Dydaktyka ogólna- system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez
Dotyczących zjawisk zależności i prawidłowości nauczania- uczenia się
oraz sposobów przekształcania tych zjawisk przez człowieka.
Wychowanie- zamierzenie i świadome podejmowane czynności mające na
celu ukształtowanie osobowości wychowania wg społecznie zaakceptowanego
wzoru czyli ideału wychowawczego.
Proces nauczania- to zbiór powiązanych ze sobą czynności uczniów
nauczyciela warunkujących się wzajemnie i podporządkowanych realizacji
współnego celu, którym jest wywołanie u dzieci, młodzieży, lub osób
dorosłych pewnych zamierzonych i względnie trwałych zmian.
Uczenie się- to czynność ucznia/to proces zamierzonego nabywania przez
uczący się podmiot określonych wiadomości, umiejętności i nawyków
dokonujący się w toku bezpośredniego bezpośredniego i pośredniego
poznawiania rzeczywistości (planowośc, obiektywnośc, ukierunkowanie
na cel)
nauczanie- organizowanie ucznia i kierowanie uczeniem się uczniów.
Kształcenie ogólne- proces polegający na zaznajamianiu uczniów
dorobkiem kultury nagromadzonych przez ludzkośc z wiedza o przyrodzie
i społeczeństwie z prawami rządzącymi z przyrodom i społeczeństwem
oraz z umiejętnością posługiwania się tymi prawami w praktyce, efektem
jest wykształcenie ogólne.
Kształcenie zawodowe- proces zmierzający do przekazania uczniowi
określonego zasobu wiedzy z dziedziny danej specjalności.
Treści kształcenia- podstawa oddziaływania na ucznia. Wymogi:
warunek odzwierciedlania działań, korelacja- przekazywanie związków
między przedmiotami, dziedzinami.
Materializm dydaktyczny( encyklopedyzm) podbudowany jest sensualizmem
(do prawny możemy iśc poprzez zmysły). Im większa liczba wrażeń
zmysłowych tym lepiej można zrozumiec świat. Im więcej wrażeń tym
więcej wiedzy. Starają się przekazac uczniowi jak najwięcej wiedzy co
jest przesadą. Jest to typowa pamięciówka tzw. Układ encyklopedyczny.
Formalizm dydaktyczny-racjonalizm( rozwój jest wiarygodnym źródłem
prawdy). Zmysły można uszukac a rozum nie. Są przeciwnikami
encyklopedyzmu. Trzeba znaleźć kilka przedmiotów mających dużą
wartośc kształcącą. Wystarczą 2 lub 3 przedmioty ale takie które
angażują człowieka do myślenia. „transfer dodatni” – jak ktoś np. dobrze
nauczył się matematyki nauczy się innych (wiedza przedkłada się na różne
przedmioty.
Utylitaryzm dydaktyczny- koncepcja amerykańska/ filozofia-pragmatyzm
każde działanie człowieka ma jakiś cel. Ważne jest tylko to co jest użyteczne,
nie ma odgórnych treści co do tego czego mają się uczyc, ciągłe konstruowanie
kształcenia, ważne są społeczne doświadczenia ludzkości, działanie praktyczne.
Materializm funkcjonalny- koncepcja polska, dialektyczny i historyczny
materializm, koncepcja ta będzie łączyła zalety wszystkich koncepcji
ale nie będzie posiadała ich wad. Ważne jest żeby stosowc różnorodność
metodyczną, trzeba stosowac metody problemowe, samoocena, samokontrola,
proces samokształcenia, bez oszukiwania. Różnorodność metodyczna, sporo
wiadomości, dużo przedmiotów, angażowanie uczniów, uwzględnienie idei
przewodnich, teoria to wiedza operatywna.
Zasady kształcenia: norma postępowania dydaktycznego, której przestrzeganie
pozwala nauczycielowi zaznajamiac uczniów uczniów podstawami
usystematyzowanej wiedzy, rozwijac, ich zainteresownia i zdolności
poznawcze , wpajac im naukowy pogląd na świat oraz wdrążac do
samokształcenia.
Zasada poglądowości- pogląd na świat z różnych pozycji, schematy i
filmy, dopasowanie słów do otaczającego śwata i rzeczy, podnoszenie
uczniów na wyższe poziomy, możliwośc posiadania różnych poglądów.
Zasada systemowości- o porządkowaniu wiedzy w głowie uczniów,
zwracanie uwagi na świat jako całośc, świat nie jest jednorodny,
składa się z wielu elementów, jakaś mała częśc jest częścią
czegoś większego.
Zasada samodzielności-służy do kształtowania samodzielnego działania
i myślenia. Wdrążamy uczniów do planowania. Schemat: 1.wybór
zadania 2.planowanie czynności 3. wykonanie pracy 4.czy to co
wykonałem zgodne jest z wymaganiami nauczyciela,
Proces dochodzenia do nowych wiadomości, weryfikacja wyników,
formuowanie samodzielne rozwiązywanie problemów.
Zasada wiązania teorii z praktyką- dwie te rzeczy się uzupełniają,
zainteresowanie ucznia z punktu widzenia praktycznego praktycznego teoret.
Zasada efektywności- mówi nam o tym byśmy nie marnowali czasu, czas
pusty: czas na lekcji kiedy nie realizujemy programu.
Zasada przystępności( stopniowania trudnośc) przechodzenie od tego co
jest znane do tego co nieznane, dbanie o rozumienie słów i wypowiedzi.
Zasada indywidualizacji i uspołecznienia- pozwala rozumiec swoje
możliwości, wykorzystywanie swojej odpowiedzialności, umiejętności
współpracy z drugim człowiekiem. Uczniowie potrafią sami coś
zrobic ale też ufają innym osobą.
Metody nauczania- system celowych działań nauczyciela organizujących
poznawczą i praktyczną działalnośc ucznia, który zapewnia opanowywanie
przez niego treści kształcenia.
Metody wg kupisiewicza: a)słowne-opis,opowiadanie, wykład, pogadanka,
Dyskusja, praca z książką/ b) oglądowe-pokaz, pomiar, obserwacja/
c)praktyczne-metoda laboratoryjna, problemowo-laboratoryjna.
Metody wg okonia:1) metody asymilacji wiedzy: -pogadanka,
-dyskusja, -wykład konwencjonalny i konwersatoryjny
2)metody waloryzacyjne( eksponujące): -metody impresyjne,
-metody ekspresyjne, 3)metody praktyczne:-metody ćwiczebne
(powtarzanie),- metody realizacji zadań,(wykinuje się konkretne zad.)
4)metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy: -m. problemowa,
m. przypadków, m. sytuacyjna, giełda pomysłów, mikronauczanie,
gry dydaktyczne.
Kontrola wyników nauczania to ogól zabiegów nauczycieli mający
na celu: obserwację, analizę, ocenę postępów w nauce i zachowaniu,
zarówno pojedynczych uczniów jak i klas i szkół oraz wykorzystane
danych do optymalizacji pracy dydaktycznej: obserwację i ocenę
czynności samokontrolnych uczniów uczniów całych klas,
informowanie uczniów, rodziców, oraz innych osób odpowiedzialnych
za wychowanie o postępach uczniów poprzez rzeczowe oceny,
stopnie i świadectwa szkolne.
Formy kontroli: a) pośrednia-kontrola samego efektu, b) bezpośrednia-
Nauczyciel jest przy kontroli cały czas, obserwacja ucznia,
c)kształtująca-na początku lub w trakcie, daje nam informacje o
wyjściowej wiedzy, d)sumująca- na końcu, sprawdzenie czy uczeń
nadaje się do pracy.
Testy: kryterialne, np. test coopera, i różnicujące (struktura podobna
do zawodów) osoba która uzyskuje najwyższy wynik dostaje najwyższą
ocenę.
Ocena- wynik kontroli, wypowiedź o charakterze wartościującym,
będąca wyrazem opinii pozytywnej lub negatywnej o przedmiocie.
Oceny: moralne-oceny zgodności z normami i przepisami,
-estetyczne i emocjonalne, -oceny utylitarne: prakseologiczne
(skuteczne działanie, dochodzenie do efektu), techniczne.
Ocena szkolna- to ustosunkowanie się nauczyciela do osiągnięc ucznia,
czego wyrazem może być: określony stopień szkolny, opinia wyrażana
pisemnie lub ustnie, zewnętrzne objawy zachowania się nauczyciela.
Ocena kształtująca – ocena wstępna,co uczniowie umieją.
Funkcje oceny: -selekcyjna(ustalanie hierarchii),- funkcja dydaktyczna
(objektywnośc, jawnośc, mobilizacja do dalszej pracy)
Niepowodzenia szkolne- to sytuacje w których występują wyraźne
rozbieżności między wymaganiami dydaktycznymi i wychowawczymi
szkoły o zachowaniu się uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami
nauczania.
Czynniki niepowodzeń: a)społeczno ekonomiczne(patologia), b)psychiczne
(choroby, niedostatki fizjologiczne), c)dydaktyczne( źle przekazywane
treści, stare metody, nadmierne zadania domowe)
Opóźnienia w nauce: a)epizodyczne(dotyczy jednej lekcji), b)względnie
trwałe(kilka lekcji), c)chroniczne( cały czas wymaga stałego nadzoru)
Niepowodzenia szkolne dzielimy na: a)wychowawcze, b)dydaktyczne:
-ukryte(przed nauczycielem,rodzicami),-jawne(przejściowe,
względnie trwale)->drugorocznośc(powtarzanie klasy)-> odsiew
szkolny(uczeń rezygnuje)
Przeciwdziałania niepowodzeniom:
-profilaktyka pedagogiczna (prowadzenie metodami problemowymi),
działania w mniejszych grupach, wybieranie zadań wykonalnych,
-diagnoza pedagogiczna( obserwacja dzieci), -wymiana poglądów,
-rozmowa z rodzicami, -dziennik obserwacji ucznia, -kontrola
i ocena uczniów, -terapia pedagogiczna( wiemy już,że uczeń ma
problemy) indywidualna lub grupowa.
Zdolności to indywidualne możliwości skutecznego działania w
różnych dziedzinach, osoby zdolne charakteryzują się tym,że
mają już jakieś osiągnięcia np. wygrały już jakieś zawody
albo mają potencjał by zwyciężyc.
Uczeń zdolny: ma wys. poziom inteligencji, osiągnięcia oryginalne,
osiągnięcia twórcze, wielostronne zainteresowania, silna motywacja
do wybranej dziedziny, właściwości temperamentalne.
Formy pracy z uczniem zdolnym: wzbogacanie, akceleracja-
przyspieszenie, grupowanie-łączenie tematu, nauka indywidualna,
konsultacje ,doradztwo.
Rodzaje zdolności: -zdolności kierunkowe( tylko w jedną stronę)
-zdolności ogólne->inteligencja ogólna, wszystko czego się
tknął wykonuje lepiej od pozostałych,- zdolności poznawcze:
szybko się uczy i szybko przyswaja(można to kształtowac)
Nauczyciel: działa w sytuacjach otwartych i stałych, przetwarzanie
działalności i pojmowanie uczniów, każdy uczeń jest inny.
Osobliwości nauczycielskie: 1)niejsnośc roli zawodowej, nie ma
określonych kryteria zawodowych, 2)wewnętrzna niespójnośc roli
(z. indywidualizacji i uspołeczniania), 3)psychologiczna trudnośc
roli( rezygnacja z niektórych rzeczy), 4)niezgodnośc roli z innymi
rolami społecznościowymi.
Kompetencje nauczycielskie: a) praktyczno moralne: całościowa
Wizja świata, wiedza o dialogu, zasadach o życiu, *interpretacyjna
(rozumiejąca odnoszenie się do świata, stała i nowa interpretacja
tego czym się zajmujemy),pytania podążają wciąż za zmianami,
stale rozwija się rozumienie świata. b) moralne: zdolności refleksji,
na moralne tematy, zadawanie trudnych pytań, pytania np. czy mogę
coś zrobic i jak zareaguje na to świat. C) komunikacyjne: zdolności
do bycia w dialogu z innymi i samym sobą, wynikające z przemyśleń
i rozmów z innymi ludźmi, refleksyjny stosunek do rzeczywistości.
d) techniczne: -postulacyjne( normatywne)- umiejętnośc opowiadania
się za instrumentalnie pojętymi celami, umiejętnośc identyfikowania
się z innymi. – metodyczne: dzialania wg reguł określający optymalny
porządek czynności, optymalny porządek działania. – realizacyjne:
umiejętnośc zrobienia czegoś z niczego, przydatne przy konstruowaniu
zajęc i programów z posiadanych środków.
Rozwój zawodowy nauczyciela: 1.przedkonwencjonalne- studia
Nauczycielskie, 2. konwencjolanle: rola zawodowa, 2 lata pierwszej pracy,
3.postkonwencjolanle- już po jakimś czasie, przekroczenie roli zawodowej,
4. nauczyciel doświadczony- konstruowanie nowych rzeczy.
marzenka332