Mikrut, Wyczesany
Matematyka w metodzie ośrodków pracy.
1. Możliwości poznawcze i specyficzne trudności uczniów.
Warunkiem opanowania pojęć matematycznych jest osiągnięcie przez uczniów poziomu rozumowania operacyjnego. Pomiędzy 2 a 7 r. ż. dziecko znajduje się w fazie przedoperacyjnej. Ważną rolę odgrywają wtedy zmysły, dziecko uczy się posługiwania się wszystkimi kanałami zmysłowymi. Spostrzeganie dzieci z n. i. w stopniu lekkim jest upośledzone dlatego świat przez nie spostrzegany jest mniej zróżnicowany. To stanowi przeszkodę w zdobywaniu doświadczeń m. in aktywności, które mają wpływ na naukę matematyki: dostrzegania i wykorzystania analogii (aktywnością pierwotną jest naśladownictwo), schematyzowania i uogólniania.
Większość dzieci kl. 1 i 2 szkoły specjalnej nie dojrzała do pełnego rozumienia liczby naturalnej. Operowanie liczbami pierwszej 10 leży w sferze możliwości uczniów kl. 4. Możliwości matematyczne uczniów są niewielkie. Mają oni duże trudności w opanowaniu abstrakcyjnych pojęć matematycznych, rozwijają się powoli.
2. Minimum programowe
Uczenie się matematyki obejmuje następujące główne rodzaje aktywności uczenia:
a) przejmowanie i asymilowanie matematycznej wiedzy, przekazywanej w rozmaitych formach, z różnych źródeł;
b) ćwiczenie podstawowych, elementarnych sprawności matematycznych;
c) rozwiązywanie typowych zadań z zastasowaniem podstawowych metod matematycznych;
d) redagowanie, zapisywanie, ilustrowanie schematami itp. treści mat., ćwicznia w posługiwaniu się językiem mat. w różnych jego formach.
Celem nauczania matematyki w kl 1-4 szkoły specjalnej jest:
- opanowanie umiejętności wyodrębniania zbiorów
- przyswojenie pojęcia liczby naturalnej
- wykonywanie i praktyczne stosowanie 4 działań arytmetycznych na liczbach naturalnych
- rozbudzenie zainteresowania mat. i jej praktycznym zastosowaniem
- zdobycie umiejętności stosowania poznanej wiedzy mat. w praktyce
Koncentryczny układ treści wskazuje na potrzebą ćwiczeń łączących geometrię z arytmetyką. Poznanie figur geometrycznych wymaga obserwacji i manipulacji.
3. Kształtowanie pojęcia liczby i działania arytmetycznego.
Dąży się do tego, aby w umyśle dziecka liczbę naturalną kształtować jako syntezę relacji równoliczności zbiorów i podobieństw porządków. Dwa zbiory przedmiotów porównuje się tak, że każdemu elemantowi jednego zbioru przyporządkowuje się po jednym elemencie z drugiego zbioru. Początkowo elementy w obrębie jednego zbioru powinny być identyczne pod względem kształtu, wielkości i koloru.
Porównywanie zbiorów równolicznych przygotowuje dzieci do zetknięcia się z pojęciem LICZBY KARDYNALNEJ (głównej). Nauczyciel zadaje pytanie: Ile jest elementów w 1 zbiorze? (Ile jest małych jabłek?) Ile jest el. w 2 zbiorze? (Ile jest dużych jabłek?) Czy jest po tyle samo? Każdemu ze zbiorów możemy przygotować liczbę.
ASPEKT PORZĄDKOWY liczby (np.5) polega na:
- przeliczaniu elementów zbioru pięcioelementowego uporządkowanego liniowo
- podawaniu przykłądów zbiorów o 5 elementach z uzasadnieniem polegającym na ich numerowaniu
- przeliczaniu elementów danego zbioru różnymi sposobami, zaczynając od np. najmniejszego do największego
- przeliczaniu danego zbioru klocków
- numerowaniu przedmiotów itd.
ASPEKT ALGEBRAICZNY
- rozkładanie konkretnych zbiorów pięcioelementowych na dwa zbiory rozłączne
- znajdowanie sumy dwóch zbiorów rozłącznych
- tworzenie sumy zbiorów przedmiotów wziętych z otoczenia, elementów z różnych zestawów klocków, przedstawionych na rysunkach w podręcznikach i szukanie liczby jej elementów
- rozkładanie zbioru 5elementowego na różne sposoby np. 5=1+1+1+1+1, 5=2+2+1
- uwzględnienie zbioru pustego 5=5+0
- zapsiywanie liczby 5 jako sumy dwóch składników w postaci drzewka, grafu lub w tabelce.
ASPEKT MIAROWY uwzględnia mierzenie wskazanych przedmiotów, wskazywanie przedmiotów o mierze 5, odmierzanie 5 jednostek długości.
Oś liczbową stosuje się do kształtowania pojęcia liczby. Na osi można interpratować to pojęcie w każdym z 3 aspektów. Aspekt porządkowy wyraża się w liczeniu kolejnych kroków jednostkowych. Aspekt kardynalny określa, ile jest kroków jednostkowych od punktu zerowego do punktu przyporządkowanego omawianej liczbie. Aspekt miarowy wyraża odległość punktu przyporządkowanemy tej liczbie od punktu zerowego np. długość odcinka 0 do 5 ma 5 jednostek.
Dodawanie i odejmowanie
Sumę dwóch liczb znajdujemy biorąc dwa zbiory rozłączne a następnie tworząc sumę (złączenie) tych zbiorów i określamy ilość elementów w zbiorze po złączeniu. Nauka dodawania wymaga stopniowania trudności. Najpierw uczniowie wykonują czynności na przedmiotach związanych z tematyką ośrodków pracy, następnie na ich zastępnikach (żetony, klocki). Następnie używa się symboli matematycznych 2+1=3.
Dodawanie sprawdzamy za pomocą odejmowania, to ułatwia pamięciowe opanowanie tych działań. Odejmowanie wprowadzamy w dwojaki sposób:
1. jako ujmowanie (zmniejszanie) lub ubywanie
2. jako dopełnianie
W 1 przypadku z danego zbioru zabieramy pewną ilość elementów. Zadania na dopełnianie można zapisać: 4+[]=6.
4. Rozwiązywanie zadań tekstowych
Zad. tekstowe pełnią 2 funkcje:
- służą za punkt wyjścia do wprowadzania nowych pojęć
- służą do utrwalania i pogłębiania rozumienia pojęć już znanych
Zadania dotyczą sytuacji z życia codziennego. Aby je rozwiązać należy uchwycić ich sens. Zadania tekstowe mają być rozwiązywane na przedmiotach realnych np. zabawa w sklep.
Praca nad rozwiązaniem zad. t. powinna przebiegać wg określonego planu:
1. Podanie treści zadania.
2. Powtórzenie treści.
3. Wykonanie rysunku schematycznego ilustrującego treśc zadania.
4. Analiza treści zadania: ustalenie pytania głównego, zależności między wielkościami danymi, pośrednimi i wilekością szukaną.
5. Wybranie sposobu rozwiązania i ułożenie planu w formie pytań lub ilustracji.
6. Ujęcie rozwiązania w formułę matematyczną.
7. Rachunkowe wyliczenie formuły i ustalenie wyniku.
8. Danie odpowiedzi na główne pytanie.
5. Geometryczne doświadczenia uczniów
Treści z geometrii w kl. początkowych dotyczą m.in.
- orientacji w stosunkach przestrzennych i czasoych
- wyodrębnienia cech wielkościowych i ich porównywanie
- proste figury geometryczne: trójkąt, prostokąt, koło
- układanie figur z patyczków, rysowanie odręczne i wg szablonów
6. Rola gier i zabaw w nauczaniu matematyki
Pobudzają i wywołują zaciekawnienie. Kształtują matywację.
PRZYKŁĄDY ZABAW ROZWIJAJĄCYCH DZIECIĘCE LICZENIE
skan
sbwa