POTENCJAŁ PRZYRODNICZY POLSKI
Przylądek Rozewie 54 50' N
szczyt opołonek w bieszczadach 49 N
kolano bugu koło horodła 24 8'E
zakole rzeki Odra koło cedyni 14 75 E
312683 km2-pow. Polski (9 miejsce w europie )
38,7 mln ludzi (8 m. W europie )
Teren nizinny 97% powierzchni to tereny do 300 m n..p.m
średnia wys. Dla polski 175 m.
Polska leży w dorzeczu 2 gł. Rzek wisły i odry
Od południa góry karpaty(śnieżka) i sudety,świetokrzyskie (łysica)
16 województw
opolskie i lubuskie-rz.odra
GŁÓWNE CECHY TERYTORIUM NASZEGO KRAJU:
-duży udział granic naturalnych morze, góry, rzeki
-dostep do morza
-d. otwartość terytorium
-nizinność kraju
-d. rozwinięta sieć hydrograficzna
SIEĆ HYDROLOGICZNA POLSKI
Sieć hydr. Tworzą rzeki,jeziora,bagna,wody podziemne i źródła.Bilans wodny polski zależy od opadów,intensywności parowania.
Obszary o deficycie wody to poj. Kujawskie,okoloce łodzi,region górnośląski okręg przemysłowy.
Mieszkaniec polski zużywa 1,5 tys m3 rocznie wody daje nam to 23 miejsce w europie.
TYPY WÓD W POLSCE:
Podziemne-to wody zaskórne,gruntowe,głębinowe,artezyjskie.wody mineralne i cieplice,wody termalne,wody mineralne np. Muszyna
Rzeki i kanały-rz. Zasilane są poprzez opady śniegu i deszczu. Najdłuższa rzeka to wisła 1047 km .Wypływa z czarnej i białej wisełki uchodzi do zatoki Gdanskiej w formie delty.
Rzeki w polsce są asymetryczne jest to spowodowane ukształtowaniem terenu.
Najwieksze:wisła,san,odra,narew,bug,nysa łużycka,warta,noteć.
Jeziora-zlokalizowane na pojezierzach.Największe:śniardwy,mamry,łebsko,dąbie,miedwie,jeziorak,niegocin,gordno.
Najgłębsze:hancza 108,5 ,wdzydze 68,7
Dominują j. Polodowcowe,rynnowe np. Ostrzyckie,morenowe i oczka polodowcowe, j.krasowe,starorzecza,deltowe,górskie np. Morskie oko, przybrzeżne,sztuczne (antropogeniczne )-stworzone przez budowe zapory na rzece
j.sztuczne:włocławski,soliński,jeziorsko,goczałkowicki
kanały:augustowski,gliwicki,elbląski,bydgoski,żerański
Bagna-7% pow .polski,całe polesie lubelskie,kraina biebrzańska najwiekszy obszar
SUROWCE MINERALNE POLSKI.
SUROWCE ENERGETYCZNE
a)węgiel kamienny (-zagłębie górnosląskie,katowice ,chorzów,sosnowiec-zagłebie lubelskie:kopalnia w bogdance;-zagłębie wałbrzyskie naz. Dolnośląskim )
b)węgiel brunatny (zagłebie bełchatowskie,wielkopolska,w okolicy turoszowa,legnicy ,na ziemi lubuskiej)
c)Ropa naftowa i gaz ziemny –przedgórze karpackie,krosno i jasło,pobrzeże od karlina po kamień pomorski
gaz:ziemia lubuska
SUROWCE CHEMICZNE
a)sól kamienna i potasowa-bochnia,żory, kujawy
b)Siarka-tarnobrzeg,,grzybów
RUDY METALI
a)rudy żelaza-wyż, krakowsko częstochowska ,wyż. Kielecko sandomierska, pojezierze suwalskie
b)rudy miedzi-od lublina do bolesławic
c)rudy cynku i ołowiu-olkusz koło krakowa
SUROWCE SKALNE
A)Granity-sudety,karpaty
b)kreda pisząca-wyż lubelska
c)wapienie i dolomity-wyż. Polskie (krakowska,częstochowska,lubelska)
d)gipsy-niecka nidziańska
e)piaskowce-wyż. Kielecka,przedgórze karpackie
f)piaski i żwiry-teren całej polski
g)Glina
UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI.
Polska to kraj nizinny .Podział na krainy geograficzne od płn.:
pobrzeże słowińskie,pojezierze:pomorskie,mazurskie,wielkopolskie,
Niziny:wielkopolska,mazowiecka,podlaska,sląska
Wyżyny:sląska,krakowasko-częstochowska,małopolska,lubelska
Przedgórze:sudeckie
Pogórze karpackie
Kotliny:oświecimska,sandomierska,
3pasma gór:karpaty,sudety,góry świętokrzyskie
Najwyższy szczyt:rysy,sydety,g.świetokrzyskie
Najnizszy punkt w polsce Raczki 1,8
GŁÓWNE TYPY GLEB
Inicjalne (1% brak wykształconego profilu glebowego,słabo przydatne rolniczo.W górach i na terenach rekultywowanych
Bielicowe-25% ,gleby kwaśne mało żyzne.Płn i środkowa polska
Brunatne-51% ,żyzne,wilgotne.Cała polska
Płowe-5% ,zakwaszone,wymagaja nawożenia.Sr i płn polska
Czarnoziemy-1% ,najżyźniejsze,powstaja na skałach lessowych,d miąższość pruchnicy.Wyż lubelska,kielecko-sandomierska,okolice krakowa,opolszczyzna,głupczyce
Czarne ziemie-1% ,gleby pobagienne,żyzne po osuszeniu,d zawartość pruchnicy.Poj, kujawskie,pyrzyce,sochaczew,niz ślaska k. Wrocławia
Bagienne-9% ,silnie zawilgocone,wymagaja silnej melioracji i nawozenia .polesie lubelskie
Mady rzeczne-5% ,żyzne.w dolinach rzek ,żuławy wiślane-delta wisły
Rędziny-1% ,tworzą sie na wapieniach , zazwyczaj zyzne ale trudne do uprawy.na wyż. Polski
Antropogeniczne-1% ,zdegradowane,silnie zmienione przez działalność człowieka.miasta
CZYNNIKI GLEBOTWÓRCZE:
skała macierzysta czyli podłoze skalne,rzeźba terenu,klimat,wody,roslinność,działalność człowieka,czas potrzebny do przekształcenia skały macierzystej w glebę
FLORA I FAUNA POLSKI
Zróżnicowanie klimatyczne polski spowodowało zróżnicowanie zbiorowisk leśnych
TURNIE(2250)
HALE (ok. 1800-2250)
KOSODRZEWINA(ok. 1550-1800)
(limba)
REGIEL GÓRNY(ok. 1200-1550)
(świerki)
REGIEL DOLNY(ok. 900-1200)
(lasy mieszane)
ENDEMIT-gatunek występujący tylko na małym, ograniczonym terenie. npBrodawnik tatrzański (endemit karpacki)
Dzwonek wąskolistny (endemit karpacki)
Goździk wczesny (endemit zachodniokarpacki)
RELIKT-relikt przeżytek, zabytek, szczątek; gatunek zwierzęcy a. roślinny, który wskutek zmian środowiska wyginął na większej części obszarów, gdzie występował w dawnych epokach. Np torfowiskowa brzoza karłowata Betula nana
LASY W POLSCE ZAJMUJĄ 29,1 %.Występuje las pierwotny i przekształcony przez człowieka stosunkowo młody,przeważaja lasy iglaste (78% ).Rozmieszczenie jest nierównomierne-najwięcej w woj lubuskim 40%,najmniej łódzkie 20%
ZMIANY LUDNOSCIOWE POLSKI
389,7 tys km2-w 1938 r ludność 34,8.ś r gęstość zaludnienia 89,3% w mieście 30%
Pow. Polski-312689 km2 ogółem ludnosci 2002 r 38,2 tys ,śr gęstość 145 osób na 1 km2, 61,6 ogółem ludności w polsce
DEMOGRAFIA POLSKI
38,2 mln osób
zajmujemy 67 miejsce na świecie i 8 w europie.Na liczbę ludzi wpływa przyrost malejacy,migracje i elementy historyczne(zmiana granic)
Przyrost naturalny w polsce śr wynosi 0,1 promila,w miescie -0,7 na wsi 0,2. Zmienia się wskaźnik dzietności w polsce i wynosi 1,24.
Najniższa stopę przyrostu naturalnego ma woj. Łódzkie -3,2 oraz ma najwyższy wskaźnik feminizacji.
Najwyąszą stopę przyrostu woj podlaskie,pomorskie,warminsko-pomorskie
MNIEJSZOŚCI NARODOWE W POLSCE
-96,7% to społeczność polska
-niemcy,białorusini,ukraińcy litwini,slązacy,łękowie,romowie,słowacy,żydzi,rosjanie,ormianie,grecy,czesi,tatarzy
-89% to wyznanie rzymsko-katolickie
-pozostałe inne wyznania w których przewaza prawosławie i protestantyzm
STRUKTURA WIEKU W POLSCE
od15-59 lat-65,6%
od0-14 -17,5%
od66-16,9%
średnia długość życia dla kobiet 78 lat,dla mężczyzn 70 lat.w polsce przewazają kobiety 106,5 na 100 mężczyzn.
Do 40 r życia przeważaja mężczyźni.
STRUKTURA SPOŁECZNO-ZAWODOWA
-z wykształceniem wyższym10,2%
-z średnim 32,7%
-z zawodowym 24,1%
-podstawowym 28,1%
-niepełne podstawowe 4,9%
pod względem wykształcenia przeważają kobiety (wyższe i srednie )
STRUKTURA ZAWODOWA
ludności aktywnej zawodowo 56,3%, ludność bierna 43,7 %(do 18 r zycia i ludzie na rentach i emer. ).Ludność pracująca jest zatrudniona w 4 sektorach gospodarczych.im wyżej gospodarczo rozwiniety jest kraj tym zmniejsza sie zatrudnienie ludnosci w rolnictwie a zwieksza w usługach.W Polsce 28% to rolnictwo.przemysł-24%, usługi-48%
Pod wzgledem zatrudnienia najmniej rozwinięte:podkarpackie,świetokrzyskie, (40% zatrudnionych w rolnictwie a 30 % w usługach )
lepiej w :slaskie,dolnoślaskie,pomorskie,zach-pomorskie (20% w rolnictwie a 50% w usługach )
BEZROBOCIE
2004 r-18,7%
najwyższe bezrobocie w warmińsko-mazurskim i zach.-pomorskim
ok 30% bezrobotnych pow 45 r życia
OSADNICTWO POLSKI
WSIE W POLSCE
42835 WSI,13702 przesiółki (kolonie).Na wsiach mieszka ok 38,4% ludności polski.Przewazaja wsie małe do 300 osób i najwięcej takich wsi jest w centralnej polsce.
MIASTA
W miastach 61,6 ludności .Najlepiej zurbanizowany obszar:warszawski,łódzki i górnośląski. Najstarsze miasta polski to gniezno i kalisz. Najwiecej jest miast małych do 10 tys . W polsce rozwijają się a g l o m e r a c j e- mamy 9 :warszawska,łódzka,krakowska,wrocławska,poznańska,gdańska,szczecińska,katowicka,białostocka.
Tworzą się :bydgosko-toruńska ,rybnicka , kielecka, częstochowska ,lubelska .
REGIONY ROLNICZE POLSKI
Wyróżniamy 10 regionów:zach-pomorskie ,mazurskie(170-230 h,rolnictwo,bydło),wielkopolsko-pomorski, dolnoslaski (żywiec,mechanizacja, 93-120 h ),centralny,górnoslaski,północno-wschodni,małopolski,karpacki,sudecki.
OKRĘGI PRZEMYSŁOWE W POLSCE
w polsce istnieje 14 okręgów przemysłowych których liczba pracujacych przekracza 50 tys osób. Wybrane okregi to:warszawski,górnoślaski ,staropolski ,łódzki, gdański,krakowski,bielski,wrocławski,bydgosko-toruński.
Rozwuj okregów zalezy od :
-wykwalifikowanej kadry,rozwoju placówek naukowo-badawczych ,wprowadzenie nowych technik produkcji , stabilnego rynku zbytu,systematycznego rozwoju infrastruktury przemysłowej .
Wysoka pozycję weuropejskim przemysle zajmuje produkcja wegla,siarki rodzimej, miedzi rafinowanej ,cukru , mebli ,przetwórstwo owocowo-warzywne.
a)GÓRNOSLASKI-wydobywczy:wegiel kamienny;chemiczny;elektromaszynowy;metalurgiczny;mineralny;lekki;spozywczy
b)WARSZAWSKI-elektromaszynowy,metalurgiczny,mineralny,lekki,elektromaszynowy,spozywczy,chemiczny
c)GDAŃSKI-elektromaszynowy,spożywczy,chemiczny,stoczniowy,przetwórstwo rybne.
RESTRUKTURYZACJA PRZEMYSŁU W POLSCE
Polega na dominacji własności prywatnej ,istnieniu konkurencji,reklamy,promocji,zamykanie nierentownych zakładów,napływanie zagranicznego kapitału,lokalizacja nowoczesnych zakładów przemysłowych ,prywatyzacja przemysłu , tworzenie specjalnych stref ekonomicznych .
WARUNKI ZYCIA LUDNOSCI W POLSCE
Najlepiej w ; woj. Mazowieckie,slaskie,dolnoslaskie,wielkopolskie,pomorskie (przemysł,budownictwo,usługi )
Najsłabiej:warmińsko-mazurskie,lubelskie,podlaskie, część świetokrzyskiego i podkarpackiego .
PKB-mazowieckie na 1 mieszkanca
Najnizsze PKB-podkarpackie 14 tys,lubelskie 13,5 tys
Pod wzgledem przyrostu naturalnego najwyzej pomorskie 2 promila,mazurskie 1,7 , najnizsze łódzkie -3,5
Ludność w miastach:najwiecej w woj. Śląskim 78,9
najniższy podkarpackie 40,5 mieszka w miastach
Bezrobocie
najnizsze mazowieckie 15%
najwyzsze warm-mazurskie 30%
SALDO MIGRACJI
najmniej wyjeżdża z: mazowieckiego 2,7
ujemne saldo migracji woj opolskie -4
EUROREGIONY-region przygraniczny gdzie współpracują ze sobą samorządy państw ościennych (sąsiadujących ze sobą) np Pomerania(polska,niemcy,szwecja);Bałtyk (państwa nadbałtyckie ,rosja,dania,litwa,szwecja )
Bug ma swoje źródło na Wyżynie Podolskiej na Ukrainie, wpływa do Zalewu Zegrzyńskiego, stanowiąc jednocześnie lewy dopływ Narwi
Warta - rzeka w zachodniej i środkowej Polsce; główny, prawy dopływ Odry.
Zlewnia, obszar, z którego wody spływają do jednego miejsca (rzeki, jeziora itp.). Jeśli miejscem tym jest ujście rzeki do morza lub ujście do rzeki głównej, to taką zlewnię nazywamy dorzeczem, a jeśli jest to zbiornik morski - zlewiskiem danego morza. Granice zlewni wyznacza dział wodny, biegnący najczęściej grzbietami wzniesień. Zlewnia jest podstawową jednostką hydrograficzną.
Reżim rzeczny
charakterystyczny, rytmiczny przebieg zjawisk hydrologicznych w rzece w ciągu roku, ustalony na podstawie wieloletnich obserwacji.
Na reżim rzeczny składają się przebiegi: zasilania rzeki, stanów wody, przepływów, zlodzenia. Zależy głównie od klimatu danego terenu, rzeźby powierzchni Ziemi oraz budowy geologicznej zlewni.
dawid1051