lekcja S9_S10_S11.doc

Opakowania terminologia.

Zmiany dokonujące się w społeczeństwie (obejmujące zarówno życie gospodarcze jak i stosunki społeczne) oraz niezwykle szybki postęp naukowo – techniczny powodują, że zwiększa się podaż towarów i zmieniają się sposoby udostępniania ich konsumentom. Równolegle ze wzrostem ilości i różnorodności produkowanych i oferowanych do sprzedaży towarów wzrasta również ilość opakowań. Obecnie około 90% towarów sprzedawanych w detalicznych sieciach sprzedaży wymaga opakowania.

Ciekawostka: Zużycie tworzyw opakowaniowych na jednego mieszkańca rocznie wynosi przeciętnie:

·      w USA ok. 250 kg;

·      w Japonii ok. 150 kg;

·      w Europie (średnio) ok. 120 kg;

·      w krajach słabo rozwiniętych ok. 5 kg.

Rola, jaką odgrywają opakowania, rośnie również ze względu na inne uwarunkowania, takie, jak chociażby coraz bardziej skomplikowany proces dystrybucji czy też konieczność automatycznej identyfikacji towarów. Co więcej, optymalizacja procesów nowoczesnej logistyki uwarunkowania jest w dużym zakresie od opakowań!

Opakowanie – to gotowy wytwór, zazwyczaj posiadający odpowiednią konstrukcję, mający za zadanie ochronę opakowanego wyrobu przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych (lub odwrotnie – ochronę otoczenia przed szkodliwym oddziaływaniem wyrobu), umożliwiający przemieszczanie wyrobów podczas magazynowania, transportu, sprzedaży i użytkowania, informujący o zawartości, dzięki swej estetyce oddziałujący na kupującego oraz posiadający walory ekonomiczne.

Istnieje wiele różnych kryteriów podziału opakowań. Przykładowe kryteria oraz występujące w konsekwencji ich zastosowania formy opakowań przedstawia poniższa tabela.

Opakowanie jednostkowe stanowi na ogół bezpośrednie opakowanie wyrobu. Chroni ono produkt prze ubytkami ilościowymi, a częściowo również zmianami jakościowymi. Opakowanie jednostkowe nie zapewnia (samodzielnie) dostatecznej ochrony w czasie transportu oraz magazynowania.

Opakowania transportowe gwarantujące ochronę przed różnego rodzaju zagrożeniami (np. różnego rodzaju uszkodzeniami mechanicznymi) występującymi podczas magazynowania i transportu. W tego typu opakowaniach mogą być przewożone wyrobu luzem, w opakowaniach jednostkowych czy też zbiorczych.

Opakowania zbiorcze są to opakowania pośrednie występujące pomiędzy opakowaniami jednostkowymi a transportowymi.

Opakowania jednorazowego użytku – są to najczęściej opakowania jednostkowe ulegające zniszczeniu (np. torby, owinięcia) oraz opakowania niepodlegające dalszemu skupowi po opróżnieniu.

Opakowania wielokrotnego użytku – są to zwykle opakowania jednostkowe nieulegające zniszczeniu po jednokrotnym użyciu, które podlegają dalszemu skupowi. Do grupy tego typu opakowań zalicza się również opakowania transportowe.

Funkcje opakowań.

Rola, jaką odgrywa opakowanie we współczesnym świecie, wynika z funkcji, jakie ono spełnia. Istnieje wiele różnych koncepcji w tym zakresie. Z punktu widzenia logistyki szczególnie istotne są funkcje, dzięki którym opakowania ułatwiają (lub też nawet umożliwiają) procesy związane z przepływem materiałów i towarów. Wynika to bezpośrednio z założenia, że logistyka koordynuje przepływy materiałów i informacji na całej długości łańcuchów logistycznych (od dostawców poszczególnych czynników produkcji po utylizację odpadów lub też kasację nieużytecznych pozostałości).

Funkcje ochronne opakowań są istotne ze względu na niekorzystne oddziaływanie środowiska na produkty, jak również produktu na środowisko. Opakowanie powinno zabezpieczać produkt przed niekorzystnym oddziaływaniem:

·      czynników mechanicznych takie jak np. nacisk statystyczny, uderzenia;

·      czynników klimatycznych takich jak np. wilgotność powietrza, temperatura;

·      czynników biologicznych takich jak np. drobnoustroje, gryzonie, owady;

·      czynników chemicznych takich jak np. działanie kwasów nieorganicznych czy też organicznych, soli.

Ponadto powinno zabezpieczyć przed ubytkami w sensie ilościowym – kradzieże.

Równolegle jeszcze raz należy podkreślić, że opakowanie musi zabezpieczać środowisko naturalne przed oddziaływaniem zawartego w nim produktu.

Funkcje magazynowe wiążą się z ułatwieniem szeroko rozumianych procesów magazynowych. Zalicza się do nich takie operacje jak: przyjmowanie, składowanie, kompletowanie i wydawanie towarów. Opakowania powinny skutecznie zabezpieczać przed wszelkiego rodzaju uszkodzeniami mogącymi powstać podczas wykonywani tychże operacji.

Funkcje transportowe są związane z realizacją procesów transportowych. Duże znaczenie odgrywają w tym przypadku takie elementy jak: relacje masy pakowanych produktów w stosunku do masy samego opakowania, wymiary, kształty opakowań. Wszystkie te parametry wiążą się z możliwościami optymalnego pod względem masy i objętości wykorzystania będących do dyspozycji środków transportu.

Funkcje kompletacyjne w handlu hurtowym są związane z koniecznością tworzenia zestawów złożonych z różnych pozycji asortymentowych w poszczególnych partiach dostawy (przy założeniu maksymalnego wykorzystania ładowności danego środka transportowego oraz dostarczenia odbiorcy niezbędnego kompletu towarów).

Funkcje informacyjne stymulujące przepływy towarów opakowanych w łańcuchu dostaw. Należy zdawać sobie sprawę, że funkcja ta zawiera wiele informacji, które są przekazywane osobom związanym z łańcuchem logistycznym. Na ogół opakowania zawierają takie dane jak:

·      nazwę produktu;

·      nazwę firmy, logo, kraj pochodzenia;

·      wielkość jednostek opakowaniowej;

·      zwięzłą charakterystykę produktu (np. składniki, datę przydatności do spożycia);

·      instrukcję użytkowania;

·      znak bezpieczeństwa;

·      kod kreskowy.

Zapamiętaj: Łatwa do odczytu i dokładna informacja oszczędza czas, pieniądze i wysiłek! Powinna ona pomagać konsumentom w dokonaniu wyboru towaru.

Funkcje ekologiczne – zmierzają między innymi do:

·      zmniejszenia ilości stosowanych opakowań poprzez zwiększenie trwałości i wydłużenie okresu użytkowania wyrobów lub też produkcję „koncentratów” (żywność, środki piorące, czyszczące itp..);

·      preferowania opakowań wielokrotnego użytku (w miejsce opakowań jednorazowych);

·      poddawania recyklingowi opakowań nie nadających się do ponownego użycia oraz produkcja nowych opakowań z materiałów uzyskanych w ten sposób;

·      kompostowania odpadów z opakowań biorozkładalnych;

·      spalania nieużytecznych opakowań i w ten sposób odzyskiwanie części energii;

·      gromadzenia na wysypiskach jedynie odpadów nieużytecznych, nierozkładalnych przy jednoczesnym racjonalnym ich zagospodarowywaniu;

·      stosowania materiałów pochodzenia naturalnego przy jednoczesnej rezygnacji (oczywiście wszędzie tam, gdzie jest to tylko możliwe) z materiałów uciążliwych dla środowiska;

·      projektowanie opakowań z materiałów jednorazowych – niezwykle korzystnych dla recyklingu (obniżenie kosztów zbiórki, sortowania i przerobu);

·      łatwego rozdzielania elementów konstrukcyjnych opakowań w procesach przygotowawczych do recyklingu;

·      oznaczania opakowań znakami recyklingowymi, ułatwiającymi rozłączne ich zbieranie;

·      oznaczania graficznego materiałów opakowaniowych dla ułatwienia ich rozsortowywania.

Ponadto istnieją jeszcze funkcje marketingowe. Dotyczą one głównie opakowań jednostkowych, jak również (w niektórych przypadkach) opakowań zbiorczych czy też transportowych. Opakowanie w tym ujęciu powinno przyciągać uwagę potencjalnego nabywcy. Stanowi ono element przyjętej strategii marketingowej.

Funkcje użytkowe są związane bezpośrednio z ostatecznym nabywcą. Polegają one na konieczności takiego zaprojektowania i wykonania opakowania, aby było one wygodne w użytkowaniu i konsumpcji. W tym zakresie obserwuje się tendencję do ciągłego wzrostu wymagań i oczekiwań klientów. Ostateczni odbiorcy wymagają, by opakowane produkty pozwalały i dogodne ich użycie w różnych miejscach i czasie (np. zarówno w domu, jak i na uczelni, w samochodzie czy też w środkach komunikacji miejskiej). Co więcej obserwuje się również trend „wyposażania” opakowań w produkty komplementarne, takie jak np. miarka w pudełku do prania, czy też słomka do picia dołączona do małych kartoników z napojami.

System wymiarowy opakowań.

Prowadzenie w czasach współczesnych jakiejkolwiek działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością użytkowania różnego rodzaju opakowań. Ze względu na powszechność ich stosowania (produkcja, transport, magazynowanie, dystrybucja) oczywisty staje się wymóg przeprowadzenia niezbędnej koordynacji i wzajemnego dostosowania stosowanych opakowań do istniejącej infrastruktury. Musi ono uwzględniać wymiary takich elementów jak:

·      dostępnych powierzchni magazynowych;

·      ramp, dróg dojazdowych, bram magazynowych;

·      wykorzystywanych urządzeń transportowych;

·      wykorzystywanych urządzeń magazynowych;

·      dostępnej przestrzeni ładownej środków transportowych (np. samochody ciężarowe, samoloty);

·      stosowanych palet ładunkowych;

·      wykorzystywanych opakowań transportowych;

·      używanych opakowań transportowych;

·      używanych opakowań zbiorczych;

·      możliwych do osiągnięcia parametrów będących do dyspozycji maszyn pakujących wraz z oprzyrządowaniem;

·      dostępnych materiałów opakowaniowych (np. w arkuszach).

Nieuwzględnienie któregokolwiek z elementów może prowadzić do ujemnych efektów powodowanych przez niekorzystne zjawiska (np. zwiększone zużycie materiałów opakowaniowych przez niekorzystne zjawiska (np. zwiększone zużycie materiałów opakowaniowych czy też niewydajne wykorzystanie dostępnych środków transportu). Charakter relacji, jakie występują pomiędzy wymiarami poszczególnych rodzajów opakowań oraz elementami infrastruktury, przedstawia poniższy rysunek.

Zgodnie z zależnościami wymiarowymi przedstawionymi na powyższym rysunku, wymiary opakowań transportowych zależą od wymiarów palet ładunkowych. Równocześnie, wymiary opakowań jednostkowych s...