Ocena stanu zdrowia, a typowanie sprawcy przestępstwa.pdf

(49 KB) Pobierz
116102236 UNPDF
ARCH. MED. SĄD. KRYM., 2008, LVIII, 205-207 pRACE pogLĄDowE
Elżbieta Bloch-Bogusławska 1 , Bogusław Sygit 2
ocena stanu zdrowia, a typowanie sprawcy przestępstwa
Offender’s health state and his typing process
1 Z Katedry Medycyny Sądowej UMK w Toruniu, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera
w Bydgoszczy
Kierownik: prof. dr hab. med. K. Śliwka
2 Z Zakładu Kryminalistyki, wydział prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
Kierownik: prof. dr hab. B. Sygit
w literaturze kryminalistycznej już niejednokrotnie
poruszano zagadnienia typowania sprawcy przestęp-
stwa. wnioskowanie o stanie zdrowia fizycznego lub
psychofizycznego nieznanego sprawcy przestępstwa
może znacząco przyspieszyć jego identyfikację.
w tym celu wykorzystywano nie tylko badania sero-
logiczne, ale również i bakteriologiczne. ogromny
postęp w naukach przyrodniczych wskazuje na
możliwość wykorzystania badań genetycznych do
określenia stanu zdrowia sprawcy przestępstwa.
mieć decydujące znaczenie w procesie identy-
fikacji osobniczej [5].
o stanie zdrowia nieznanego sprawcy
przestępstwa wnioskować można nie tylko na
podstawie śladów biologicznych, ale również
w oparciu o zeznania uczestników zdarzenia
i analizę modus operandi sprawcy [6].
Spośród śladów biologicznych na znaczenie
płynów ustrojowych zwracał uwagę popielski
[7]. Z punktu widzenia ich użyteczności dla
potrzeb praktyki śledczej płyny ustrojowe, które
mogą być użyteczne dla ustalenia stanu zdrowia
to przede wszystkim krew, kał, mocz, ślina, pot,
treść ropna, mleko, sperma, plwocina [8].
Z innych śladów, czy właściwości ustroju
człowieka, które mogą być pomocne do usta-
lenia jego stanu zdrowia są: włosy, zęby, linie
papilarne, głos, ślady stop, ślady czerwieni
wargowej lub małżowin usznych [9]. Filar [10]
podkreślał możliwość identyfikacji sprawcy
gwałtu na podstawie zagrożenia ofiary chorobą
weneryczną. Jędrzejczyk i wsp. [11] zwracali
uwagę na możliwość stwierdzenia choroby
zrogowacenia naskórka w czasie badania za-
bezpieczonych śladów linii papilarnych.
Bezpośrednio, a więc głównie w oparciu
o zeznania świadków lub ocenę wyników oglę-
dzin miejsca zdarzenia, wnioskować można
o wadach budowy i stanach chorobowych
sprawcy, takich jak: krzywica (deformacja guzów
czołowych lub kończyn); choroby skóry i zmia-
ny skórne (wysypki, pokrzywki, owrzodzenia,
torbiele, bliznowce itp.); wada zgryzu lub war-
The problem of offender typing has been repeatedly
discussed in criminalistic literature. The inference
about physical health or psychophysical health of
an unknown offender may significantly accelerate
his identification. To achieve this objective, both
serological as well as bacteriological tests have been
used. The considerable progress in natural sciences
indicates a possibility of employing genetic research
to define the offender’s health state.
Słowa kluczowe: zdrowie, przestępstwo,
identyfikacja
Key words: health, crime, identification
w literaturze kryminalistycznej już niejed-
nokrotnie poruszano zagadnienia typowania
sprawcy przestępstwa [1, 2, 3, 4]. w rozwa-
żaniach na ten temat uwzględniano również
możliwości ustalenia stanu zdrowia nieznanego
sprawcy przestępstwa, jako środka mogącego
206 Nr 4
ga zajęcza; choroby włosów (łupież); choroby
tarczycy (wole); próchnica zębów; choroba
nerek (zapach amoniaku i acetonu z ust); wada
wymowy (jąkanie, seplenienie); anemia; astma
(utrudniony oddech); choroby psychiczne (spo-
sób popełnienia przestępstwa); wada wzroku;
płaskostopie (ślad bosych stóp).
Badania laboratoryjne zabezpieczonego ma-
teriału dowodowego pozwalały na wnioskowanie
o chorobach krwi (hemofilia); skóry (z badań linii
papilarnych); układu pokarmowego (pasożyty);
układu płciowego (weneryczne, aspermia, itp.);
przemiany węglowodanowej (cukrzyca); układu
oddechowego (gruźlica) [7, 11].
postęp techniczny w badaniach laborato-
ryjnych pozwolił na wykorzystanie do oceny
stanu zdrowia nieznanego sprawcy metody
krystalografii. wykorzystanie krystalografii do
analizy płynów ustrojowych opierało się na zróż-
nicowanej strukturze krystalicznej płynów takich
jak opór elektryczny, rozszerzalność cieplna, po-
datność magnetyczna oraz sprężystość [12].
oczywiste jest, że w płynach ustrojowych
odzwierciedla się stan chorobowy człowieka,
jak również używanie różnego rodzaju środków
terapeutycznych. w efekcie tego struktura krysz-
tałów w tych płynach nie może być dla poszcze-
gólnych jednostek chorobowych jednakowa,
w przeciwnym bowiem razie informacje prze-
kazywane płynom ustrojowym byłyby fałszywe,
nie odpowiadające stanowi zdrowia organizmu.
Jak wykazują badania nawet nieznaczne pogor-
szenie się stanu zdrowia wywołuje dostrzegalne
zmiany struktury kryształów. Zatem skład dane-
go rodzaju płynów ustrojowych u ludzi zdrowych
– jest podobny. Indywidualny, odrębny kształt
kryształów jednostek chorobowych pozwala
więc w przyszłości na opracowanie atlasu tzw.
krystalogramów, czyli „wykazu struktur i kształ-
tu kryształów dla poszczególnych chorób”.
To z kolei sprawia, że niemal automatycznie,
poprzez porównanie uzyskanego w procesie
odparowania kształtu kryształu z kształtem opi-
sanym w atlasie, można będzie określić rodzaj
jednostki chorobowej.
Tym samym więc analiza krystalograficzna
daje możliwość pełniejszego odczytywania infor-
macji o stanie zdrowia na podstawie badanych
płynów ustrojowych, niż przy stosowaniu do-
tychczasowych badań laboratoryjnych, a opra-
cowanie krystalogramów pozwoli na określenie
nawet rodzaju choroby.
Dotychczasowe wykorzystanie śladów biolo-
gicznych, w procesie typowania sprawcy prze-
stępstwa, doprowadza do identyfikacji wyłącznie
grupowej. Można stwierdzić, że nieznany sprawca
przestępstwa ma np. określoną grupę krwi, choruje
na pasożyty przewodu pokarmowego, jest chory
wenerycznie, wypadają mu włosy, jest kobietą
w okresie menstruacji itp. Te ogólne informacje
mogą być poszerzone o stwierdzenie, że np.
sprawca choruje na konkretną chorobę (cukrzycę,
gruźlicę, hemofilię, dychawicę oskrzelową, choro-
bę infekcyjną, aspermię itd.). w efekcie może to
doprowadzić do zawężenia kręgu osób podejrza-
nych o popełnienie danego przestępstwa, np. do
maksimum, gdy ustalona zostanie choroba rzadko
spotykana, niecodzienna (hemofilia) lub w razie
zbiegu wielu ustaleń jednoczesne, występowanie
np. cukrzycy i choroby wenerycznej. Dysponując
takimi informacjami należało poszukiwać osoby
odpowiadającej tym cechom w rejestrach pla-
cówek służby zdrowia lub w innych punktach
zajmujących się lecznictwem. Nie można było przy
tym wykluczyć negatywnego wyniku poszukiwań,
ponieważ nie wszyscy cierpiący na różnego rodza-
ju schorzenia – podejmują leczenie.
odkrycie struktury i sposobu replikacji DNA
dokonane przez J. watsona oraz F. Cricka w 1953
roku stało się podstawą dynamicznego rozwoju
genetyki, co zaowocowało rozpracowaniem
molekularnych podstaw identyfikacji osobniczej
w oparciu o analizę kodu genetycznego ale
również wielu chorób dziedzicznych. opraco-
wano również nowe sposoby ich diagnozowania
opierające się na analizie genetycznej, a nie jak
dotąd na podstawie cech fizycznych osób bądź
analizie biochemicznej płynów ustrojowych.
postęp w genetycznej analizie pojedynczych
komórek powiększył równocześnie wiedzę o wie-
lu chorobach powodowanych przez jednogeno-
we mutacje (technika pCR), czy o ilościowych
i strukturalnych zaburzeniach chromosomów
(technika FISH) [13]. w związku z tym możliwym
stało się wykrywanie chorób jednogenowych.
po raz pierwszy tego typu test, skierowany na
wykrycie specyficznej mutacji niesprzężonej
z płcią (mukowiscydoza), przeprowadził w 1992
roku Alan Handyside i wsp. [13].
Dzięki postępom genetyki już w 60 choro-
bach dziedzicznych udało się ustalić, który gen
czy odcinek genu lub genów jest odpowiedzial-
ny za określoną chorobę [14]. Diagnostyka
chorób u sprawców przestępstwa, takich jak
np. anemia, nie musi się już opierać na ocenie
bladości powłok, a hemofilia na rozległości czy
intensywności wysycenia plam krwawych.
Badania cytogenetyczne wykorzystane w ba-
daniach klinicznych zaburzeń spermatogenezy
[15] mogą być również wykorzystane do badań
Elżbieta Bloch-Bogusławska
Nr 4 207
zabezpieczonych na miejscu zdarzenia śladów
nasienia.
Rekapitulując należy stwierdzić, że dążenie
do ustalania stanu zdrowia nieznanego sprawcy
przestępstwa przynosić może jedynie korzyści
dla procesu typowania, wykrywania i udowad-
niania sprawstwa przestępstwa danej osobie.
Dlatego więc, nie tylko trzeba upowszechniać
w praktyce potrzebę dostrzegania wartości
dowodowej śladów biologicznych, ale należy
doskonalić metody określania stanu chorobo-
wego na podstawie produktów znajdujących
się w wydalinach i wydzielinach ustroju ludzkie-
go, pozostawianych na miejscu przestępstwa.
Należy też przyznać, że konieczność poszuki-
wania śladów, wskazujących na stan zdrowia
nieznanego sprawcy przestępstwa, zapobiega
zaprzepaszczaniu wielu nie docenianych dotąd
informacji, pozostawionych przez sprawców
(najczęściej nieświadomie) na miejscu zda-
rzenia na ciele lub odzieży ofiary lub w innych
miejscach mających związek z dokonaniem
czynu przestępczego, lub zacieraniem śladów,
zwłaszcza w dobie badań genetycznych.
6. Moczulski w.: Zarys psychopatologii kry-
minalnej. wydawnictwo MSw, warszawa, 1974,
170.
7. popielski B.: Znaczenie wydzielin i wydalin
ciała ludzkiego w praktyce śledczej. wydawni-
ctwo KgMo, warszawa, 1958.
8. Sagan Z.: Zabezpieczanie plam krwi, nasie-
nia męskiego, śliny i potu na miejscu zdarzenia.
problemy Kryminalistyki 106, 733.
9. Kasprzak J.: otoskopia kryminalistyczna.
wydawnictwo Uniwersytetu warmińsko-Mazur-
skiego, 2003.
10. Filar M.: przestępstwo zgwałcenia w polskim
prawie karnym. warszawa – poznań, 1974, 160.
11. Jędrzejczyk J. i wsp.: Zmiany w obrazie
linii papilarnych wywołane chorobami. problemy
Kryminalistyki, 167, 91.
12. Kelly A., groves g. w.: Crystallography
and crystal defects. London, 1970, 255.
13. watson J.: Dna the secret of life. London,
2004.
14. Latos-Bieleńska A., Hammeister H.: High-
er resolution banding technique in the clinical
routine. Clinical genetics, 1988, 33, 325.
15. wojda A. i wsp.: Znaczenie badań cyto-
genetycznych u pacjentów z azoospermią lub
ciężką postacią oligozospermii, korzystających
z zapłodnienia in vitro. ginekologia polska,
2001, 72, 847.
pIŚMIENNICTwo
1. Szczepaniak S.: Typowanie sprawcy prze-
stępstwa. Służba Mo, 1960, 3, 18, 423.
2. Jagiełło J.: Znaczenie koordynującej kar-
toteki ewidencyjnej w walce z przestępczością.
problemy Kryminalistyki, 5, 96.
3. Solarz A.: Aktualne problemy służby infor-
macyjno-rozpoznawczej. problemy Kryminali-
styki, 10, 556.
4. Kanigowski p.: Koordynacja wg modus
operandi. problemy Kryminalistyki, 11, 60.
5. Sygit B.: Typowanie sprawcy przestępstwa
na podstawie oceny jego stanu zdrowia. prob-
lemy Kryminalistyki, 173, 365.
Adres do korespondencji:
dr med. Elżbieta Bloch-Bogusławska
Katedra Medycyny Sądowej UMK w Toruniu
Collegium Medicum w Bydgoszczy
ul. M. Skłodowskiej-Curie 9
85-094 Bydgoszcz
oCENA STANU ZRowIA A TYpowANIE SpRAwCY pRZESTępSTwA

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin