układ pokarmowy przed maturą 2006 wersja 2.doc

Zad. 1              W podanym wykazie podkreśl gruczoły tra­wienne ( wypisz na karcie odpowiedzi) : gardło, ślinianki, dwunastnica, wątroba, ma­cica, żołądek, jelito grube, trzustka, odbytni­ca, jądra, migdały, przełyk.

Zad. 2 Podpisz wszystkie zaznaczone liczbami struktury. (Liczby nieparzyste)

Zad 3 Skonstruuj tabelę, w której opiszesz proces trawienia białek. Wskaż nazwę enzymu trawiącego, miejsce trawienia i produkty trawienia.

Zad. 4 Wskaż funkcje, które organizmie człowieka pełni wątroba. (4 funkcje)

Zad. 5 Podaj definicję białka pełnowartościowego oraz przykład pokarmu, który zawiera takie białko.

Zad. 6 W pokarmach, np. w smalcu i oleju słonecznikowym, mogą występować różne rodzaje tłuszczów.

Oceń, który z nich dostarcza organizmowi bardziej wartościowego rodzaju tłuszczu, uzasadniając odpowiedź jednym argumentem.

Zad. 7 Poniżej podano krzywe zależności między pH a aktywnością niektórych enzymów

Który z wykresów uzyskano dla:

a)                      pepsyny,

b)                      trypsyny.

Zad. 8 Założono dwie równoległe hodowle kijanek:

•          w I karmiono zwierzęta od początku wyłącznie suszoną pokrzywą;

•          w II karmiono kijanki wyłącznie dafniami.

Obydwie hodowle były prowadzone w identycznych warunkach. W momencie, gdy kijanki miały tylne odnóża dobrze wykształcone, umieszczono je kolejno na szalkach i liczono skręty jelita, oddzielnie z hodowli I i II.

-         Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.

Postaw hipotezę do przedstawionego problemu badawczego.

Zad. 9 Wymień dwa hormony tkankowe wydzielane w ukła­dzie pokarmowym. Określ funkcję, jaką pełni każdy z nich.

Zad. 10 Spróbuj przekonać koleżankę stosującą dietę wegetariańską o konieczności spoży­wania białka zwierzęcego. Podaj dwa argumenty, którymi możesz się posłużyć w dyskusji.

Zad. 11 Witaminy pełnia role regulująca. Połącz w pa­ry, liczby przypisane chorobom i odpowiadające im symbole literowe witamin, których nie­dobór może być ich przyczyną.

Zad.12 Przedstawione poniżej informacje, dotyczące dwóch różnych zaburzeń, wynikających z niewłaściwego żywienia się, posegreguj wskaż te, które dotyczą anoreksji.

A.              W schorzeniu tym następuje znaczna utrata masy ciała w krótkim odstępie czasu.

B.              Dotknięty tą chorobą kontynuuje dietę odchudzającą mimo dużego wychudzenia.

C.    Schorzenie to cechuje okresowe obżarstwo bez przyrostu masy ciała.

D.              W obawie przed przyrostem wagi chory stosuje środki przeczyszcza­jące lub wywołujące wymioty. Schorzeniu temu towarzyszy najczęściej bezsenność i częste budzenie się w nocy.

F.              Objawami tej choroby są m.in. zmiany skórne, zmniejszenie wydolno­ści serca, obniżenie ciśnienia krwi, zatrzymanie miesiączkowania, zwiększenie ryzyka złamania kości, wystąpienie zaburzeń pracy nerek i układu pokarmowego.

G.              Objawy tego schorzenia są następujące: uszkodzenie szkliwa zębów, stan zapalny dziąseł, duszność, omdlenia, postępujące uszkodzenia nerek, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, zaburzenia miesiączko­wania.

13.  Przeczytaj uważnie tekst i na jego podstawie wykonaj polecenia.
„Zapotrzebowanie energetyczne przeciętnego człowieka pokrywane jest przez trzy podstawowe składniki odżywcze: białko (12%), tłuszcz (25%) i węglowodany (63%). Minimalne zapotrzebowanie na białko dla wyrównania koniecznego dla życia bilansu azotowego wynosi 0,5 g/kg masy ciała/dobę, jednak dla normalnej wydolności po­ trzebne jest dwa razy tyle (białkowe minimum funkcjonalne), przy czym polowa musi być dostarczona w postaci białka zwierzęcego (mięso, ryby, mleko, jajka). Białko zwie­rzęce zapewnia zaopatrzenie organizmu w niezbędne aminokwasy, do których należą: histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan, walina, a u dzieci prócz tych aminokwasów - arginina. Większość białek roślinnych za­wiera ich niewystarczające ilości, co powoduje, że wartość biologiczna tych substancji jest o połowę mniejsza".

a)          Oblicz, ile białka pochodzenia zwierzęcego powinno się znaleźć w dobowej diecie osoby ważącej 55 kg.

b)          Przedstaw w postaci diagramu kołowego procentowy udział podstawowych składni­ków odżywczych w zaspokajaniu potrzeb energetycznych organizmu.

c)          Wymienione w tekście aminokwasy należą do tak zwanych aminokwasów egzogen­nych. Wyjaśnij znaczenie tego terminu.

d)          Spróbuj przekonać koleżankę stosującą dietę wegetariańską o konieczności spoży­wania białka zwierzęcego. Podaj dwa argumenty, którymi możesz się posłużyć w dyskusji.

14               Za pomocą współczynnika masy ciała WMC (ang. BMI - body mass index) oceń, czy
twoja waga jest prawidłowa:

WMC = masa ciała [kg] /wzrost2 [m].

Wytłumacz, dlaczego otyłość jest chorobą. Wymień choroby towarzyszące otyłości. .

15. Przeanalizuj poniższy wykres i wykonaj polecenia.

a)       Omów zależność przedstawioną na wykresie.

b)      Podaj średnią wartość odsetka osób z dużą nadwagą w całej populacji objętej bada­niem.

c)       Wskaż grupę wiekową najbardziej narażoną na wystąpienie chorób towarzyszących otyłości.

d)              Posługując się danymi z wykresu, oceń społeczne znaczenie występowania otyłości.

16.              Podaj i omów co najmniej dwie przyczyny otyłości występującej u:

a)     dzieci i młodzieży w wieku szkolnym,

b)     ludzi w wieku średnim.

17.              Wykres przedstawia rozkład współczynnika masy ciała w populacji młodzieży w wieku
15-19 lat. Wykonaj następujące polecenia:

a)  Podaj, jaka część badanej populacji młodzieży ma niedowagę.

b)  Wymień dwie prawdopodobne przyczyny występowania niedowagi wśród badanej grupy wiekowej młodzieży.

18. Przedstaw konsekwencje zdrowotne stanu niedowagi w wieku 15-19 lat.