Katechetyka specjalna (konwersatorium).
14 listopada 2009
SYMPTOMATOLOGIA STOPNI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI INTELEKTUALNEJ.
Stopnie
Niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim
Niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym
Niepełnosprawność w stopniu znacznym
Niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim
1
2
3
4
5
Procesy instrumentalne.
Procesy organizacyjne: spostrzeganie
Sprawność spostrzegania zasadniczo w normie. Spostrzeżenia nie precyzyjne, trudności z wyróżnieniem istotnych szczegółów. Zdarzają się przypadki szczególnych uzdolnień do muzyki i plastyki.
Obniżona sprawność spostrzegania. Spostrzega cech konkretne, nie odróżnia cech ważnych.
Znacznie obniżona sprawność i szybkość spostrzegania. Spostrzeżenia niedokładne. Trudności rozpoznawania i przedmiotów, wyodrębnienia elementów całości.
Głęboko zaburzona sprawność spostrzegania. W niektórych przypadkach nie udaje się wywołać koncentracji wzroku na przedmiocie. Reakcje główne na bodźce sygnalizujące pokarm.
Uwaga
Uwaga dowolna, dobrze skoncentrowana na materiale konkretnym. Krótko i słabo koncentruje się na treściach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia. Ograniczony zakres uwagi.
Trudności z koncentrowaniem uwagi dowolnej. Dobrze koncentruje uwagę przy wykonywaniu czynności prostych, mechanicznych i na interesujących przedmiotach. Dominuje uwaga mimowolna.
Poważne trudności z koncentracją uwagi. Koncentruje się na przedmiotach służących zaspokojeniu potrzeb lub wyróżniających się, np. zdecydowaną barwą. Uwaga mimowolna, brak uwagi dowolnej.
W niektórych przypadkach brak objawów koncentracji uwagi mimowolnej.
Pamięć
Dobra pamięć mechaniczna, zdarzają się przypadki wybitnie dobrej „pamięci fotograficznej”.
Zapamiętywanie wybitnie utrudnione. Zakres pamięci znikomy, mała trwałość pamięci. Potrafi zapamiętać najprostsze układy ruchowe na rytmice. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (12 sylab), 4 cyfry, 3 proste polecenia zapamiętać i wykonać.
Zapamiętywanie i uczenie się zniesione lub widoczne jedynie w opanowaniu prostych reakcji ruchowych, odszukiwaniu schowanego przedmiotu.
Słaba pamięć logiczna i dowolna. Uczenie się bez zrozumienia. Wolne tępo uczenia. Zapamiętuje piosenki, wiersze.
Ograniczony zakres pamięci. Bardzo wolne tępo uczenia się. Potrafi zapamiętać proste piosenki i wiersze. Osoby dorosłe potrafią powtórzyć zdanie (16-18 sylab). 5 cyfr.
Mowa
Opóźniony rozwój mowy, pojedyncze wyrazy do 3 roku życia, zdania w 5-6 r. ż. Trudności z wypowiadaniem myśli, formowaniem wypowiedzi. Agramatyzmy. Częste wady wymowy. Mały zasób słownictwa.
Znacznie opóźniony rozwój mowy – pojedyncze wyrazy ok. 5 r. ż. Zdania około 7. Używa prostych zdań, liczne Agramatyzmy. Wymowa niewyraźna, wadliwa. Ograniczony zasób słownictwa, brak pojęć abstrakcyjnych.
Głębokie upośledzenie rozwoju wymowy, pojedyncze wyrazy w wieku szkolnym. Często nie buduje zdań, wypowiedzi monosylabami lub jednym wyrazem. Niekiedy używa zdań prostych. Nie odmienia przez przypadki. Wymowa bełkotliwa. Zasób słownictwa minimalny.
Mowa niewykształcona, opanowuje 2-3 wyrazy i rozumie kilka prostych poleceń.
Procesy intelektualne: myślenie
Dominuje myślenie konkretno – obrazowe nad abstrakcyjnym myśleniem. Upośledzone abstrahowanie, uogólnianie, porównanie oraz rozumowanie przyczynowo – skutkowe, wnioskowanie i tworzenie pojęć. Mała samodzielność myślenia, zwolnione tempo, mała płynność i giętkość. Słaby krytycyzm, ograniczona zdolność do samokontroli. Dobrze definiuje pojęcia konkretne, nie potrafi podać definicji pojęć abstrakcyjnych.
Słabo rozwinięte myślenie pojęciowo – słowne. Myślenie ma charakter konkretno – obrazowy. Upośledzone rozumowanie przyczynowo – skutkowe. Bardzo wolne tempo i sztywność myślenia. Brak samodzielności, krytycyzmu i zdolności do samokontroli. Pojęcia definiuje przez opis przedmiotu i materiału, z którego przedmiot jest zrobiony lub „przez użytek”.
Dominuje myślenie sensoryczno – motoryczne w działaniu głęboko upośledzone myślenie pojecie – słowne. Pojęcia definiuje „przez użytek”
Niewykształcone.
Maksymalny poziom rozwoju umysłowego.
W wieku 15- 21 lat osiąga wiek inteligencji 8 – 12 lat.
W wieku 15 lat osiąga wiek inteligencji do 7 – 8 lat.
W wieku 8 – 10 osiąga wiek inteligencji do 3 lat. Osoby dorosłe nie przekraczają poziomu intelektualnego dziecka w wieku 5 – 6lat.
Procesy wykonawcze: motoryka.
Opóźniony rozwój ruchowy: siadanie w końcu 1 r. ż. Brak precyzji ruchów, ruchy słabo skoordynowane. Pełny zakres samoobsługi. Może opanować czynności zawodowe i bardzo dobrze je wykonywać.
Poważnie opóźniony rozwój ruchowy: siadanie w 2 r. ż. Chodzenie w 3. Dość dobrze radzi sobie z samoobsługą. Wyuczane w wykonywaniu prostych czynności zawodowych, pod nadzorem, obsługuje proste urządzenia i maszyny. Ruchy mało precyzyjne, niezgrabne. wolne tempo czynności ruchowych.
Głęboko opóźniony rozwój ruchowy: siadanie i chodzenie opanowuje w wieku przedszkolnym. Może przyswoić sobie ruchy niezbędne do wykonywania prostych czynności związanych z samoobsługą, wymaga to dłuższego ćwiczenia. Poważnie upośledzona motoryka rąk.
Zdolne do opanowania chodzenia. Ruchy automatyczne, stereotypowe, które nie służą wykonywaniu czynności.
Procesy uwarunkowań.
Procesy emocjonalno – motywacyjne i dojrzałość społeczna.
Osłabiona kontrola emocji, popędów, dążeń. Zdolne do uczuć wyższych. Utrudnione przystosowanie społeczne. Niektóre dzieci osiągają znaczny stopień upośledzenia.
Ujawnia wrażliwość emocjonalną, głębokie przywiązanie do wychowawców. Słabo kontrolują emocje, popędy i dążenia.
Zdolne do wyrażania uczuć, przywiązania, chociaż wyrażają je w sposób prymitywny. Nie kontrolują emocji i popędów. Mało samodzielne, wymagają stałej pomocy i kontroli. Realizuje proste potrzeby, nauczone dba o higienę osobistą.
Zdolne do wyrażania prostych emocji. Najczęściej brak objawów życia uczuciowego i przejawów samodzielności. W wyniku długotrwałego ćwiczenia można nauczyć je sygnalizowania potrzeb fizjologicznych.
Maksymalny poziom dojrzałości społecznej.
17 lat
10 lat
7 – 8 lat
4 lata
Terapia, nauka, praca.
Nauka
Przedszkole normalne. Szkoła podstawowa specjalna (od 2 roku nauki), której program obejmuje materiał 5 lat szkoły normalnej. Szkoła zawodowa specjalna.
Przedszkole specjalne.
Dzieci zwolnione od obowiązku szkolnego przebywają często w zakładach specjalnych. Wymagają stałej opieki i pielęgnacji. Nauczanie indywidualne do 24 r.
Szkoła życia (elementy nauki, czytania, pisania). Przyuczanie do wykonywania prostych prac zawodowych.
Szkoła życia (może nauczyć się podpisywać oraz rozpoznawać i pisać łatwe wyrazy). Uczą się samoobsługi.
Praca
Pracuje w wyuczonym zawodzie w zwykłych zakładach pracy lub w zakładach pracy chronionej.
Pracuje pod nadzorem w zakładach pracy chronionej.
Wykonuje proste czynności życia codziennego i zawodowe pod stałym nadzorem z pomocą.
Katechetyka specjalna jest nauką zajmującą się refleksją naukową nad katechezą specjalną ludzi niepełnosprawnych umysłowo, fizycznie, opierając się o dokumenty Kościoła, korzysta z psychologii, pedagogiki.
Pedagogika specjalna jest nauką zajmującą się opieką, terapią, kształceniem i wychowaniem osób z odchyleniami od normy, najczęściej jednostek mniej sprawnych lub niepełnosprawnych.
Dyscyplina naukowa dotycząca upośledzeń umysłowych to oligofrenopedagogika. Zajmuje się teorią i praktyką wychowania i kształcenia osób upośledzonych umysłowo. Od tego terminu katechizację osób niepełnosprawnych intelektualnie nazwano oligokatecheza.
Surdopedagogika - dyscyplina naukowa dotycząca upośledzeń słuchu i mowy. Zajmuje się teorią i praktyką wychowania i kształcenia osób niesłyszących i słabo słyszących. Od tego terminu katechizację osób niesłyszących i słabo słyszących nazwano surdokatecheza.
Dyscyplina naukowa dotycząca upośledzeń wzroku to tyflopedagogika. Zajmuje się teorią i praktyką wychowania i kształcenia osób z wadami wzroku, niewidomych i niedowidzących. Od tego terminu katechizację tej grupy osób nazwano tyflokatecheza.
Kwestię dopuszczenia do sakramentów reguluję Kodeks Prawa Kanonicznego. Kanon 777 paragraf 4: „ażeby katechizować także upośledzonych fizycznie i umysłowo, na ile pozwala na to ich stan;”
Dokumenty katechetyczne o katechezie specjalnej
Problem katechezy specjalnej podjęły dokumenty katechetyczne:
ü Kongregacja ds. Duchowieństwa, Ogólna Instrukcja Katechetyczna (Directorium catechisticum generale), Watykan 1971 (por. DCG 59);
ü...
sysika