R-O-Z4.pdf

Rozwój percepcji i uwagi – ćw. 6., podręcznik

Noworodek :

☺ zdolności sensoryczne :

ð zmysł równowagi – podniesione kiedy płacze uspokaja się ;

ð zmysł dotyku – dotknięcie w okolicę ust wywołuje znieruchomienie ;

ð zmysł smaku – rozpoznaje smak : słodki, słony, gorzki i kwaśny,

preferuje słodki ;

ð zmysł węchu – reaguje na zapach pewnych pokarmów, rozpoznaje

zapach matczynego mleka, lokalizuje zapachy, odwraca się od przykrych ;

ð zmysł słuchu – preferuje dźwięki czyste, odróżnia niektóre wzory

językowe (akcenty), odwraca się w stronę dźwięku, preferuje głosy o wysokiej

intonacji oraz głos matki ;

ð zmysł wzroku – ograniczone pole i ostrość widzenia, przygląda się i

próbuje śledzić wzrokiem poruszające się obiekty, słabo widzi kolory ale odróżnia

czerwony od zielonego, reaguje na zmianę intensywności światła, otwiera oczka w

ciemnościach, zamyka w jasnym oświetleniu, dziecko odróżnia płachtę szarą od

pasiastej ;

Niemowlak :

☺ koncepcja Gibsona – dziecko od pierwszych dni identyfikuje bodźce, które są ważne dla

jego orientacji w otoczeniu, czyli umożliwiają predykcję i rozumienie docierających do

niego bodźców ; z czasem dziecko zaczyna różnicować nawet podobne bodźce, dostrzega

także tożsamość obiektów (mimo zmiany położenia lub wyglądu zewnętrznego), wykrywa

stałe elementy analizy i syntezy spostrzeganych obiektów ( czyli to co łączy i odróżnia

poszczególne obiekty) ;

☺ koncepcja Szumana : akt percepcji składa się z dwóch faz : inicjującej (pobudzenie i

aktywizacja jednostki przez bodziec ) i finalizującej ( uspokojenie wynikające z

osiągniętego efektu poznawczego). Rozwój przebiega przez 3 etapy spostrzegania (każdy

ma dwie wyżej wymienione fazy) :

ð monosensorycznego pierwotnego : powstaje wrażenie na podstawie

stymulacji receptorów jednej modalności zmysłowej ;

ð polisensorycznego : powstaje wrażenie na podstawie stymulacji

receptorów różnych modalności zmysłowych ;

ð monosensorycznej wtórnej : powstaje umysłowy obraz przedmiotu od

którego pochodzą bodźce (np. grzechotki) na podst. stymulacji receptorów jednej

modalności zmysłowej (czyli np. tylko tego jak grzechocze) ; - więcej szczegółów w

tabeli w podr. na str. 59–zapraszamy

☺ czynności eksploracyjne : występują przy zetknięciu się z nowym bodźcem lub sytuacją,

prowadzą do zaspokojenia potrzeb poznawczych.

Piaget : Pojawiają się w stadium inteligencji senso-motorycznej a o ich obecności świadczą :

stosowanie wielu schematów czynnościowych do jednego przedmiotu oraz modyfikowanie

czynności w celu wykrycia różnych właściwości przedmiotów.

Szuman : odróżnia je od działań badawczych ( krótkich, którym towarzyszą emocje

negatywne) nastawionych na cel, pozwalają zdobywać inf i doświadczeń poznawczych,

wzbudzają zainteresowanie nowością, poszukiwanie nowych sposobów działania, tworzą

dynamiczne powiązania między spostrzeżeniami.

2 rodzaje środków wykorzystywanych przy eksplorowaniu obiektów wg Szumana :

przekształcająco – odtwarzające : pozwalają odkryć dotąd niezauważone własności

przedmiotów ;

klasyfikujące – rozpoznawanie obiektów związane z ich przynależeniem do jakiejś szerszej

kategorii ;

Kaiser : eksploracja może być skierowana na ludzi lub obiekty fizyczne w zależności od

tego jak często występują one w środowisku dziecka ;

Bowlby : podstawę badawczej aktywności dzieci stanowią ich dobre relacje emo z

opiekunami ;

Większe kompetencje eksploracyjne, oraz inicjatywa i aktywność badawcza są u dzieci

których matki stosują różne strategie skupiające uwagę dziecka (lepsze fizyczne niż

werbalne) ; Badanie przez dziecko otoczenia za pomocą słów dopiero po 2 roku ;

Astington : eksploracja rozpoczyna proces odkrywania umysłu, następuje to

stopniowo, a jego przejawami są : uśmiech społeczny (3 mies.) różnicowanie ekspresji emocji

podstawowych (5 mies.) lęk społeczny ( 7 – 8 mies.) zabawy „daj – masz” – podst. intencjonalnej

komunikacji (9 mies.), poprzez które dziecko postrzega innych jako istoty myślące i czujące.

Poprzez to dziecko zaczyna odróżniać ludzi od przedmiotów co stanowi zalążek dziecięcej teorii

umysłu ;

☺ zmysł wzroku : w 1 – 3 mies. dziecko dostrzega nie tylko szczegóły ale i organizację

obrazu. Do ok. 3 mies. dziecko widzi tylko przedmioty oddalone od niego o ok. 21 cm.

Wiąże się to z nieprawidłową akomodacją soczewki. w 3 mies. odróżnia 4 kolory, preferuje

żółty i czerwony nad zielony i niebieski. W 3 – 5 mies. pojawia się widzenie głębi (w pełni

rozwija się w 13 dzięki widzeniu stereoskopowo-binokularnemu , konwergencji ),

występują ruchy sakkadowe gałki ocznej (skakanie z obiektu na obiekt) jak u dorosłego,

początkowo niemowlak wykonuje serię takich ruchów, płynne od 2 mies. Dziecko skupia

wzrok na obrzeżach obiektu, następnie na środku, poszukuje wyróżniających się cech,

patrzy dłużej na twarze uśmiechnięte lub mówiące, ok. 12 mies. widzi tak ostro jak dorośli ;

☺ percepcja ma charakter intermodalny tzn. modalności są powiązane już od urodzenia;

wiek poniemowlęcy :

☺ nic nie ma w podręczniku, percepcja dziecka najwyraźniej okresowo zanika (Kielar –

Turska i Białecka – Pikul :D ).

Średnie dzieciństwo :

☺ czynności eksploracyjne : poziom eksploracji zależy od uczenia i adaptacji w otoczeniu ;

Pomoc dorosłych pobudza do eksplorowania dzieci z niskim poziomem ale rozprasza te z

wysokim. Czynności spontaniczne przeważają nad ukierunkowanymi przez dorosłych, pod

koniec okresu eksplorowanie w postaci stawiania hipotez.

☺ rozpoznawanie literek : w 3 – 4 roku odróżniają pismo od tego, co pismem nie jest (np. od

pieczonego kurczaka i butów :D ). Mają problemy z literkami podobnymi np. „E” i „F” , i

literkami w odbiciu lustrzanym „p” i „g”. Do 7 – 8 roku wiele liter piszą w lustrzanym

odbiciu.

☺ Kopiowanie figur geometrycznych i liter : 3 lata – kopiują koło, 3 – 4 lata – krzyżyk, 4 –

5 lat – szyny, 5 – 6 lat - kwadrat, 6 – 7 lat – trójkąt i spirale, 4 – 6 lat – umiarkowane

kopiowanie kształtów literek ;

☺ wielkość i proporcja przedmiotów : dzieci nie rozumieją wielkości i proporcji

przedmiotów, zwłaszcza zmian wielkości przedmiotów wraz z odległością ;

☺ rozróżnianie barw i odcieni wzrasta – dzieci poprawnie nazywają kolory, zwłaszcza

podstawowe ;

☺ wzrasta wrażliwość słuchu muzycznego i rozpoznawania melodii, 3 – 4 rok – imitowanie

słyszanych melodii, ale tonacja i rytm dopiero w 5 roku. Wzrasta słuch fonemowy

(umiejętność identyfikowania słuchowego różnicowania dźwięków mowy – fonemów – i

słów dzięki dostrzeganiu cech odróżniających jedną głoskę od drugiej ), niezbędny do

nauczenia się czytania i pisania (i w przyszłości włamywania się do sejfów :D ). Łatwe dla

dzieci są do wymówienia słowa złożone na przemian ze spółgłosek i samogłosek ( np. tata,

waza, fenomenolog ). Do 6 roku trudność z wymówieniem po sobie (np. trawa), od 6 roku

dają radę ze zbitkami (3 i więcej – zgrzyt, kształt, wschód, brzdęk, grzmot, trzcina)

☺ orientacja w czasie : dziecko ujmuje czas subiektywnie (egocentryzm czasowy),

obiektywizacja pojawia się wraz z opanowaniem miar czasu (Piaget – ok. 12 mies.),

orientacja zaczyna się od większych przedziałów czasowych pory roku, miesiące) na

zasadzie przeciwieństw (zima – lato, dzień – noc).

ð 3 – 6 rok : różnicowanie czasu trwania czynności codziennych ;

ð od 4 roku – uświadomienie sobie kolejności zdarzeń ;

ð Clark wyróżnia 6 stadiów wyrażania relacji czasowych : 1. krótkie

zdania opisujące w porządku chronologicznym ; 2. zdania złożone współrzędnie (i,

następnie, więc) ; 3. zmiana kolejności zdań – złożone podrzędnie ( 2,5 – 3 lata) ; 4.

zdania współ i podrzędnie złożone, ale brak chronologii (??) ; 5. wiele różnych

konstrukcji podrzędnych, wiązanie relacji czasowych z przyczynami ; 6. szyk

opisywania koresponduje z porządkiem chronologicznym ;

W 3 roku dziecko rozumie „wczoraj” i „dziś”, w 4 roku odróżnia „wczoraj” od

„jutro” ; łączą „nigdy” z negacją ; w 4 – 6 roku rozszerza pole znaczeniowe słowa

„czas” ; 6 – letnie dzieci rozumieją nieprzerwane trwanie, np. „nie mam czasu” ;

☺ orientacja w przestrzeni : zależy od : koordynacji zmysłowej, zdobycia poczucia stałości

otaczających obiektów, rozwoju zdolności manipulacyjnych i lokomocyjnych, opanowania

nazw odnoszących się do relacji przestrzennych ; w przedszk. rozpoznawanie miejsc i

opowiadanie o nich, opisując przy użyciu relacji jednego przedmiotu do drugiego

obiektywne kodowanie przestrzeni), do siebie przedmioty odnoszą tylko w nieznanych

pomieszczeniach (egocentryczne kodowanie przestrzeni – prawdopodobnie pozostaje do

końca życia). Przestrzeń poznawana przez działanie, mają trudności z określeniem

płaszczyzny poziomej typu „przód – tył” i trójwymiarowej. Rozumieją niektóre relacje, ale

nie potrafią się nimi poprawnie posługiwać.

Późne dzieciństwo :

☺ uwaga : ukierunkowany przegląd bodźców scanning), eliminacja szumów, zahamowanie

działań impulsywnych, selekcja i kontrola zachowań właściwych. Do 5 roku uwaga ma

charakter mimowolny, skupia się na tym co wyraziste, atrakcyjne i intensywne, w 5 – 7 roku

zaczyna być kontrolowana przez wewnętrzne regulatory poznawcze ( np. przeszukiwanie

selektywne) – wynik dojrzewania układu nerwowego i uczenia. Z czasem uwaga staje się

coraz bardziej elastyczna, systematyczna i mniej egocentryczna, zaczyna mieć charakter

poznawczy (dziecko wie na co i kiedy ją zwrócić).

Wczesna adolescencja :

☺ procesy informacyjne (percepcja, uwaga, pamięć) stają się szybsze, spostrzeżenia

dokładniejsze, wielostronne i ukierunkowanie – okres najwyższej wrażliwości zmysłów.

Uwaga jest dowolna ( a nie mimowolna).

☺ monitoring kognitywny : obserwacja i analiza własnego umysłu, wiąże się z

powstawaniem koncepcji własnego siebie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: