A. Konarzewska, K. Hołdak, Stosunki Unii Europejskiej z Chinami.pdf

stOsUnki Unii EUROPEjskiEj

z Chinami

Katarzyna

Hołdak

Anna

Konarzewska

PaRtnERstWO stRatEgiCznE Unii EUROPEjskiEj

i ChińskiEj REPUbLiki LUdOWEj (ChRL) ROzWija

się Od POłOWy Lat 90., ChOć OfiCjaLniE zOstałO

OgłOszOnE W 2004 R. szCzEgóLnE znaCzEniE dLa

ObU stROn ma Wymiana handLOWa i stOsUnki

gOsPOdaRCzE. WsPóLnOta WyRaża zadOWOLEniE

z iCh ROzWOjU i jEst zaintEREsOWana zaCiEśnianiEm

RELaCji dWUstROnnyCh z Chinami takżE W innyCh

dziEdzinaCh. W najbLiższym CzasiE stOsUnki UnijnO-

-ChińskiE ULEgną daLszEmU POgłębiEniU z UWagi

na WzROst POtęgi gOsPOdaRCzEj i POLityCznEj

ObU stROn W stOsUnkaCh międzynaROdOWyCh

ORaz PRzEkształCEniE się WsPóLnOty W głóWnEgO

PaRtnERa Chin W śWiECiE.

Od końca lat 90. Wspólnota Europejska i Chińska

Republika Ludowa dążą do zacieśnienia stosunków wza-

jemnych i nadania im charakteru partnerstwa strategicz-

nego , opartego na szerokich podstawach kompleksowej

współpracy (od dialogu politycznego po sprawy ochrony

środowiska) w formule długoterminowej, nakierowanego

na realizację wspólnych celów i podtrzymywanego dzięki

partnerskim stosunkom łączącym obie strony.

POLityCznO-PRaWnE POdstaWy

PaRtnERstWa stRatEgiCznEgO UE i Chin

W związku z powyższym, stworzono mechanizm

koordynacji działań dwustronnych, a dodatkowo

278

bEzPiECzEństWO naROdOWE

iii-iV - 2007 /5-6

prowadzone są regularne kon-

sultacje między wiceministrami

spraw zagranicznych poszcze-

gólnych członków UE a ChRL

w sprawach bezpieczeństwa mię-

dzynarodowego i regionalnego.

W 1995 r. opublikowano strategię

wobec Chin pt. Długoterminowa

polityka w stosunkach europejsko-

chińskich ( A Long-Term Policy for

China-Europe Relations ), która

odnosiła się do stosunków han-

dlowych między stronami oraz

przedstawiała spójną strategię

państw Unii Europejskiej wobec

ChRL (kolejne dokumenty tego

typu wydano w latach 1998, 2001

i 2003). natomiast w 2003 r.,

po raz pierwszy w historii, Chiny

sformułowały dokument na temat

stosunków z Unią Europejską,

w którym podkreślono znaczenie

partnerstwa obu stron, zarów-

no w dziedzinie politycznej, jak

i gospodarczej. Rozwój stosunków

Unii z Chinami był możliwy dzięki

zmianom politycznym w samych

Chinach (prowadzących do decen-

tralizacji i swoistej liberalizacji ży-

cia politycznego i gospodarczego)

oraz przekształceniom w środowi-

sku międzynarodowym.

Wynikiem wspomnianych

zmian, a także rosnącego znacze-

nia Chin w polityce europejskiej,

było podjęcie podczas 9. szczytu

Unia-Chiny (wrzesień 2006 r.)

decyzji o rozpoczęciu negocjacji

w sprawie podpisania nowego

Porozumienia o Partnerstwie

i Współpracy między Chinami

a Unią Europejską ( China-EU

Partnership and Cooperation

Agreement, PCA ), w którym

usankcjonowane ma zostać strate-

giczne partnerstwo między strona-

mi, obejmujące ponad 20 dziedzin

współpracy. dokument ma być

symbolem przemian w stosunkach

unijno-chińskich i świadczyć o ich

wejściu w nowy etap. zastąpi on

obowiązujący od 1985 r. Układ

w sprawie handlu i stosunków go-

spodarczych . 1 negocjacje w spra-

wie PCa z Chinami rozpoczęły się

w połowie stycznia 2007 r.

W październiku 2006 r. Unia

opublikowała dokument pt.

Unia-Chiny: Bliżsi Partnerzy,

Rosnąca Odpowiedzialność ( EU-

-China: Closer Partners, Growing

Responsibilities ). zgodnie z jego

zapisami, Chiny zajmują czwarte

1) na podstawie Układu w sprawie handlu i stosunków gospodarczych powołano wspólny komi-

tet, złożony z przedstawicieli chińskiego ministerstwa handlu i unijnego komisarza ds.

handlu (w niektórych przypadkach komisarza ds. stosunków zewnętrznych), który zbiera

się 2 razy do roku i zajmuje się głównie rozwiązywaniem technicznych problemów w sto-

sunkach unijno-chińskich.

279

miejsce pod względem gospo-

darczym w świecie i trzecie pod

względem eksportu światowego.

są też rosnącą siłą polityczną

w stosunkach międzynarodowych.

z tych właśnie powodów Unia

chce pogłębiać strategiczne part-

nerstwo z ChRL. jednocześnie do

materiału dołączono stanowisko

unijne na temat handlu i inwesty-

cji pt. Konkurencja i Partnerstwo

( Competition and Partnership ),

w którym wyliczono priorytety

unijnej polityki handlowej i in-

westycyjnej w odniesieniu do

Chin, związane m.in. z wypełnia-

niem przez ChRL zobowiązań,

wynikających z ich członkostwa

w światowej Organizacji handlu

(WtO), liberalizacją rynku chiń-

skiego oraz ochroną praw własno-

ści intelektualnej.

działaniach poszczególnych państw

członkowskich. Członkowie ci wdają

się częstokroć w rywalizację między

sobą o poprawę swojej pozycji w sto-

sunkach z Chinami, co podważa

wiarygodność całej Wspólnoty jako

partnera, jak również ogranicza jej

możliwość wpływania na Pekin.

faktem jest, że Chiny także

nie posiadają strategii wobec UE,

ani wizji całości stosunków ze

Wspólnotą. Postindustrialna UE

jest dla Państwa środka ważnym

partnerem gospodarczym i handlo-

wym. Równocześnie bogata, niepo-

siadająca ambicji do wprowadzania

zmian w układzie geopolitycznym

świata, a więc niepostrzegająca sto-

sunków międzynarodowych w kate-

goriach „równowagi sił” Wspólnota,

jest w Pekinie uważana za mało

aktywny, a tym samym mało atrak-

cyjny, podmiot na arenie międzyna-

rodowej. ChRL – wraz ze wzrostem

swojej potęgi i pozycji – poszukuje

dla siebie nowego miejsca i roli

w środowisku międzynarodowym.

nie oznacza to, że automatycznie

rośnie skłonność Chin do podej-

mowania interwencji zbrojnych na

peryferiach państwa (np. tajwan,

Płw. koreański), ale budowa własnej

strefy globalnych wpływów, dorów-

nującej streie wpływów Usa, czy

Rosji, jest niewątpliwie strategicz-

nym celem Pekinu. stąd też unijne

hasło „świata wielobiegunowego

i multilateralnego” jest w ChRL

Choć Unia posiada strategię

działania w stosunku do Chin,

pozostaje ona przede wszystkim

na papierze. W rzeczywistości nie

istnieje jedno spójne i długofalowe

podejście Wspólnoty do Państwa

środka, wypływające ze wspól-

nej dla państw unijnych percepcji

wyzwań i zagrożeń, jakie stwarzają

lub mogą stwarzać Chiny, czy też

selekcji potencjalnych obszarów

kooperacji i rywalizacji obu pod-

miotów. Polityka UE ma w dużej

mierze charakter życzeniowy i opie-

ra się na różnorakich, często ze sobą

sprzecznych i nieskoordynowanych,

280

bEzPiECzEństWO naROdOWE

iii-iV - 2007 /5-6

niezwykle przychylnie odbierane.

należy jednak pamiętać, że oba

podmioty odmiennie je deiniują

(UE kładzie nacisk na wzrost roli

i znaczenia organizacji oraz instytu-

cji w stosunkach międzynarodowych,

zaś Chiny – na budowę świata,

złożonego z kilku mocarstw, w tym

ChRL, posiadających równorzędną

pozycję i znaczenie), co może prowo-

kować nieporozumienia między nimi.

m.in. z otwarciem rynków euro-

pejskich na tekstylia pochodzenia

chińskiego, ochroną praw własności

intelektualnej, dialog w sprawach

bezpieczeństwa energetycznego,

współpracą w dziedzinie nauki

i technologii, udziałem Chin w pro-

gramie Galileo 2 (od 2003 r.) i bu-

dową reaktora itER 3 . dlatego nie

dziwi fakt, że w ogłoszonych w paź-

dzierniku 2006 r. przez komisję

Europejską Politycznych Ramach

Globalnego Handlu Europejskiego

( Global Europe Trade Policy

Framework ) główny nacisk poło-

żono na rozwój stosunków handlo-

wych właśnie z Chinami i włączenie

ich do światowego systemu handlo-

wego. z kolei, dla Chin dostęp dla

rynku europejskiego jest niezbędny,

aby państwo to mogło się rozwijać

w dotychczasowym tempie. 4

stOsUnki gOsPOdaRCzE

UE z Chinami

Unia Europejska i Chiny

rozwijają stosunki społeczne

i gospodarcze (pierwsza umowa

handlowa między Wspólnotami

Europejskimi a ChRL została

podpisana w 1978 r.), związane

2) Galileo to europejski system nawigacji satelitarnej. jego budowa ma zakończyć się do

2010 r. system ten ma być alternatywą wobec amerykańskiego systemu GPS i rosyjskiego

GLONASS oraz w przeciwieństwie do nich ma być kontrolowany przez instytucje cywilne.

Porozumienie o włączeniu Chin do budowy Galileo zostało zawarte w 2003 r. na jego mocy

Pekin zobowiązał się do wniesienia wkładu w wysokości około 230 mln euro (koszt całego

projektu oszacowano na 3,2-3,4 mld euro).

3) itER (international thermonuclear Experimental Reactor) to międzynarodowy projekt

badawczy, którego celem jest zbadanie możliwości produkowania na dużą skalę energii

z fuzji jądrowej. Projekt jest przewidywany na 30 lat (10 lat budowy plus 20 lat pracy

reaktora). ma on kosztować w przybliżeniu 10 mld euro. tym samym jest to drugi (po

międzynarodowej stacji kosmicznej) najdroższy na świecie projekt badawczy. Uczestniczą

w nim inansowo i naukowo: Unia Europejska, japonia, Rosja, Chiny, korea Południowa

i Usa. Unia Europejska pokryje 50 proc. kosztów budowy reaktora, a pozostałe strony

– po 10 proc. każda.

4) k. barysch, C. grant, m. Leonard, Embracing the dragon. The EU’s partnership with

China , Centre for European Reform, Londyn 2005, s. 51-60.

281

na rok 2006 przypadł roz-

kwit wymiany handlowej między

stronami. Unia zajęła pierw-

sze miejsce wśród partnerów

handlowych Chin, a ChRL jest

drugim partnerem Wspólnoty.

W całym 2006 r. wymiana han-

dlowa osiągnęła wartość około

250 mld Usd (choć w marcu

2006 r. Unia nałożyła cła anty-

dumpingowe na obuwie z Chin).

inwestycje państw członkow-

skich Unii w Chinach wyniosły

w poprzednim roku około 50 mld

Usd. Unia cieszy się zaufaniem

Chińczyków ze względu na ofe-

rowaną pomoc i doświadczenie

w liberalizacji i decentralizacji

gospodarki. Wzrost obrotów

handlowych z Chinami prowadzi

jednak do zwiększenia deicytu

na europejskim rachunku bie-

żącym, powodując znaczne ob-

ciążenia budżetowe w Europie

i trudności w restrukturyzacji

gospodarek europejskich. należy

też wspomnieć, że na rynku chiń-

skim nadal istnieją ograniczenia

w działalności irm zagranicznych

(w tym w przemyśle samochodo-

wym, petrochemicznym, tekstyl-

nym, odzieżowym, stalowym),

dostępie do rynku zamówień pu-

blicznych, inwestycjach (obowią-

zek tworzenia spółek joint venture

z partnerami chińskimi), rozwoju

działalności bankowej, ubezpie-

czeniowej i telekomunikacyjnej

(wysokie wymagania kapitałowe).

Unia podejmuje wysiłki na rzecz

zniesienia wspomnianych ogra-

niczeń i restrykcji w działalności

gospodarczej, szczególnie w prze-

myśle samochodowym, wartym

około 19 mld Usd, choć mimo

ich obowiązywania, przedsiębior-

stwa europejskie czerpią ogromne

korzyści z kontaktów z Chinami

– przykładowo co roku 40 proc.

sprzedawanych w Chinach sa-

mochodów produkowanych jest

przez irmy europejskie, a tylko

10 proc. – przez amerykańskie.

Poza tym, problemem w stosun-

kach z Chinami jest łamanie praw

własności intelektualnej. W 2004 r.

Chiny nielegalnie skopiowały

programy komputerowe, książki,

ilmy i muzykę warte łącznie około

2,6 mld Usd. Podrabiane są też

ubrania, buty, etc., co powoduje

trudności w działalności przed-

siębiorstw europejskich (60 proc.

sprzedawanych w Europie produk-

tów podrabianych pochodzi właśnie

z Chin). 5

PRObLEm EmbaRga

na handEL bROnią

W stOsUnkaCh UE-Chiny

W latach 2003-2005 Unia

Europejska wyrażała polityczną

wolę zniesienia obowiązującego

od 16 lat embarga na dostawy

sprzętu wojskowego do ChRL.

282

bEzPiECzEństWO naROdOWE

iii-iV - 2007 /5-6

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: