Opuścić rodzinne gniazdo.pdf

• Wielu rodziców, obserwując swoje dorastające pociechy, zastanawia się, czy spełnili się

jako rodzice. Czy zapewnili dzieciom wszystko, co pozwoli im odnaleźć swoje miejsce w

życiu, stworzyć satysfakcjonujące podstawy bytowe, poradzić sobie z niełatwym zadaniem

zbudowania własnej, szczęśliwej rodziny... Wielu rodziców martwi się o swoje potomstwo,

roztacza nad dziećmi parasol ochronny, w imieniu dziecka przewiduje kłopoty, przed

którymi pragnie je uchronić.

Niektórzy rodzice powstrzymują dziecko przed wczesnym opuszczeniem domu, aby ułatwić mu

zdobycie finansowego zaplecza, pozwalającego optymistycznie myśleć o przyszłości. Są rodzice,

którzy czuwają nad karierą dziecka, pomagają kroczyć wydeptaną przez nich wcześniej ścieżką. Są

domy, w których dziecko pełni ważną rolę opiekuna, gospodarza, doradcy... i jego odejście stwarza

konieczność zaadaptowania się do zupełnie nowych warunków życia, do wprowadzenia istotnych

zmian w życie rodziny. Nieliczna, ale wciąż pokaźna grupa rodziców uważa, że dziecko ma

obowiązek zajmowania się i opiekowania nimi, że powinno spełniać ich życzenia i oczekiwania. A

przecież dar życia, który poprzez rodziców przekazywany jest dziecku, jest darem, więc nie może

być mowy o spłacaniu długu. Rodzice, zgodnie z naturalnym prawem przedłużenia gatunku,

decydując się na dziecko, automatycznie biorą na siebie odpowiedzialność za wychowanie i

usamodzielnienie potomstwa, tak by teraz mogło ono obdarzyć życiem następne pokolenie.

Wiele kobiet, które zaangażowały się całym swoim życiem w wychowanie dzieci i prowadzenie

domu, w obliczu ich dorastania zaczyna tracić grunt pod nogami, cel i sens życia. Niektóre radzą

sobie przenosząc uwagę na wnuki i nadal czują się potrzebne i spełnione, inne powstrzymują proces

dorastania i usamodzielniania się pociech.

Zatrzymać dziecko

Sposoby „zatrzymywania” dziecka w domu są liczne i różnorodne. Do najbardziej popularnych

należy manipulowanie poczuciem winy, odwoływanie się do lojalności i wdzięczności. Rodzic

obwinia dziecko za swoje samopoczucie i samotność, za porzucenie, pozostawienie „na pastwę”

niekochanego partnera. Oskarża o brak serca, nieczułość, niewdzięczność... Może robić to wprost

lub pośrednio, mówiąc na głos lub „demonstrując” odrzucenie, rozczarowanie, może nawet

chorować „na zawołanie”, by dowieść konieczności opieki. I większość tych zachowań wypływa z

nieuświadomionej potrzeby miłości, bliskości, docenienia... W okresie dorastania dzieci do

opuszczenia domu, mogą powracać trudne wspomnienia własnego doświadczenia w tej dziedzinie.

Mogą powracać emocje, które towarzyszyły temu procesowi, poczucie winy, żal, złość, strach.

Samotnie wychowująca dzieci matka zazwyczaj traktuje najstarsze dziecko jako pomoc i zastępcę

w opiece nad młodszym potomstwem i dbaniu o dom. Odejście takiego członka rodziny rodzi

poważne „techniczne” problemy. A gdy jest to jedyne lub ostatnie dziecko, kobieta, która nie

związała się z żadnym innym mężczyzną w imię dobra swojej pociechy, zostaje samotna i może

czuć się nikomu niepotrzebna.

Często stosowaną metodą wiązania potomstwa jest finansowe uzależnianie dziecka.

Obdarowywanie go dobrami, których samo nie jest w stanie utrzymać. Rodzic staje się na długie

lata „niezbędny”, ale ma w zamian za to prawo do ingerencji i oczekiwania wzajemnych

„świadczeń”.

W domach, w których rodzice „sprzymierzają się” z dziećmi przeciwko partnerowi lub mają dobrą

więź z dzieckiem a słabą z partnerem, powstaje sytuacja, w której odejście dziecka z domu jest

równoznaczne ze stratą sojusznika, osoby uczuciowo bliskiej i wspierającej. Rodzic w obawie przed

taką sytuacją może zaciekle zwalczać lub bojkotować sympatie i partnerów dziecka. Dotyczy to

szczególnie „syneczków mamusi” i „córeczek tatusiów”.

„Syneczek mamusi” jest już do pewnego stopnia w związku z matką. Odejście z domu oznacza

„ zerwanie” tej relacji, a związanie się z inną kobietą - zdradę. Podobnie jest w przypadku „córeczki

tatusia”. Młody człowiek czuje się rozdwojony, z jednej strony winien jest lojalność „kochającemu”

rodzicowi, z drugiej pragnie żyć po swojemu. Jeśli czas wychodzenia dzieci z domu nakłada się na

okres przekwitania matki, przechodzenie na emeryturę rodziców lub inne stresogenne wydarzenia w

domu czy miejscu pracy, to sytuacja jeszcze się komplikuje. Nie mówiąc o chorobach, wypadkach,

kalectwie czy umieraniu członków rodziny.

Nie chcę namawiać nikogo do zrywania więzi, do zapomnienia o rodzinie. Pragnę raczej zwrócić

uwagę rodziców na jakość „wymiany świadczeń”, która wynika z obowiązku, z poczucia winy, czy

z zależności. Takie zobowiązywanie drugiego do „usług” jest tkaniem przyszłości pełnej pretensji,

żalu i złości. Zupełnie inaczej wyglądają stosunki między ludźmi, gdy wypływają z potrzeby serca,

tęsknoty, zaufania czy potrzeby dzielenia się swoimi przeżyciami.

Przytoczone wcześniej przykłady zależności rodzinnych obrazują niełatwą rolę rodziców w

momencie dorastania dzieci. Jednakże niezależnie od indywidualnej sytuacji rodzinnej dobrze jest

zdać sobie sprawę, w jaki sposób można pomóc dziecku wkroczyć w życie bez dodatkowych

obciążeń i gmatwania stosunków międzypokoleniowych. Wiele zachowań zarówno rodziców jak i

dzieci jest w dużym stopniu nieuświadomione.

Rozwój mojego dziecka

Najczęstszym problemem między dziećmi i rodzicami jest podświadome nienadążanie za rozwojem

własnych dzieci. Prostym sprawdzianem tego, w jakiej jesteśmy sytuacji, jest wyobrażenie sobie z

zamkniętymi oczami własnej pociechy i zwrócenie uwagi, ile lat ma osoba, która pojawia się w

naszym umyśle. Bardzo często, pomimo że dziecko ma już dwadzieścia parę lat (a nawet i znacznie

więcej), w naszym umyśle tkwi obraz nastolatka czy kilkuletniego dziecka. Zrozumiałe wtedy staje

się, dlaczego nadal traktujemy syna czy córkę jak stworzenie, które wymaga ciągle naszej troski,

wsparcia i pouczania. I zrozumiała także staje się furia młodych, którzy pragną uznania ich

niezależności i dorosłości.

Rolą rodzica, który zauważa ten problem, jest wykonanie „pracy nad sobą”, uaktualnienie danych o

dziecku, tak, aby zaczął postrzegać swoje potomstwo realistycznie. O takim „zafałszowaniu” w

umyśle obrazu dziecka dobrze jest z nim porozmawiać i umówić się na łagodne sygnalizowanie

sytuacji, gdy dorosłe czy dorastające dziecko czuje się traktowane jako młodsze niż jest w

rzeczywistości. Może to być neutralne słowo, zabawny gest, określony dźwięk.. Coś, co przypomni

rodzicowi o potrzebie „zaktualizowania” danych.

Pożądane także byłoby ustalenie z „dzieckiem”, jakie nowe zachowania sprzyjałyby budowaniu

relacji dorosłego z dorosłym. Może trzeba zacząć używać pełnego imienia, bez zdrobnień? Może

przypominanie o czapce i rękawiczkach, czy robienie kanapek, budzenie rano..., to przeżytek?

Może są dziedziny, w których młoda osoba powinna wyrażać swoje opinie i wspólnie podejmować

decyzje? Czasami są to drobiazgi, na które nie zwracamy uwagi, bo postępujemy rutynowo, a

czasami decyzje, które odcisną się na domu na całe lata. Tak jak małym dzieciom pozwala się

wchodzić na coraz wyższe meble, badać schody, skakać z poręczy, tak starszemu trzeba poszerzać

pole, na którym jest traktowane równorzędnie.

Ważne jest także, aby dokonać „rozrachunku z czasem” – „zinwentaryzować” osiągnięcia, sukcesy,

wszystkie sytuacje, w których dziecko – dorosły człowiek - poradziło sobie bez nas. Wielu

rodziców skupia się na sytuacjach, w których potomstwo zachowało się nieodpowiedzialnie czy

inaczej niż by sobie tego życzyli. Jeśli jednak będą przejmować odpowiedzialność za dorastające

czy dorosłe dzieci, gdzie będą miały one okazję nauczyć się radzenia sobie z konsekwencjami

swoich wyborów (braku wyborów, które też są wyborami!!!)? Powiedzenie „człowiek uczy się na

własnych błędach” wyrosło z doświadczeń wielu pokoleń. Bez ponoszenia konsekwencji swoich

działań, nie można nauczyć się odpowiedzialności. Więc kochający rodzicu: zaciśnij zęby i pozwól

dorosłemu dziecku dokonywać wyborów, które uważa za właściwe. Możesz służyć radą, dzielić się

swoimi doświadczeniami, wskazywać inne możliwości, interesować się planami i wpływem

podejmowanych decyzji na przyszłość. Wszystko to ma służyć młodej osobie do wyrobienia sobie

szerszego spojrzenia na zagadnienie, do wytworzenia w niej przekonania, że rodzicowi zależy na

dziecku i równocześnie do pokazania, że wierzy on w mądrość młodego człowieka, że ufa, iż

dziecko sprosta konsekwencjom swoich poczynań. Celem wszelkiej „ingerencji” powinno być

przekazanie dziecku informacji „wierzę w ciebie, ufam, że sobie poradzisz, masz prawo tworzyć

własne życie na swój sposób”. „Jestem twoim oparciem, druhem, przyjacielem, życzę ci sukcesu,

szczęścia, odnalezienia drogi życiowej, która przyniesie ci radość i spełnienie. I to ty zbierzesz to,

co zasiejesz.”

Z doświadczeń rodziców, którzy „uwolnili” dzieci wynika, że łatwe odejście z domu sprawia, że

młodzi ludzie bardzo prędko chcą wracać do rodzinnego gniazda, szukają kontaktu, zmieniają

sposób patrzenia i oceniania rodziny. Naturalną skłonnością nastolatków jest krytykowanie

rodziców i oskarżanie ich o swoje niepowodzenia. Gdy oddzielają się od domu, budują

niezależność, dostają psychiczne wsparcie w tym okresie od rodziców, szybko dorastają i zaczynają

patrzeć na „swoich twórców” przez pryzmat własnych doświadczeń w zderzeniu ze światem

zewnętrznym. Jest to objaw dojrzałości, rosnącej tolerancji, poszerzającej się perspektywy.

W domach, gdzie chroni się dzieci przed samodzielnym wyjściem w świat, rodzą się różnorakie

konflikty lub młody człowiek „gaśnie”. Albo walczy o swoją wolność, zazwyczaj w

nieakceptowalny dla dorosłych sposób i naraża się na dalszą opiekę, albowiem dowodzi, że nie jest

jeszcze dojrzały. Albo poddaje się domowym regułom gry, zaczyna „wisieć” na opiekunach, coraz

mniej aktywnie uczestniczy w przejmowaniu odpowiedzialności na siebie. Nawet, jeżeli w końcu

wchodzi w samodzielne życie, to nadal usiłuje odsunąć od siebie decyzje, których podejmowania

nie miał okazji nauczyć się zawczasu. Lub odczuwa lęk przed zajęciami, które innym wydają się

zupełnie naturalne i oczywiste....

Dom – ciche pole bitwy

Innym zafałszowaniem rzeczywistości jest traktowanie dziecka lepiej niż partnera lub tworzenie

frontu przeciwko partnerowi. Wtedy dziecko nieświadomie czuje, że zajmuje niewłaściwą pozycję

w rodzinie, ale ponieważ nasza rodzina jest dla nas normą, to nie zdaje sobie sprawy, że taki układ

jest dysfunkcyjny. Jeśli jako rodzic:

• wymagałe/aś od dziecka zajmowania się Twoim samopoczuciem,

• wymagałe/aś podejmowania decyzji za partnera lub przeciw niemu,

• krytykowałe/aś partnera „zaocznie” nie dając mu możliwości przedstawienia jego punktu

widzenia osobiście,

• dzieliłe/aś się z dzieckiem kłopotami małżeńskimi, seksualnymi,

• oczekiwałe/aś pomocy w znalezieniu rozwiązania „dorosłych” problemów

- to sprawiałe/aś, że dziecko było obarczone odpowiedzialnością, która przerastała jego psychiczne

możliwości i, w związku z tym, nie zbudowało ono jasnych granic określających, za co

odpowiadają rodzice, a za co dzieci.

Teraz, gdy nadchodzi czas wejścia w samodzielne życie, nie umie ono swobodnie oddzielić się od

domu rodzinnego, bo nie wie, jakie ma prawa a jakie obowiązki. Twoim zadaniem jest

uświadomienie tego potomstwu. Pomocne może być wielokrotne głośne podkreślenie, że decyzje o

partnerstwie były Twoimi decyzjami i dziecko nie odpowiada za wynikłe z tego skutki. Że Ty

odpowiadasz za swoje relacje z rodziną, swoją przyszłość, samopoczucie, decyzje, szczęście. A

dziecko – teraz dorosły człowiek odpowiada samo za siebie. To, co trzeba przekazać dziecku, to

informację, że jego szczęście, sukces, poszukiwanie własnej, niecodziennej drogi przyniesie

rodzicowi radość. A często pokazujemy potomstwu coś zupełnie przeciwnego. Wiele osób uważa,

że martwiąc się i dając wyraz swoim obawom okazują tym samym miłość. Zapominają przy tym, że

martwiąc się dają równocześnie sygnał, iż nie ufają osobie, o którą się martwią, nie wierzą, że jest

w stanie sobie poradzić. Nie ma więc co się dziwić, że taka osoba nie odczuwa wdzięczności a

raczej reaguje złością, zdenerwowaniem, odrzuceniem.

Sympatia mojego dziecka

Niezwykle ważna przy dorastaniu dziecka staje się postawa rodzica względem jego partnera,

sympatii i przyjaciół. Czy cieszy się nowymi więziami dziecka czy postrzega je jako zagrożenie

swojej pozycji. Odwieczne dowcipy o teściowych dobrze obrazują tę sytuację. Matka nie chce

zrezygnować ze swoich praw w stosunku do syna. Rywalizuje z synową w sprawach kuchni,

wychowania dzieci, dogadzania upodobaniom syna. Z miłości do syna wpędza go w konflikt -

komu winien jestem lojalność? Kto jest dla mnie ważniejszy?

Ojcowie postępują inaczej. Potrafią „dopieszczać” swoje córki w sposób dowodzący zięciowi, że

jest małym, nic nie znaczącym młodzikiem. Prawdziwa siła, moc (pieniądza, koneksji...) jest

udziałem „wielkiego ojca”. Oba wzorce zachowań prowadzą do emocjonalnego zamętu i rodzą

niezliczone konflikty. I to rolą rodzica jest „zwolnienie” dziecka z obowiązku lojalności.

Udowodnienie potomkowi, że jego odejście nie jest niewdzięcznością, głupotą, złym wyborem.

Zadaniem rodziców jest „zejść ze sceny”, gdy młodzi zaczynają budować swoje związki. Jeśli

rodzic zwalcza partnera dziecka, ma wielkie szanse odnieść pyrrusowe zwycięstwo. Podkreślając

jego ujemne cechy, utrudnia mu zadanie zbudowania wzajemnie wspierającej relacji. Czy tym

sposobem wspomaga dziecko? O ileż łatwiej jest młodej osobie radzić sobie ze stresami

związanymi z budowaniem partnerstwa, gdy rodzice wskazują na zalety partnera, sposoby

rozwiązania konfliktu, opowiadają o swoich doświadczeniach w analogicznych sytuacjach.

Pamiętaj: jeśli obniżałe/aś autorytet drugiego rodzica dziecka – masz jeszcze okazję nadrobić

zaległości.

Każdy człowiek ma zalety (miał, gdy wybierałe/aś go na rodzica swojego potomstwa). Pokaż

dziecku te cechy, chwal w swojej” pociesze” zalety odziedziczone po rodzicu. Szczególnie ważne

jest dla córki zaakceptowanie matki, a dla syna respekt dla ojca. W przeciwnym razie

„wypuszczasz” w życie człowieka, który nie może zaakceptować swojej wewnętrznej matki czy

ojca i przez to neguje ważną – podstawową część swojej osobowości – swoją płeć. Ale psychiczne

odrzucenie któregokolwiek z rodziców odbija się zazwyczaj w życiu powieleniem tego wzorca

zachowania, z powodu którego nastąpiło odrzucenie. Dzieci alkoholików powielają uzależnienie,

chociaż wydaje im się, że nie mają z problemem rodzica nic wspólnego. Wzorzec (odrzucony,

niezrozumiany) pojawia się w życiu w innej formie; jako uzależnienie od drugiej osoby, od

komputera, od jedzenia...

Jeżeli dorastanie dzieci wywołuje negatywne wspomnienia dotyczące własnych doświadczeń z

opuszczaniem domu, wtedy zdanie sobie sprawy z tego, że związane z tym uczucia dotyczą

przeszłości, może pomóc w oddzieleniu ich od sytuacji dzisiejszej.

Podzielenie się swoimi reakcjami i wspomnieniami może przynieść ulgę a także zrozumienie ze

strony dzieci. Dzielenie się z dziećmi, partnerem, rodzeństwem czy dalszą rodziną swoimi

doświadczeniami z przeszłości jest podwójnie pożyteczne. Po pierwsze daje rodzicom okazję do

przemyśleń i lepszego zrozumienia swoich zachowań, uczuć oraz reakcji na obecne zdarzenia, a po

drugie daje młodym większy zasób doświadczeń, z których mogą czerpać mądrość życiową. Przy

okazji przypominają sobie, jacy byli, gdy przechodzili podobne życiowe próby jak teraz ich dzieci.

Rodzice, którzy żyją dla dzieci, którzy realizują swoje marzenia poprzez dzieci, którzy narzucają

dzieciom życiowe wybory, mają przed sobą najtrudniejsze zadanie. Chcąc dać dziecku szansę

samorealizacji, muszą odnaleźć w swoim życiu sens i nadać mu nowy kierunek. Uzależnianie przez

rodzica swojego szczęścia od zrealizowania swoich marzeń przez własne dziecko jest karkołomnym

przedsięwzięciem, które zazwyczaj prowadzi do frustracji i nieporozumień. Każdy człowiek jest

inny, ma odmienne zdolności, upodobania, możliwości. Wspieranie wyborów, które radują „duszę”

dziecka, nawet wtedy, gdy są to wybory nie wróżące łatwego materialnie życia, jest lepsze niż

naginanie psychiki młodej osoby do rodzicielskiej wizji szczęścia.

Najwspanialszą inwestycją w dzieci jest pokazanie im, że rodzice potrafią być szczęśliwi, że są w

stanie znaleźć sens życia poprzez rozwijanie hobby, „nadrabianie zaległości” w odpoczywaniu w

ulubiony sposób, czytaniu, uczeniu się nowych umiejętności, podróżowaniu, uprawianiu działki,

prowadzeniu życia towarzyskiego - robieniu rzeczy, na które w okresie obciążenia obowiązkami

wychowawczymi i zarobkowymi nie było sił, czasu, funduszy. Nawet, jeżeli przez lata trwała

„wojna podjazdowa” o względy dzieci, sprzymierzanie się z nimi przeciwko partnerowi, obniżanie

jego wartości w oczach dzieci, to można te błędy naprawić zbliżając się ponownie do partnera lub

uniezależniając od niego poprzez odkrycie radości życia w zajęciach przynoszących spełnienie.

Dorastanie dzieci i ich odchodzenie z domu można wykorzystać, aby wprowadzić nowe rytuały

wspólnego spędzania czasu lub przeciwnie, aby nauczyć się na nowo korzystania z wolności po

swojemu, z poszanowaniem odmienności potrzeb i upodobań partnera a jeśli taka przebudowa jest

niemożliwa – decydując się na życie oddzielnie. Pokazanie dzieciom, że dorosły jest

odpowiedzialny za przystosowanie się do nowych warunków życia, uwalnia dzieci od poczucia

winy, że porzucają „biednych” rodziców i daje im wzór do naśladowania, budzi wiarę w radzenie

sobie ze zmiennymi kolejami życia, rodzi zaufanie do losu.

Niełatwym zadaniem jest zaakceptowanie życiowych wyborów własnego dziecka. Każdy rodzic

pragnie, aby jego pociechy wiodły szczęśliwe życie. I ma swoje wyobrażenie o drodze, która

prowadzi do szczęścia. Niestety, jak pokazuje życie, czas nieubłaganie dezaktualizuje „recepty na

szczęście”. To, co wydawało się 25 lat temu rozsądne i rokujące sukces, dzisiaj wydaje się młodym

przestarzałe, naiwne, nieżyciowe... Pozwólmy dzieciom eksperymentować! To ich życie! Im więcej

wiary w możliwości dzieci okażemy swoim „zstępnym”, tym większe są szanse, że uwierzą w

siebie. Może w Twoim domu nikt Cię nie inspirował wiarą w Twoje możliwości, może wychowałe/

aś się w rodzinie krytykantów i czarnowidzów lub troskliwych zamartwiaczy, może Twoi rodzice

nie umieli cieszyć się Twoimi sukcesami... Możesz przenieść te i inne wzorce na następne

pokolenie lub skupić się na celu swoich zabiegów. Czemu ma służyć to, co robisz i mówisz? Co jest

Twoją prawdziwą troską, o czym marzysz, co pragniesz osiągnąć postępując w określony sposób?

Zadając sobie tego typu pytania, ukierunkowujemy swoje zachowania na rzeczywiste cele, możemy

wtedy wypowiadać się szczerze i uczciwie. Zawsze mów o swoich intencjach a dopiero potem

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: