„Polityka jest jak skrzypce. Brać je należy lewą ręką, ale grać prawą”
Myśl polityczna :
è projekcje polityczne lub społeczno-polityczne konstrukcje polityczne,
è najczęściej formułowane w formie pisemnej,
è w treści ogólnego pojęcia myśli politycznej jest wiele części składowych,
è mogą przyjmować formę deklaracji, często głoszonych przez jednostki bądź partie polityczne,
è występuje „jądro” - najważniejsza część myśli politycznej, np. w nacjonalizmie dobro narodu jest prawem najwyższym; jeśli coś zmienimy w jądrze, to wypaczylibyśmy sens myśli politycznej,
è obejmuje swoimi zainteresowaniami wszelkie publiczne zachowania jednostek i grup społecznych; kształtowana przez grupy i jednostki,
è koncentruje się najczęściej na:
· Czy i dlaczego chcemy być wolni?
· Jakie warunki muszą być po temu spełnione?
· Jak powinien wyglądać porządny ład społeczny?
· Co zrobić, aby zmierzano w właściwym kierunku?
è Dlaczego warto zajmować się historią myśli politycznej i czy w ogóle warto?
„Ponieważ istnieją pewne zachowania typowe, które nigdy nie mają charakteru absolutnego, ale które jednak z pewna dozą prawdopodobieństwa pozwalają przewidzieć pewne zachowania polityczne w przyszłości” (M. Król)
„Trudno mieć politykowi za złe, że nie jest w stanie przewidzieć ściśle przyszłości. Winien on jednak orientować się w najważniejszych realiach oraz mechanizmach dyktujących logiką zdarzeń”
Pięć aspektów podejmowania badań nad myślą polityczną:
1) Podmiot polityczny podejmując działania korzysta ze wszystkich informacji o rzeczywistości politycznej.
2) Myśl polityczna jest zapisem subiektywnych cech charakteryzujących podmiot polityki (styl myślenia, podstawowe wartości, wzorzec ideologii).
3) Myśl polityczna jest zapisem hierarchii preferencji danego podmiotu polityki, który poprzez podejmowane decyzje stara się je realizować.
4) Myśl polityczna zawiera zestawienie różnych alternatywnych (najczęściej alternatywy decyzyjne) oraz uzasadnienie dokonanego wyboru (najczęściej alternatywa wymiaru typu optymalnego).
5) Myśl polityczna jest zapisem uzasadnienia podjętych decyzji.
Myśl polityczna jest to wszelka forma refleksji nad polityką rozumianą jako sfera rzeczywistości, w której dany podmiot może realizować swoje interesy poprzez stosunki i mechanizmy społeczne związane ze sprawowaniem władzy.
Cztery konteksty myśli politycznej tej definicji
1) KONTEKST PRAGMATYCZNY - wpływ myśli politycznej w kategoriach elementu świadomości (działania dotyczące procesów politycznych, podejmowanych przez podmioty polityczne à politycy, ruch społeczne, organizacje, instytucje podejmujące myśl polityczną.
2) KONTEKST KULTUROWY – myśl polityczna jest odbiciem istniejącej kultury, a tym także kultury politycznej oraz dominujących w niej wartości i konfliktów ideowych.
3) KONTEKST FILOZOFICZNY – zajmuje się określona strukturą podlegającą ewolucji i wymianie.
4) KONTEKST SOCJOLOGICZNY – myśl polityczna odbija istniejącą strukturę społeczna i generowane przez nią potrzeby. Ocena rzeczywistości oraz obraz nowego pożądanego świata.
Myśl polityczna wiąże się ściśle z władzą
· Władza w szerokim znaczeniu oznacza zjawisko społeczne, ideologiczne, polityczne i prawne, mające swoje cechy psychologiczne i gospodarcze.
· Jest tworzona i wyrażana przez podmioty polityki sprawiające władzę, jak również przez opozycje tej władzy.
· Kwestia władzy dzieli podmioty polityki na rządzące i opozycyjne. Nie wywiera wpływu destrukcyjnego na myśl polityczną, lecz się przyczynia do jej rozwoju.
· Myśl polityczna to poglądy na tematy polityczne, czynniki, zachowania, zjawiska, wzory i wartości związane z władzą.
Myśl polityczna jest teoretyczną inspiracją, która wyznacza cele polityczne, konkretnie sprawdza się w działaniu i porządkuje określone ludzkie działania w społeczeństwie związanym z jej praktyczną realizacją.
Metody badawcze (metodos [gr.] – droga, która wiedzie do określonego celu)
è Metoda indukcyjna – ustala fakty na podstawie bezpośrednich danych źródłowych o badanych faktach o następnie przechodzi do ich uogólnienia (egzemplifikacji)
è Metoda dedukcyjna – dysponuje się treścią egzemplifikacyjną i przechodzi się do ustalenia faktu szczegółowego (od ogółu do szczegółu)
Idiografia - to nauka ograniczająca się do ustalenia faktów, opisów tych faktów i wyjaśnienia ich jednostkowo (metoda indukcyjna)
Nomotetyka – wykrywanie, formownie, uzasadnienie ogólnych praw naukowych (typowo dedukcyjna metoda). Pytania pomocnicze: po co?, na co?, dlaczego?, w jakim celu?
Zjawiska społeczno-polityczne nie są stałe, ulegają zmianie.
Przyczyna →przebieg → skutek
Diagnozowanie polityczne – jest wartościowe, jeśli diagnoza postawiona jest prawidłowo. Żeby móc postawić prawidłową diagnozę trzeba mieć wystarczający materiał empiryczny.
Świadectwa myśli politycznej (głównie o zabarwieniu historycznym)
· „źródłem historycznym nazywa się utrwalony i zachowany ślad myśli, działania lub najogólniej życia ludzkiego” (Marceli Handelsman)
· „źródło historyczne jest to wszelki ślad istnienia czy działania ludzkiego w przeszłości. Innymi słowy wszelki ślad o fakcie dziejowym służący do poznania czy do rekonstrukcji tego faktu” (Stanisław Kościałkowski)
· Źródła historyczne to pozostałości po działalności człowieka w przeszłości.
· Dzieje ludzkości możemy badać w kategorii czasów niepisanych – wówczas będą to ślady. Ślady mogą mieć różny wymiar, np. zabytki architektury, źródła materialne. Poczynając od 5 tys. lat temu (Sumerowie →wynalezienie pisma) mamy do czynienia ze świadectwami – dla politologii najważniejsze.
„Polityka to królewska sztuka wzajemnego przenikania się umysłów”
Myśl polityczna starożytnego wschodu
v W sferze inspiracji teoretycznej głównym czynnikiem było uniezależnienie człowieka od sił otaczającej go przyrody. Pojawił się to w: mitach religijnych, sposobie otaczającego świata, charakterze czczonych bóstw, sztuce.
v W swoisty sposób interpretowano takie zjawiska jak: narodziny, następstwo dnia i nocy, pory roku, okresowe odradzanie się przyrody → te zjawiska implementowały politykę, a myśl polityczna rodziła się w zależności od otaczającego świata materialnego.
v Jednostka miała obowiązek składania ofiar siłom przyrody, nastąpił podział społeczeństwa na jednostki dobre i złe, pojawił się problem winy i kary, potrzeba przebaczenia, nastąpiło wartościowanie sprawiedliwych i niesprawiedliwych bogów i władców, rozważano o ustrojach dobrych i złych.
v Pojęcie tradycji – oznaczało przynależność do pewnego świata w aspekcie społecznym i kulturowym; czynnikiem integrującym były wierzenia religijne; określony został system wartości; ówczesna świadomość kształtowała się w wyniku emocjonalnego stosunku do otaczającego świata.
v Opanowano umiejętność uprawy roli, techniki nawadniania i odwadniania pól, znali się na budownictwie; zaczęto utrwalać myśli znakami → pismo obrazkowe.
v Kształtowała się koncepcja boskiej władzy panującego, który kontroluje siły przyrody; władca otoczony był nimbem świętości, był tajemniczy; był to władca statyczny, który jest niedostępny dla społeczeństwa, oddzielony od ludzi ekipą kapłanów.
v Zrodziła się myśl polityczna świata, przeważnie w sferze religii, która wyprzedziła myśl hellenistyczną i myśl starożytnego Rzymu.
v Ludy koczownicze - władca dzielił trudy wędrówek, przez co stawał się bliższy ludziom; nie uważano go za boga; władca musiał być silny, odważny, przedsiębiorczy i odnosić sukcesy wojenne. Koczownicy stawali się wojownikami, oswajano zwierzęta oraz doskonalono rzemiosło wojenne → odkryto strzemię.
v Etnocentryzm – charakteryzujące ludy starożytne, wierzenie, że jakiś lud jest ludem wybranym, państwem środka, którego kościoły są w centrum świata; istniały tendencje izolacyjne oraz obcość, jednostki zostały podzielone na „swoje” i „obce”.
v ‘Kalos’ – piękny, ‘Kagatos’ – dobry
v Mesjanizm – wiara w posłannictwo państwa, które ma zjednoczyć wszystkie ludy i im przewodzić.
v Cechą wszystkich doktryn wschodu było fatalistyczne posłuszeństwo człowieka wobec wyroków nieba i poddanie się wyrokom losu.
v Cywilizacje pojawiają się w dolinach wielkich rzek (Egipt – Nil, Mezopotamia – Tygrys), gdzie kształtowało się państwo i myśl polityczna; rzeki były osiami tych państw oraz uważano je za bóstwa, które każą i nagradzają swój lud; potrzebni byli niewolnicy do pracy przy irygacji pól; dostarczanie wody ludności, aby społeczeństwo mogło się rozwijać; obliczanie przypływów – rozwój astronomii, lud interesował się tylko wylewami rzek, które były również szlakami komunikacyjnymi; rozległe państw rządzone przez despotycznego władcę; ziemia i mieszkańcy należeli do państwa; typową formą ustrojową była monarchia teokratyczna.
v Ówczesne doktryny – zasada biernej uległości.
Myśl polityczna starożytnych Chin
n Kolebką Chin była dolina żółtej rzeki Huang-He
n Symbioza rozwoju cywilizacji z siłami przyrody
§ Ministerstwo Nieba – zajmował się najważniejszymi sprawami; niebo wszystko pokrywa i wszystkim kieruje.
§ Ministerstwo Ziemi – skarb i edukacja; ziemia żywi i wychowuje.
§ Ministerstwo Wiosny – rytuał i ceremonia; wiosna odpowiada za powrót do życia.
§ Ministerstwo Lata – armia; lato symbolizuje żar dyscypliny.
§ Ministerstwo Jesieni – wymiar sprawiedliwości; czas zbierania tego, co zasiano i przebierania ziaren.
§ Ministerstwo Zimy – budowa spichrzy, kierowanie pracami publicznymi; zimą człowiek ma czas oddać się pracy dla państwa.
§ Taoizm – doktryna, która przenikała wszystkie inne; negowano ingerencje władcy w sprawy społeczne.
§ Nurt konfucjański – Konfucjusz; idealizowanie przeszłości minionej, kultury i tradycji.
§ Szkoła Moziego – sprzeciw wobec wojen, miłości uniwersalna
§ Jang Czu i szkoła prawników – silna władza i przemiany gospodarcze
TAOIZM
· Laozi à „stary mistrz”; urodził się gdy panował 21 cesarz dynastii Zhou (605-585r. p.n.e.). Był bibliotekarzem i nie zajmował się polityką, krytycznie odnosił się do tradycji. Pod koniec życia udał się na odosobnienie; jego filozofia zawarta w 5tys. znaków.
· Tylko powstrzymanie się od aktywności przyniesie człowiekowi spokój i szczęście; aktywność dotyczy pragnień i kultury; wyzbycie się aktywności ma stać się przesłanką godziwego życia.
· Tao – rzecz tajemnicza, nadprzyrodzona; droga do tao to rzecz doskonała, miała wieść przez powstrzymanie się od aktywności, zbliżanie się do tao to osiągnięcie najdoskonalszego stanu. Droga pojawia się sama i nie można jej zbudować moralnym doskonaleniem się.
· Człowiek jako części istoty świata ma swoje cechy:
o Miłość do innych
o Umiarkowanie
o Oszczędność
o Skromność
· Istotę świata można poznać dzięki kontemplacji oraz odrzuceniu zmysłowego poznania.
· Mędrcem jest ten, kto poznał prawa przyrody
· Charakterystyka władcy:
o „dobry władca opróżnia serce, a napełnia brzuchy; osłabia wolę, a wzmacnia kości”.
o Wartości panującego są rękojmią ładu we wszechświecie.
o Wielkość władzy przejawia się, gdy poddani nie dostrzegają jego rządów à „gdy rządzi naprawdę wielki człowiek to lud nie odczuwa jego panowania; mniej wyróżniający się władcy są kochani i chwaleni; bardziej mierni budzą strach u poddanych; jeszcze słabsi są pogardzani”
o Idealny władca rządzi bez przymusu (aparatu władzy i wojska); uległości jest najlepszą metod...
umkc