38

PRAWO ADMINISTRACYJNE

ADMINISTRACJA

Z administracją możemy się spotkać jeszcze w okresie p.n.e. Już wtedy były instytucje związane z administracją, już wtedy administracja rozwijała się. Władza tworzyła pewne struktury, następował większy rozwój cywilizacyjny. Władza czuła się w obowiązku zorganizować ludziom pewne urzędy, struktury różnego typu (w miarę potrzeb ludzkości). Administracja skarbowa jest jedną z najstarszych. Państwo w coraz większy sposób musi zaspokajać potrzeby społeczeństwa.

ADMIN. JAKO TRZON DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA

1).Od strony podmiotowej (kto to jest?)

Chodzi o wszelkie podmioty państwowe i niepaństwowe, które realizują zadania administracji publicznej (jest to ich obowiązek). Głównym celem jest wykonywanie administracji publicznej.

2). Od strony przedmiotowej (co to jest?)

Przez administrację rozumiemy ogół funkcji organizatorskich państwa (tworzenie czegoś nowego). Na przestrzeni wieków organizacja ta uległa ewolucji, w związku z tym można mówić o różnych systemach organizacji. Władza państwowa składa się z trzech elementów:

n     władza ustawodawcza

n     władza wykonawcza

n     władza sądownicza

Dominująca jest wł. wykonawcza. O tym jak każdy program jest realizowany decyduje wł. wykonawcza. Rola wł. ustawodawczej kończy się w momencie uchwalenia ustawy.

Administracja jest najważniejszą władzą w państwie, dysponuje ona środkami finansowymi, ona budżet układa i wydatkuje go. Wszystkie kryzysy od 1945r wywołała administracja, która źle dysponowała środkami.

Gdy państwo rezygnuje z części obowiązków, musi przejąć je ktoś inny. Zakres administracji zależy od ustroju państwa.

Administracja to olbrzymia siła, bo jest to najbardziej rozbudowany system państwowy obejmujący wszelkie możliwe dziedziny życia społecznego. Jedynie administracja posiada tzw. atrybut władztwa państwowego (prawo administracji do wymuszonego działania poprzez prawo).

Cechy działalności administracji publicznej:

1. Administracja publiczna bo realizuje zadania publiczne, rozwiązywanie generalnych problemów obywateli.

2.    W tej działalności administracji celem jej jest prowadzenie działalności organizatorskiej dla dobra ogółu.

3.    działanie we względnie konkretnych sytuacjach, takich jakich przewiduje regulacja prawna.

4.    w zależności od tego z jakim organem administracji mamy do czynienia mówimy, że ten organ działa albo na rzecz państwa albo na rzecz lokalnej społeczności. Z jednej strony administracja zabezpiecza interesy państwa ale również ma stać na straży obywateli.

5.    administracja zawsze działa na podstawie prawa i w jego granicach.

Funkcje administracji:

A. zewnętrzna (działa na zewnątrz państwa np. polityka zagraniczna, polityka gospodarcza).

B.   wewnętrzna.

1.    f. ochrony bezpieczeństwa obywateli.

2.    urzeczywistnienie praw i wolności obywatelskich.

3.    realizacja zadań publicznych.

4.    kształtowanie polityki gospodarczej.

5.    wykonywanie budżetu państwa.

Żadne państwo bez administracji funkcjonować nie może. Dopóki będzie istniało państwo będzie też administracja, która powinna być unowocześniana.

Nowoczesna administracja powinna:

1.    mieć właściwie zorganizowany model administracji.

2.    mieć element wysoko wykwalifikowanej kadry.

3.    nowoczesne metody pracy.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

prawo-normy społeczne przyjęte w określonym trybie

Przedmiot regulacji sprawił, że prawo zostało podzielone na szereg gałęzi np. cywilne, karne, finansowe itd. Jest to pojęcie pewnych kategorii norm.

Gałąź prawa-zgrupowanie norm jednorodnych lub pokrewnych.

Normy prawne dzielimy na:

1.    normy prawa prywatnego.

2.    normy prawa publicznego.

Prawo administracyjne jest prawem publicznym które odnosi się do pewnych sfer życia publicznego a nie do konkretnej jednostki.

Prawo administracyjne-ogół norm prawnych regulujących działalność administracji w państwie. Są to więc wszystkie przepisy prawne z których korzysta administracja.

Nie wszystkie normy prawne z których korzysta administracja mają charakter norm administracyjnych.

Są 3 metody regulowania stosunków społecznych:

1.    cywilistyczna

2.    karnistyczna

3.    administracyjna

cywilistyczna-polega na tym, że normy tego prawa są tak sformułowane, że wszystkie podmioty korzystające z tych norm mają równe prawa, w tej pozycji nie ma ani wyższego ani niższego podmiotu.

administracyjna-normy te charakteryzują się łagodnym sformułowaniem. Są one formułowane już w treści. Na pierwszym planie przy regulacjach administracyjnych znajduje się organ administracji publicznej (druga strona musi się podporządkować) czyli jest brak równorzędności podmiotów.

Charakterystyczną cechą tego prawa jest:

n     imperatywne formułowanie przepisów

n     nie równorzędność podmiotów każdego stosunku prawnego

prawo administracyjne-gałąź prawa regulująca stosunki działalności administracyjnej organów państwa realizujących funkcje organizatorskie. Normy prawa administracyjnego określają prawa i obowiązki organów administracji publicznej oraz innych organów, które wchodzą z nimi w stosunki prawne.

Rodzaje norm prawa administracyjnego:

1.    normy ustrojowe (np.pr. konst.)

2.    normy prawa materialnego (prawo celne, pr. o weterynarii)

3.    normy proceduralne

ŹRÓDŁA PRAWA

W zakresie źródeł prawa prawnik nie może popełnić żadnego błędu dotyczącego hierarchii. Źródło to początek czegoś.

Akty normatywne-akty o charakterze abstrakcyjnym, adresat nie jest określony, mają charakter pierwotny, następuje powtarzalność normy (jeżeli akt obowiązuje to norma funkcjonuje), one tworzą najwyższej rangi prawo.

Aktualny system źródeł prawa ma charakter źródła zamkniętego. Na ten system składa się :

I.     Konstytucja (ustawa zasadnicza nie jest pojęciem aktualnym, bo konstytucja sama siebie określa)-art.8(konstytucja).

II. Ratyfikowane umowy międzynarodowe-wymagają zgody ratyfikacyjnej Parlamentu. Umowa międzynarodowa przybiera formę ustawy sejmowej (chodzi o pewną sytuację szczególną, kiedy umowa taka może zawierać inne postanowienia sprzeczne z ustawą zwykłą, ma ona pierwszeństwo w zastosowaniu).wśród tych umów są dwie kategorie:

1.    art.89 konst. Ratyfikowane przez RP umowy międzynarodowe i ich wypowiedzenie które wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

n     pokoju, sojuszu, układów politycznych lub układów wojskowych

n     wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

n     członkostwa RP w organizacji międzynarodowej

n     znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

n     spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi RP do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga wyrażonej zgody w ustawie , Prezes RM zawiadamia Sejm. Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa. Pierwszą taką umową w drodze ustawy ratyfikowanej był konkordat.

2.    art.90 konst. Umowy międzynarodowe na podstawie których RP może przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Ustawa ta jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym. Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażania zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Aby ratyfikowana umowa międzynarodowa mogła obowiązywać musi być opublikowana.

III.              Ustawa (najwyższej rangi akt normatywny krajowy)np. budżet przyjmowany jest tylko w drodze ustawy; tylko w drodze ustawy następuje też tworzenie nowych instytucji państwa.

IV.              Rozporządzenie-art.92konst. są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi. Rozporządzenia wydają: Prezydent, Ministrowie, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Premier , Rząd.

V. Zarządzenia-(rząd ma 2 lata na to żeby albo wyeliminować albo przedłużyć jego działanie). Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą one stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych, oraz innych podmiotów.

VI.              prawo miejscowe (lokalne)-nie stanowi go władza centralna, ale władza terenowa np. budżet gminy uchwala rada gminy-jest to przepis powszechnie obowiązujący; gmina uchwala plan zagospodarowania przestrzennego.

DZIENNIK USTAW I MONITOR POLSKI

-Premier kieruje akty do publikacji

Dziennik Ustaw- akty najwyższej rangi do rozporządzeń i umów międzynarodowych włącznie

n     orzeczenia TK o nieważności danego aktu

n     publikowanie aktów normatywnych- obwieszczenie Premiera

Monitor Polski

n     uchwały rządu

n     zarządzenia

Znajdują się uchwały Sejmu i Senatu -mają one ograniczony charakter:

                                                                                                  -kreacyjny (powoływanie ministra)

                                                                                                  -stanowisko w jakiej sprawie , okoliczności

Obecnie orzeczenia TK o utracie mocy zarządzeń.

Istnieją DZ.U. naczelnych i centralnych organów administracji (Minister Łączności- opłaty za usługi pocztowe.

Na szczeblu terenowym jest Wojewódzki Dziennik Urzędowy.

STOSUNEK ADMINISTRACYJNO-PRAWNY

Stosunek prawny- stosunek społeczny zachodzący pomiędzy co najmniej 2 zindywidualizowanymi podmiotami. Są trzy elementy stos. prawnego

·       przedmiot

·       podmiot

·       treść

Podmiot- występuje nierównorzędność podmiotów - jeden podmiot znajduje się w pozycji nadrzędnej (przeważnie organ administracji państwowej. Ostateczny kształt tego stosunku rozstrzygany jest przez organ, stosunek ustanowiony jest z urzędu.

Nadrzędność ma różny stopień nasilenia

n     decyzja o wywłaszczeniu- nadrzędność jest tu bardzo wyraźna

n     wniosek o wydanie paszportu- organ z urzędu nigdy sam nie wyda dokumentu, ale ostateczny kształt jest wydawany przez organ.

Drugą stroną mogą być osoby fizyczne i prawne oraz inne organy.

Przedmiot- to sprawy do rozstrzygnięcia

Treść - wzajemne określenie praw i obowiązków między organem administracji a drugim podmiotem.

Są trzy rodzaje stosunków administracyjno-prawnych:

1.    proceduralny- czynności, działanie od momentu wszczęcia postępowania aż do jego zakończenia, do wydania decyzji przez I instancję(niekiedy do II instancji-wówczas ten stosunek proceduralny wygasa

2.    materialno- prawny- na podstawie rozstrzygnięcia, trwa dotąd, dopóki jest ważna decyzja

3.    sporno- administracyjny- konflikt interesów między organem a stroną.

TEORIA ORGANU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Organ państwowy powinien posiadać następujące cechy:

·       działa w imieniu państwa

·       własny zakres kompetencji

·       posiada wyodrębnienie organizacyjne z całego aparatu państwowego

·       korzysta z uprawnień imperium państwa (pozycja nadrzędna)

Organ administracyjny- grupa największa w strukturze aparatu państwa. Charakteryzuje się pewnymi specyficznymi cechami. Możemy wyróżnić dwa rodzaje organów administracyjnych:

n     organy administracji rządowej

n     organy administracji samorządowej

Te wcześniejsze cechy też u nich występują, ale dochodzi tu jeszcze cecha szczególna: działanie o swoistych formach prawnych . mają one możliwość nałożenia przymusu w celu wykonania działania nałożonego przez prawo.

Decyzja administracyjna- najczęstsza forma prawna używana przez organy administracyjne

Żadne inne organy w takiej formie jak decyzja administracyjna nie działają, chyba, że mają zadania zlecone przez organy administracji publicznej.

Organ administracji-jest to wyodrębniona jednostka z aparatu państwa, która posiada ustawowo zaznaczony zakres kompetencji i działająca w swoistych formach prawnych. Każde działanie organu może być zabezpieczone przymusem państwa.

Zawsze pod pojęciem organu kryje się konkretny człowiek lub prawna grupa.

Kompetencja- zakres obowiązków i uprawnień przypisanych jednostce (organom)

Zakres działania- w jakich sferach podmiot działa, co od niego zależy.

Pojęcie zakres działania jest różny od pojęcia kompetencji.

może być zakres działania szeroki, a kompetencji wąski, czasami mogą zrównywać się.

Klasyfikacja organów administracji publicznej:

I.     kryterium podział na 2 grupy ze wzgl. na charakter organu: organy rządowe i organy samorządowe

II. kryterium działania na obszarze: organy centralne i organy terenowe. W tym podziale znajdują się struktury rządowe i samorządowe.

Centralne:

1.    naczelne organy administracji

2.    centralne urzędy administracji

Ta pierwsza jest grupa nieliczną. Tu zaliczają się te organy, które wymienia konstytucja: Prezydent, RM, Premier, ministrowie (centralne). Powoływane są one w szczególnym trybie. Ich obsada powierzona jest parlamentowi, to on powołuje obsadę-uchwała. Są to organy, które odpowiadają przed Parlamentem za swoje działanie. Są one w stosunku nadrzędnym do pozostałych. Są one właściwe władzy wykonawczej. Tylko one wydają akty uzupełniające ustawy.

Urzędy centralne- pozycja niższa niż mają naczelne, działają w wyspecjalizowanych zadaniach (przeważnie jednorodnych). Są to organy nie zespolone , ok. 30 organów, które maja swoje odpowiedniki administracji terenowej. Wąski zakres działania, ale o szerokich kompetencjach: Główny Urząd Celny

·       Dyrektorzy urzędów (oddziałów) celnych, placówki celne

·       Główny Urząd Górniczy- Wyższe Urzędy Górnicze

·       Główny Urząd Statystyczny- Wojewódzki Urząd Statystyczny -rejonowe (powiatowe)

·       Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych- regionalne DLP- nadleśnictwo

·       Minister Finansów- Izby Skarbowe i Urzędy Skarbowe

·       Główny Inspektor Kontroli Skarbowej, Urząd Kontroli Skarbowej

·       Generalna Dyrekcja Kolei Państwowych-odpowiednik (terenowe) -stacje

·       Państwowa Inspekcja Handlowa

·       Agencja ds. Inwestycji Zagranicznych- bez odpowiednika w terenie

·       Prezes PAP (Państwowa Agencja Prasowa)

·       Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki

...