaśnieniami psychologicznymi.

·         Każda nauka ma dwa związane ze sobą zadania: odkrycie i wyjaśnienie.

o       Odkrycie – proces spostrzegania, wyrażania i sprawdzania danych zależności między własnościami natury, których wcześniej nie znano lub pojmowano jedynie intuicyjnie.

o       Wyjaśnienie – proces ukazywania, ze poszczególne odkryte zależności wynikają logicznie z bardziej ogólnych zależności występujących w specyficznych warunkach.

·         Twierdzenia Homasa –  tworzą nie jako prawa psychologii bechawioralnej:

-           Twierdzenie I o sukcesie

-           Twierdzenie II o bodźcu

-           Twierdzenie III o wartości

-           Twierdzenie IV o deprywacji – nasyceniu

-           Twierdzenie V o agresji – uznaniu

-           Twierdzenie VI o racjonalności

·         Pojęcia służące opisaniu jego teorii

-           Władza – jest zdolnością dostarczania wartościowych nagród.

-           Bodziec – sygnały płynące ze środowiska, na które organizm odpowiada działaniem

-           Działanie – zachowania przejawiane przez organizm nakierowane na uzyskiwanie nagród i unikanie kar.

-           Nagroda – zdolność przysługująca bodźcowi do świadczenia gratyfikacji lub do realizowania potrzeb organizmu

-           Kara – umiejętność bodźca wyrządzenia krzywdy, zaszkodzenia lub zablokowania możliwości zaspokojenia potrzeb

-           Wartość – wielkość nagrody jaką przynosi bodziec

-           Koszt – nagroda, jakiej trzeba się zrzec, lub kara, na jaką trzeba się narazić podejmując określoną linię działania.

-           Percepcja – zdolność do postrzegania, rozważania i oszacowania nagród i kosztów

-           Oczekiwanie – wielkość nagród, kar i kosztów, jakie organizm wiąże z określonym bodźcem.

2.      S. Seidman

·         Teoria socjologiczna a teoria społeczna

·         „ponowoczesna narracja”:

-           Opisywanie świata społecznego powinno opierać się na wydarzeniach,

-           Trzeba dokładnie określać czasowe i przestrzenne ramy

-           Postulat „zanurzenia” w kontekście

-           Główne punkty odniesienia – konflikty społeczne i przemiany.

3.      J.C. Alexander

·         Neofunkcjonalista. Trzy aspekty neofunkcjonalizmu:

1)     nie wyrzucamy do kosza tradycji funkcjonalistycznej, chcemy zrewidować tradycje

2)     współczesny neofunkcjonalizm chce systematyzować z teorii Parsonsa i z teorii konkurencyjnych

3)     współczesny neofunkcjonalizm wyłania się w pewnym historycznym klimacie.

·         Krytykował Parsonsa. Odrzucił rozumienie imperatywów funkcjonalnych (AGIL).

·         Roszczenie do racjonalności – wysuwać takie roszczenie to twierdzić, ze teoria socjologiczna jest w stanie osiągnąć taka perspektywę patrzenia na społeczeństwo, która będzie cechować większa rozległość i ogólność niż partykularny świat przezywany teoretyka i partykularna perspektywa jego grupy społecznej.

o         Teoria ogólna – odgrywa kluczową, często niedocenioną rolę w socjologii.

·         Kontinuum naukowej myśli społecznej. Uprawianie socjologii można rozumieć jako kontinuum rozciągające się od tego, co najbardziej abstrakcyjne, ogólne i metafizyczne, do tego, co konkretne, empiryczne i faktualne:

Abstrakcja Presupozycja (założenia) Orientacje ideologiczne Modele Pojęcie Definicje klasyfikacja Prawa Twierdzenia Założenia metodologiczne Zdania obserwacyjne Prawa konkretne

·         Dwa rodzaje aktywności, które dotyczą różnych elementów kontinuum:

Ø      Uogólniony dyskurs - odnosi się do tego co abstrakcyjne

Ø      Programy badawcze – rozpatrują określone zagadnienia empiryczne, takie jak rekrutacja do ruchów społecznych czy zakres i źródła ruchliwości międzypokoleniowej.

Ø      Zarówno uogólniony dyskurs jak i programy badawcze są działalnością nastawioną na rozwiązywanie problemów.

·         Dwa sposoby odniesienia się do teorii działania:

1. 1. 1. 1. podejście racjonalne – działanie powinno być rozumiane jako instrumentalna, oparta na kalkulacji, skuteczna adaptacja do zewnętrznych warunków materialnych.
         2. podejście alternatywne – kładzie nacisk na nieracjonalne wymiary działania. działanie można rozumieć jedynie przez odniesienie do motywacji subiektywnych aktora – impulsy, cele, zamierzenia, wartości, ideały, intencje, nieuświadomione potrzeby.

·         Problem porządku, ładu społecznego

è      Świat społeczny wykazuje powtarzalne wzory, prawidłowości i ujednolicenie.

è      Porządek – nieprzypadkowość, istnieje we wszystkich typach i formach układów społecznych.

è      Są dwa przeciwstawne podejścia:

1. 1. 1. 1. 1. podejście indywidualistyczne – wyjaśnia porządek jako rezultat indywidualnych negocjacji i wyboru.
            2. podejście kolektywistyczne – wyjaśnia porządek przez odniesienie do emergentnych własności samej organizacji społecznej – własności, których nie można zredukować do konkretnych jednostek.

4.      Pragmatyzm (nowy nurt w filozofii) – William James, Charles Sanders Peirce

·         Pragmatyzm wziął swój początek z empiryzmu angielskiego i XIX-wiecznej psychologii. Powstał jako reakcja na panujący w USA pod koniec XIX wieku racjonalistyczny idealizm.

·         Głównymi przedstawicielami byli Charles Sanders Peirce, który stworzył nazwę "pragmatyzm" i opracował istotne idee systemu oraz William James – który nadał mu kształt i spopularyzował.

·         Zburzył tradycje spenceryzmu. Nie pojmował człowieka jako czegoś gotowego, na co działa społeczeństwo. Idea świata otwartego – stałe miejsce ma niepewność, wybór, szerokie możliwości, dowolność

·         Wolność optymistyczna – aktywistyczna koncepcja człowieka. Człowiek: podmiot działający (a nie podmiot natury, obserwator otaczających go procesów) o nieograniczonych możliwościach.

·         Najważniejsze są ludzkie interakcje. Społeczeństwo – zbiór oddziaływujących ludzi na siebie, proces zrzeszania się, w taki sposób, że doświadczenia, idee, wartości są przekazywane i stają się wartością wspólną; procesowi zrzeszania się podporządkowane: jednostka, zinstytucjonalizowane organizacje.

·         Centralne pojęcie – proces – procesualne tworzenie świata społecznego

·         Pragmatyczna teoria prawdy zakłada, że użyteczność stanowi kryterium prawdziwości sądów i pojęć.

5.      William James  (1842-1910)

·         Psycholog i filozof (uważał się za nich), nie stworzył żadnej uporządkowanej teorii

·         Jako psycholog wprowadził do psychologii i socjologii pojęcia takie jak:

nawyk, instynkt, strumień myśli, jaźń społeczna

·         Od Jamesa rozpoczyna się też interakcjonizm symboliczny

·         badanie procesów społecznych jest badaniem jednostki ludzkiej

·         proces tworzenia jednostkowej tożsamości przez interakcje z innymi

·         jaźń społeczna - kształtuje się z interakcji społecznej; nie negował przy tym genetycznych, wyróżnianych skłonności

·         nawyk – ważna rola wyjaśniania zachowań jednostek w społeczeństwie

·         przeorientowanie psychologii na badania nad wyuczonymi zachowaniami

·         aktywistyczna koncepcja człowieka  - jako integracji części środowiska; środowisko zmienia się w skutek aktywności ludzkiej

·         zmieniając środowiska człowiek zmienia się sam, zmieniając siebie zmienia środowisko (w interakcjach społecznych kształtuje siebie i społeczeństwo)

·         w procesie poznawania świata człowiek: podmiot poznający („ja” empiryczne):

o       wszystko co jednostka nazywa swoim

o       ciało, psychika

o       rozszerzona jaźń społeczna;  

o       podmiot poznawczy (me)

6.      John Dewey

·         Amerykański filozof i pedagog, ur. 20 października 1859 w Burlington w stanie Vermont, zm. 1 czerwca 1952 w Nowym Jorku)

·         Przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu. Twórca koncepcji szkoły pracy (1896–1902) w Chicago. Wykładał między innymi na uniwersytetach w Nowym Jorku na Uniwersytecie Columbia od 1904 oraz w Chicago, uważany jest za najwybitniejszego filozofa Ameryki.

·         Nawiazywał do pragmatyzmu Charlesa Peirce’a, i Williama Jamesa.

o       Polegał on na rozumieniu doświadczenia jako istoty prawdy – prawdziwe jest to co sprawdza się w działaniu jako prawdziwe.

o       Doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy,

·         Koncepcja szkoły pracy

o       W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, szkoła miała stwarzać sytuacje będące źródłem owych problemów.

o       Dewey wyodrębnił etapy myślenia prowadzące do rozwiązania problemu:

1. odczucie trudności
2. określenie trudności – sformułowanie problemu
3. szukanie rozwiązań – formułowanie hipotez
4. wyprowadzenie drogą rozumowania wniosków z rozwiązań – logiczna weryfikacja hipotez
5. dalsze obserwacje prowadzące do przyjęcia lub odrzucenia hipotezy – empiryczna weryfikacja hipotezy.

·         Psycholodzy i socjolodzy powinni zajmować się: organizmem i środowiskiem jako rezultatem działalności ludzi

·         Odrzuca pojęcie instynktów – przyjmuje pojęcie impulsów

·         Podkreśla rolę socjalizacji – „ludzkie zachowania w których pierwotne jest to co nabyte”

·         Nawyk – siła konserwatywna, potrzeba; pozwala utrzymać wszystko na sowim miejscu; nabyta predyspozycja do sposobów reagowania (dziś definicja postaw);

·         Wyjaśniać zachowanie jednostki tzn. zająć się procesem komunikowania się ludzi.

·         Dewey, Cooley – małe grupy – pochodna systemu komunikowania w jakich jednostki żyją 

...