Uklad_wydalniczy_1.doc

Układ moczowo-płciowy

Narządy moczowe

1) nerki

2) miedniczki nerkowe

3) moczowody

4) pęcherz moczowy

5) cewka moczowa

Nerka

•                    największy narząd położony w przestrzeni zaotrzewnowej

•                    narząd parzysty

•                    nerka lewa jest nieco większa od nerki prawej

•                    kształtem przypomina fasolę

•                    osie długie obu nerek biegną zbieżnie ku górze

•                     w nerce wyróżnia się powierzchnię przednią, powierzchnię tylną, koniec górny i dolny, brzeg boczny i przyśrodkowy

•                     brzeg przyśrodkowy ma zagłębienie zwane wnęką nerkową, które prowadzi do szczeliny zwanej zatoką nerkową

•                     przez wnękę przechodzą: moczowód, naczynia i nerwy

Nerka

•                     długość - 12 cm, szerokość - 7 cm i grubość - 4 cm

•                     masa wynosi średnio 150 g

•                     nerka jest objęta łącznotkankową błoną zwaną torebką włóknistą (obejmuje tylko nerkę) i torebką tłuszczową (obejmuje nerkę i nadnercze)

•                     całość przykrywa powięź nerkowa

•                     w ten sposób nerka jest przymocowana elastycznie do tylnej ściany brzucha, co zapewnia jej ruchomość, od połowy do jednego kręgu, przy oddychaniu i przy zmianie pozycji ciała

Położenie

•                    położone w jamie brzusznej w przestrzeni zaotrzewnowej

•                    nerka prawa leży nieco niżej niż nerka lewa

•                    wnęki nerek leżą na wysokości I kręgu lędźwiowego

•                    nerka prawa przylega ponadto do wątroby i dwunastnicy

•                    nerka lewa przylega do śledziony, żołądka i trzustki

•                    powierzchnia przednia przylega do gruczołu nadnerczowego, do okrężnicy poprzecznej i do jelita cienkiego

•                    powierzchnie tylne obu nerek sąsiadują z żebrami i mięśniami

Nerki - budowa

•                     2 części:

•                     zewnętrzna - kora nerkowa

•                     wewnętrzna - rdzeń nerkowy

•                     kora otacza koncentrycznie rdzeń nerkowy i w postaci słupów nerkowych (kolumn Bertina) dochodzi do zatoki nerkowej

•                     słupy nerkowe wnikają pomiędzy piramidy nerkowe, które tworzy rdzeń

•                     piramidy swoimi podstawami są skierowane do powierzchni nerki (kory), natomiast ich wierzchołki, zwane brodawkami nerkowymi zwrócone są w kierunku zatoki nerkowej

•                    od podstawy piramid w kierunku kory wnikają drobne pasma zwane promienistościami rdzennymi

•                    Stąd korę dzielimy na:

-                     część promienistą

-                     część skłębioną w której promienistości nie występują

•                    każda piramida wraz z otaczającymi ją słupami tworzy płat nerkowy

Nefron

•                     jednostka morfologiczno - czynnościowa nerki

•                     liczba nefronów w jednej nerce jest oceniana prawie na milion

•                     nefron składa się z ciałka nerkowego i kanalików nerkowych

Budowa nefronu

•                     ciałko nerkowe (Malpighiego) o średnicy od 150 do 250 um. położone w korze nerki zbudowane z kłębka naczyń włosowatych tętniczych oraz torebki Bowmana

•                     kanalik proksymalny – kręty I rzędu – wychodzący z torebki

•                     pętla Henlego w której wyróżnia się ramię wstępujące i zstępujące

•                     kanalik dystalny – kręty II rzędu

•                     kłębuszek jest utworzony przez pętle naczyń krwionośnych włosowatych tworzących sieć dziwną tętniczo - tętniczą

•                     w sieci tej naczyniami doprowadzającymi i odprowadzającymi są tętniczki

•                     w ścianie naczynia doprowadzającego kłębuszka występuje aparat przykłębuszkowy

•                     aparat ten umożliwia zamknięcie naczynia, co pozwala na okresowe wyłączenie niektórych kłębuszków

•                     miejsce wejścia i wyjścia naczyń z kłębuszka nosi miano bieguna naczyniowego

Nefron

•                    Kanalik dystalny uchodzi do cewki zbiorczej która nie jest elementem nefronu

•                    Kanaliki (cewki) nerkowe zbiorcze, których kilka łączą się w obrębie piramidy w przewód brodawkowy

•                    przewody brodawkowe uchodzą w liczbie od 10 do 25 na szczycie brodawki nerkowej tworząc pole sitowe

Nefron

•                    W istocie korowej leżą ciałka nerkowe oraz kanaliki I i II rzędu

•                    W piramidach (rdzeniu) i promienistościach rdzennych leżą pętle Henlego oraz cewki zbiorcze i przewody brodawkowe

Miedniczka nerkowa

•                     rodzaj łącznotkankowego woreczka znajdującego się we wnęce nerki, który stanowi początek moczowodu

•                     tworzy się z 2-3 kielichów nerkowych większych ,które powstają z 8-10 kielichów nerkowych mniejszych obejmujących jedną lub dwie brodawki nerkowe

•                     duża zmienność kształtu - w zależności od niego wyróżnia się:

     a) typ rozgałęziony - najczęściej spotykany

     b) typ bankowy

     c) typy pośrednie

•                    budowa ściany miedniczki jest trójwarstwowa

•                    błona środkowa zawiera komórki mięśniowe gładkie

•                    błona śluzowa jest wysłana nabłonkiem przejściowym, który uniemożliwia wchłanianie zwrotne

Funkcje nerek

1) produkcja moczu

2) usuwanie z moczem szkodliwych produktów przemiany materii

3) zatrzymywanie składników niezbędnych dla organizmu, które ulegają przefiltrowaniu do moczu pierwotnego (reabsorbcja)

4) regulacja objętości płynów ustrojowych

5) wpływ na ciśnienie tętnicze krwi

6) wpływ na prawidłową erytropoezę (produkcja erytropoetyny)

7) wpływ na równowagę kwasowo-zasadową (pH krwi), dzięki możliwości zakwaszania moczu

8) wpływ na układ kostny przez produkcję aktywnych postaci witaminy D3

Moczowód

•                     łączy miedniczkę nerkową z pęcherzem moczowym

•                     długość jego wynosi prawie 33 cm, a średnica około 0,8 cm

•                     jest bardzo rozciągliwy

•                     wyróżnia się w nim:

1) część brzuszną - od miedniczki nerkowej do kresy granicznej

2) część miedniczną - od kresy granicznej do pęcherza moczowego

•                     część brzuszną można podzielić ponadto na odcinek przynerkowy i podnerkowy

•                     część miedniczną na odcinek ścienny i trzewny

•                     końcowa część odcinka trzewnego moczowodu wnikająca w ścianę pęcherza moczowego nosi nazwę części śródściennej

•                     w większej swojej części moczowód przebiega zaotrzewnowo

Moczowód

•                     w jego przebiegu wyróżnia się trzy zwężenia:

1) zwężenie górne (nerkowe)

  - zwane też szyjką moczowodu

  - w miejscu przejścia miedniczki nerkowej w moczowód

2) zwężenie środkowe (brzeżne)

  - w miejscu skrzyżowania moczowodu z kresą graniczną

3) zwężenie dolne (pęcherzowe)

  - największe

  - w ścianie pęcherza moczowego

Moczowód

•                     błona śluzowa moczowodu jest pofałdowana, wysłana nabłonkiem przejściowym

•                     błona mięśniowa zbudowana z trzech warstw mięśni gładkich

•                     warstwa zewnętrzną to błona zbudowana z tkanki łącznej włóknistej luźnej, łączącej moczowód z otoczeniem

•                     unaczynienie: gałęzie aorty zstępującej i tętnicy biodrowej wewnętrznej

•                     unerwienie: nerwy błędne, pnie współczulne

Pęcherz moczowy

•                     nieparzysty narząd zbierający mocz, spływający do niego porcjami z moczowodów

•                     można w nim wyróżnić:

1) szczyt pęcherza

- skierowany do przodu i ku górze

2) trzon pęcherza

- część środkowa

3) dno pęcherza

- część dolno-tylna

4) szyja pęcherza

- część przechodzącą w cewkę moczową

•                    przy wypełnionym pęcherzu można mówić o ścianie przedniej, tylnej i ścianach bocznych

•                    przy pęcherzu pustym mówimy tylko o ścianie górnej, ponieważ przybiera on wtedy kształt misy

...