Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości 1993-11-24, C 267/91
Postępowanie karne przeciwko Bernardowi Keck i Danielowi Mithouard
Opubl: OETS 2002, poz. 57
Teza:
1. Każdy środek, który może bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, ograniczać handel wewnątrzwspólnotowy stanowi środek o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych, zakazany przez art. 30 [28] TWE.
2. Pojęcie to obejmuje tego rodzaju ograniczenia swobodnego przepływu towarów, które są konsekwencją zastosowania do towarów pochodzących z innych państw członkowskich, w których są wytwarzane i wprowadzane na rynek w sposób zgodny z prawem, przepisów, które wprowadzają wymogi, którym takie towary muszą sprostać (dotyczące oznaczania, kształtu, rozmiarów, wagi, składu, prezentacji, opakowania). Jest tak nawet wtedy, gdy przepisy te stosuje się bez rozróżnienia do wszystkich produktów, chyba że ich zastosowanie można usprawiedliwić względami interesu publicznego, ważniejszymi od swobody przepływu towarów.
3. W przeciwieństwie do powyższego, zastosowanie przepisów prawa krajowego, ograniczających lub zakazujących dokonywania określonych czynności związanych ze sprzedażą produktów z innych państw członkowskich, nie wpływa bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, na handel między państwami członkowskimi w rozumieniu orzeczenia Dassonville (sprawa 8/74 [1974] ECR 837), tak długo jak długo przepisy te znajdują zastosowanie do wszystkich handlowców prowadzących działalność na terytorium danego państwa oraz tak długo jak długo wpływają one w takim samym stopniu, pod względem prawnym lub faktycznym, na wprowadzanie do obrotu i sprzedaż produktów rodzimych i importowanych z innych państw członkowskich. Z tego powodu tego rodzaju przepisy nie są objęte zakazem z art. 30 [28] TWE.
Uzasadnienie:
Podstawy wyroku:
1. Dwoma orzeczeniami z 27.6.1991 r., [...], Tribunal de Grande Instance Strasbourg przedłożył Trybunałowi na podstawie art. 177 [234] TWE wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego w sprawie interpretacji zawartych w Traktacie reguł konkurencji oraz przepisów dotyczących swobody przepływu towarów na obszarze Wspólnoty.
Postępowanie główne
2. Pytania przedłożono w związku z postępowaniem karnym wszczętym przeciwko Panom Keck i Mithouard za sprzedaż produktów w niezmienionym stanie po cenie niższej od ceny nabycia (sprzedaż ze stratą), co stanowiło naruszenie art. 1 francuskiej ustawy nr 63-628 z 2.7.1963 r.
3. Na swoją obronę Panowie Keck i Mithouard twierdzili, że zawarty w tych przepisach ogólny zakaz odsprzedaży ze stratą jest sprzeczny z art. 30 [28] TWE, zasadą swobodnego przepływu osób, usług i kapitału oraz wolną konkurencją na terytorium Wspólnoty.
4. Trybunał Wyższej Instancji uznając, że sprawa wymaga interpretacji określonych przepisów prawa wspólnotowego, zawiesił oba postępowania i przedstawił następujące pytania, z wnioskiem o wydanie orzeczenia wstępnego:
"Czy obowiązujący we Francji na mocy art. 32 zarządzenia nr 86-1243 z 1.12.1986 r. zakaz odsprzedaży ze stratą jest zgodny z zasadą swobody przepływu towarów, usług, kapitału i wolnej konkurencji na Wspólnym Rynku oraz z wynikającym z Traktatu, a zwłaszcza, z art. 3 [3] i 7 [12] TWE zakazem dyskryminacji ze względu na pochodzenie, ponieważ prawo francuskie może zniekształcić konkurencję:
a) po pierwsze, w ten sposób, że tylko odsprzedaż ze stratą jest wykroczeniem, zaś z zakazu wyłączono producentów, którzy mogą wprowadzać na rynek produkty wytworzone, przetworzone lub udoskonalone przez siebie nawet w niewielki sposób, po cenie niższej od poniesionych kosztów;
b) po drugie, w ten sposób, że różnicuje warunki konkurencji między handlowcami, szczególnie w obszarach przygranicznych, ze względu na ich narodowość lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej?"
5. [...]
6. Na wstępie należy zauważyć, że postanowienie Traktatu dotyczące swobodnego przepływu osób, usług i kapitału na obszarze Wspólnoty nie mają znaczenia dla ogólnego zakazu sprzedaży ze stratą, który dotyczy marketingu towarów. Dlatego te postanowienia nie mają żadnego związku z toczącym się postępowaniem głównym.
Zastosowanie art. 7 [12] TWE
7. Następnie, w odniesieniu do zakazu dyskryminacji zawartego w art. 7 [12] TWE, z wniosku o wydanie orzeczenia wstępnego wynika, że sąd krajowy kwestionuje zgodność z tą zasadą zakazu odsprzedaży ze stratą, ponieważ pozycja konkurencyjna przedsiębiorstw, których zakaz dotyczy, może być gorsza od pozycji konkurentów z państw członkowskich, w których odsprzedaż ze stratą jest dozwolona.
8. Fakt, że przedsiębiorstwa sprzedające produkty w różnych państwach członkowskich podlegają różnym przepisom prawnym, z których niektóre zakazują, a inne dopuszczają odsprzedaży ze stratą, nie stanowi dyskryminacji w rozumieniu art. 7 [12] TWE. Ustawodawstwo krajowe, będące przedmiotem postępowania głównego, stosuje się do każdego rodzaju sprzedaży dokonanej na terytorium tego państwa, bez względu na narodowość podmiotów, które dokonują takich czynności.
Zastosowanie wspólnotowych reguł konkurencji
9. Z przedłożonego pytania wynika, że sąd krajowy odwołując się wyłącznie do celów Wspólnoty określonych w art. 3 [3] TWE, szuka wskazówki co do możliwych antykonkurencyjnych skutków analizowanych przepisów, jednakże nie odwołuje się do jakichkolwiek przepisów wykonujących postanowienia Traktatu w zakresie konkurencji.
Interpretacja art. 30 [28] TWE
10. W tych okolicznościach, uwzględniwszy argumenty przedstawione pisemnie i ustnie oraz w celu udzielenia wnioskującemu sądowi użytecznej odpowiedzi, prawidłowe rozstrzygniecie podniesionej kwestii wymaga spojrzenia na zakaz odsprzedaży ze stratą z perspektywy swobody przepływu towarów.
11. Zgodnie z art. 30 [28] TWE, w handlu między państwami członkowskimi zakazane są ograniczenia ilościowe w imporcie oraz wszystkie środki o skutku równoważnym. Trybunał stale orzekał, że jakikolwiek środek, który bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie może wpływać na handel wewnątrzwspólnotowy stanowi środek o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego.
12. Przepisy prawa krajowego wprowadzające generalny zakaz odsprzedaży ze stratą nie mają na celu regulowania obrotu towarowego między państwami członkowskimi.
13. Takie przepisy mogą ograniczyć wolumen sprzedaży ogółem, a w ten sposób wolumen sprzedaży produktów z innych państw członkowskich, o ile pozbawia to handlowców jednej z metod promocji sprzedaży. W związku z tym, konieczna jest odpowiedź na pytanie, czy wystarcza to do uznania analizowanych przepisów za środek o skutku podobnym do ograniczeń ilościowych w imporcie.
14. Mając na względzie rosnącą tendencję handlowców do wykorzystywania art. 30 [28] TWE do kwestionowania legalności jakichkolwiek przepisów, których skutkiem jest ograniczenia ich wolności gospodarczej, nawet gdy przepisy te nie dotyczą produktów z innych państw członkowskich, Trybunał uważa, że konieczne jest ponowne rozważenie i wyjaśnienie orzecznictwa w tej materii.
15. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa, począwszy od Cassis de Dijon (sprawa 120/78 Rewe-Zentral przeciwko Bundesmonopolverwaltung für Branntwein [1979] ECR 649), w braku harmonizacji przepisów prawa, ograniczenia swobodnego przepływu towarów będące konsekwencją zastosowania do towarów pochodzących z innych państw członkowskich, w których są wytwarzane i wprowadzane na rynek w sposób zgodny z prawem, przepisów, które wprowadzają wymogi, którym takie towary muszą sprostać (dotyczące oznaczania, kształtu, rozmiarów, wagi, składu, prezentacji, opakowania) stanowią środek o skutku równoważnym do ograniczeń importu zakazany przez art. 30 [28] TWE. Jest tak nawet wtedy, gdy przepisy te stosuje się bez rozróżnienia do wszystkich produktów, chyba że ich zastosowanie można usprawiedliwić względami interesu publicznego, ważniejszymi od swobody przepływu towarów.
16. W przeciwieństwie do dotychczasowej linii orzeczniczej, zastosowanie przepisów prawa krajowego, ograniczających lub zakazujących dokonywania określonych czynności związanych ze sprzedażą produktów z innych państw członkowskich, nie wpływa bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, na handel między państwami członkowskimi w rozumieniu orzeczenia w sprawie 8/74 Dassonville [1974] ECR 837 tak długo, jak długo przepisy te znajdują zastosowanie do wszystkich handlowców prowadzących działalność na terytorium danego państwa oraz tak długo, jak długo wpływają one w takim samym stopniu, pod względem prawnym lub faktycznym, na wprowadzanie do obrotu i marketing produktów rodzimych i importowanych z innych państw członkowskich.
17. O ile spełnione są te warunki, zastosowanie takich przepisów do sprzedaży produktów z innego państwa członkowskiego, spełniających wymogi określone przez to państwo, nie uniemożliwia lub nie utrudnia im dostępu do rynku w stopniu większym niż dotyczy to produktów krajowych. Z tego powodu, przepisy te nie podlegają zakresowi zastosowania art. 30 [28] TWE.
18. Zgodnie z powyższym, sądowi krajowemu należy udzielić odpowiedzi, że art. 30 [28] TWE powinien być interpretowany w taki sposób, że nie znajduje on zastosowania do przepisów prawnych państwa członkowskiego, które wprowadzają ogólny zakaz odsprzedaży ze stratą.
Miejsca publikacji:
OETS 2002, poz. 57
Dodatkowe informacje:
Patrz sygnatura C 268/91
gosicka