„Imperium Pathe i recepta „Film d’Art”, r. 6,
[w:] “Historia sztuki filmowej”, Toeplitz, t.1
- wytwórnia „Pathe” szybko się rozrastała i stała się imperium filmowym; była konkurentem nie do pokonania dla np. Meliesa
- przykład „Pathe” jest zaraźliwy i pojawiają się konkurenci, szczególnie „Gaumont” z najbardziej nowoczesnym, najlepiej wyposażonym atelier, które finansuje „Bank Szwajcarsko-Francuski” i przemysłowcy z Alzacji
- uprzemysłowienie, całkowita zmiana stylu produkcji, z jednostkowej na masową i fabryczną => zmiana systemu rozpowszechniania filmów, likwidacja kina jarmarcznego. Przedsiębiorcy jarmarczni kupowali kopie filmowe, które stawały się ich własnością, były problemy z ochroną interesów producenta
- 1907 – „Pathe” zawiesiła sprzedaż filmów; teraz tylko wynajem, za pośrednictwem tylko 5 towarzystw-monopolistów
- oprócz tego „Pathe” i afiliowane z nią firmy zaczęły wysyłać na jarmarki i odpusty własnych kino-mechaników, luksusowe baraki i pomieszczenia. Potem pojawiły się stałe kina
- 1907 – kiepski sezon filmowy, kryzys ekonomiczny klasy średniej, malejąca frekwencja, mniejsze zyski. Kino zaczyna aspirować do innej klienteli, do widza burżuazyjnego. Była to konieczność ekonomiczna, bo bywalcy jarmarczni i proletariat nie przynosili odpowiednich zysków
- potrzebna była nowa publiczność. Próbowano ściągnąć ją z teatrów – taka jest geneza filmu artystycznego – „Film d’Art”
- „Pathe” – 1902-05 – widowisko pasyjne
- stworzono wytwórnię „Film d’Art”, by uszlachetnić kino
- 1908 – premiera pierwszego filmu nowej wytwórni – „Zabójstwo księcia Gwizjusza”. Współudział w realizacji filmu: Akademia Francuska i pierwszy teatr Francji. Muzykę stworzyła orkiestra symfoniczna. Scenariusz napisał zawodowy literat. Pojawili się znani aktorzy.
- ani fabuła, ani sposób jej przedstawienia, nie wnosiły nic nowego. Ważna była natomiast gra Le Bargy (starannie skomponował swoją postać i grał z wielkim bogactwem szczegółów)
- eksperyment „Zabójstwo księcia Gwizjusza” był artystyczną klęską, bo nieme kino nie mogło dorównać wartości oryginalnego widowiska na scenie. Nie był to też sukces kasowy
- publiczności nie podobały się też sztuczne „Powroty Odyseuszy” i „Pocałunki Judaszy”
- adaptacje filmowe w latach 1908-1914 były ruchomymi ilustracjami, początkowo bardo prymitywnie tłumaczyły treść pierwowzoru na język obrazów filmowych
- najważniejsza zasługa „Film d’Art”: to, że uznano film za godny środek wyrażania myśli wielkich literatów i to, że wciągnięto do pracy zawodowych aktorów teatralnych
- reakcja na estetyzujące, górnolotne produkcje „Film d’Art” – obrazy „Gaumont”. Rozpoczęto cyklem „Takie jest życie”, którego twórcą był Louis Feuillade, pracujący w kinematografii od 1906 r. autor komedii o zacięciu psychologicznym
- naturalizm literacki, a zwłaszcza teatralny, był prekursorem serii Feuillade’a „Takie jest życie”. Cechy charakterystyczne tych filmów: dokładność odmalowania najdrobniejszych szczegółów w dekoracji, brak „udziwnienia” ludzi i wydarzeń, umiłowanie do kronikarskiej relacji o wypadkach. Reżyser lubił tragiczne zakończenia, dramaty obyczajowe, konflikty miłosne, które rozwiązywała śmierć
- Feuillade wykorzystał popularność amerykańskiej serii filmów „Sceny z prawdziwego życia” wytwórni Vitagraph
- w tym czasie we Francji 2 tendencje:
· klasycystyczna – nawiązuje do wzorów teatralnych, „Film d’Art”; oparcie na adaptacjach
· naturalistyczna – przedłużenie literackiej i teatralnej szkoły naturalistów; oparcie na scenariuszach oryginalnych
- obie te tendencje próbuje pogodzić Albert Capellani, dyrektor artystyczny firmy „S.C.A.G.L.”, którą utworzyła „Pathe” by rywalizować z „Film d’Art”. Obydwie wytwórnie mają ten sam cel – uszlachetnić film przez przeszczepienie z teatru tematyki i wykonawców. Jednak metody były inne:
· Lavedan z „Film d’Art” chce zdobyć gusty mieszczańskiej publiczności klasyką teatralną, najchętniej kostiumową, w tradycyjnym wydaniu „Comedie Francaise”
· Capellani chciał przenieść do filmu teorię i praktykę filmu naturalistycznego. Przede wszystkim ekranizuje Zolę („Germinal” 1913) i Victora Hugo („Nędznicy”)
- adaptacje nie tylko wielkiej literatury. Oprócz tego scenariusze zaczerpnięte z powieści sensacyjnych drukowanych w odcinkach wielkich dzienników; tematy obracają się wokół przestępstw, pogoni, walk policji z bandytami. Rodzi się francuski film policyjny, serie filmów o Nicku Carterze, Zigomarze i Protei (ich twórcą jest Victorin Jasset)
- Feuillade triumfuje dzięki powieściom, których bohaterem jest zbrodniarz – anarchista Fantomas. Rozbudzenie zainteresowania światem paryskich apaszów leży w interesie zarówno wydawców masowych pism, jak i producentów filmowych. Chodziło o odciągnięcie uwagi milionów proletariuszy od spraw bytowych i przeciwstawienie się akcjom organizacji politycznych i zawodowych ruchu robotniczego. Fantomas był świadomie przeciwstawiany rewolucyjnym działaczom, którzy wskazywali właściwą drogę zmiany stosunków
- zalety filmów Jasseta i Feuillade’a: żywy tok narracji (zręczny montaż, odchodzenie od teatralnych podziałów na sceny i akty), autentyzm dekoracji, środowiska
- groteska filmowa: Jean Durand, seria „Oenzymów” i „Bebe”. Humor oparty na grze nieprawdopodobieństw, sytuacjach fantastycznych. Np. „Drożyzna artykułów spożywczych” z 1911 r.
- próba wypowiedzenia się w innym duchu za pomocą filmu – produkcje grupy syndykalistycznej (Sebastian Faure, Jean Grave i Marcel Martinet) – 1913-14 – kino dla ludu, mówiące prawdę o świecie kapitalistycznym. Najciekawszy ich filmik – „Zima – przyjemność dla bogatych, strapienie – dla ubogich”
vesper_fischer