21. Strategia pracy z OPT.doc

OPT jest metodą pomocy w rozwiązywaniu pewnych problemów pacjenta

OPT aktywizuje i intensyfikuje pracę pacjenta

OPT jest planem pracy pacjenta

OPT  optymizuje pracę terapeuty i pacjenta

Najlepsze efekty OPT przynosi, kiedy jest zindywidualizowany

OPT nie jest jedyną metodą pracy  w terapii

Zasady pracy z OPT

- zachęć pacjenta do 

  pracy przy  pomocy  

  OPT

- upewnij się, czy

  pacjent wszystko zrozumiał

- sprawdź, czego

  pacjent oczekuje i 

  czy może to osiągnąć

- zaplanuj OPT

- włącz do OPT

  problemy ważne z

  punktu widzenia 

  pacjenta

- weź pod uwagę czas

- wybierz problemy, 

  które przeszkadzają 

  pacjentowi korzystać

  z terapii

- zadbaj o właściwe

  sformułowanie

  problemu

- zastanów się, co  

  chcesz osiągnąć 

  pracując z OPT

- pamiętaj o 

  mechanizmach  

  chorobowych

- nie przyjmuj 

  perspektywy  

  pacjenta

- diagnozuj przyczynę

  problemów

- diagnozuj szkody, 

jakich doznaje pacjent

- spójrz na problem

  obiektywnie

nazwij problem  z własnej perspektywy

- zastanów się, co chce

  osiągnąć pacjent

- znajdź porozumienie 

  z pacjentem

- nie ograniczaj się

  tylko do problemów 

  wynikających z 

  uzależnienia

- korzystaj z OPT, by

  wspomóc inne

  metody

- nie twórz problemów teoretyczny i ważnych tylko dla ciebie

Strategia pracy z wykorzystaniem osobistego planu terapii

Czym jest OPT i do czego służy?

               Osobisty Plan Terapii (OPT) nie jest metodą psychoterapeutyczną i nie używa się go w się indywidualnej psychoterapii. Tylko określone problemy nadają się do rozwiązywania przy pomocy tej metody. Terapeuta występuje tu jako doradca, który pomaga rozwiązać jakiś konkretny problem z życia pacjenta.

Indywidualne Plany Terapii zaczęto stosować w USA na oddziałach odwykowych. Chodziło o to, by zaktywizować i zaangażować pacjenta. Oraz, żeby zwiększyć intensywność pracy pacjenta, nie zmniejszając intensywności pracy terapeuty. Dobrze skonstruowany i realizowany OPT ułatwia prace terapeuty, a pacjent ma dzięki niemu możliwość zajmowania się czymś sam wtedy, kiedy terapeuta nie ma czasu nim się zajmować. OPT jest planem własnej pracy pacjenta, a nie terapeuty. Ma z tego powodu pewne określone ograniczenia i wymogi. Pacjent dzięki OPT może „przepracować” różne sprawy, które ustali razem z terapeutą. Terapeuta będzie nadzorował ich wykonanie, ale pacjent będzie to robił samodzielnie. Pacjenci mogą o wiele więcej czasu pracować nad sobą i nie trzeba zwiększać liczby personelu.

Jeżeli pacjent ma pracować sam przy pomocy OPT, to niektórych spraw, jakie nadają się wyłącznie na indywidualną psychoterapię, robić w OPT nie można. Nie jest to metoda leczenia zaburzeń, a jedynie sposób rozwiązywania problemów.

Kiedyś przyjęło się, że OPT-y (wcześniej IPT-y) były uniwersalne dla wszystkich, a nazwa indywidualne uwypuklała jedynie fakt samodzielnej pracy pacjenta. Ale to nie uwzględniało indywidualnych potrzeb pacjentów. OPT-y były prawie identyczne dla każdego pacjenta. Zakładano, że szczególnie w początkowej fazie terapii, uzależnienie jest jedno i wszyscy pacjenci mają podobne problemy, i dlatego wpisywano je do OPT. Natomiast wszelkie zmiany w OPT były najczęściej podyktowane sprawami drugorzędnymi (np. wykształceniem pacjenta, itp.). To założenie było do pewnego stopnia słuszne, bo uzależnienie ma objawy, które występują u wszystkich uzależnionych. Ale doprowadzało do spadku indywidualizacji OPT i motywacji pacjenta do jego wykonania. Pacjenta raczej zobowiązywano realizacji OPT w ramach kontraktu. Wszelkie sprzeciwy w tym zakresie zwykło się było interpretować w kategoriach nawrotu choroby, głodu alkoholowego itp. Taka praca przy pomocy OPT nie dawała oczekiwanych rezultatów.

Dziś uważa się, że pacjent ma wziąć odpowiedzialność za jakość zadań, które realizuje. Ale żeby chciał to zrobić i zaangażować się OPT musi być osobistą praca nad sobą samym.

Strategia całościowej pracy z pacjentem zakłada, że nad różnymi problemami pacjenta pracuje się w różnym czasie i różnymi metodami. Nad jedną kwestią pacjent będzie pracował tylko na grupie, nad inną – indywidualne, a jeszcze nad inną - z wykorzystaniem OPT, itp.

Czasem w miarę upływu pracy pacjent widzi jakieś głębsze korzyści, a czasem ich nie widzi. W czasie pracy w Poradni, gdzie zewnętrzny wpływ jest bez porównania większy i możliwości pracy są bez porównania mniejsze, warto jest w szczególny sposób angażować pacjenta.

Wzbudzanie motywacji u pacjenta

Aby pacjent zechciał się zaangażować w pracę z OPT powinien się mieć nadzieje na odniesienie z tego korzyści. Jeżeli nie będzie widział takich korzyści, to będzie wykonywał OPT wyłącznie pod wpływem nakazów i innych zewnętrznych czynników.

Z powodu tego, że OPT pacjent wykonuje sam, musi być on zrozumiały dla pacjenta, a więc wszystkie terminy w nim użyte muszą być dla pacjenta zrozumiałe i jednoznaczne.

Ważne jest również to, by pacjent był świadom, że korzyści, na które liczy, leżą w jego zasięgu i są tym, czego on faktycznie chce. Podstawą tego jest dokładna diagnoza, określająca to, czego pacjent oczekuje w danym momencie. Szczególnie trudno jest pracować z OPT tam, gdzie działa  mechanizm iluzji i zaprzeczania i pacjent nie jest świadomy, że tam znajduje się jakiś problem. A skoro tak, to nie będzie chciał się nim zajmować.

Jeżeli, zwłaszcza na początku, pacjent nie chce siebie uznać za alkoholika, to w OPT ten problem nie może być tak sformułowany. Z punktu widzenia pacjenta nie jest to problem. Im bardziej jest przekonany, że nie jest alkoholikiem, tym bardziej się cieszy. Oczywiście, z punktu widzenia terapeutycznego jest to problem, ale nie jest to problem z perspektywy pacjenta.

Sporządzając OPT, należy ustalić, jakie problemy się do niego nadają. Na pewno nie nadaje się to, czego pacjent nie chce i coś, co dotyczy jakichś głębszych problemów emocjonalnych (np. „przepracowanie” jakiejś traumy z dzieciństwa itp.). W OPT może się znaleźć tylko to, co jest „zdroworozsądkowe” i co można przeprowadzić racjonalnie, używając prostych kroków, układających się w pewną logiczną całość.

Problem do OPT musi to być dla pacjenta  ważny, ale nie każdy ważny problem będzie się nadawał do rozwiązywania w ten sposób. OPT nie może się tez przemienić w radzenie (np. gdzie pacjent ma pożyczyć pieniądze, itp.).

Problem umieszczony w OPT powinien być możliwy do rozwiązania w określonym, stosunkowo krótkim czasie.

Do OPT nadają się zwłaszcza te problemy, które nie pozwalają pacjentowi w pełni skorzystać z grupowego programu terapii i zaprzątają go (niepokój, kłopoty). Chodzi o problemy utrudniające proces terapii i trzeźwienia, których rozwiązanie pomoże pacjentowi korzystać z terapii.

Do racjonalnego rozwiązania szczególnie dobrze nadają się problemy dotyczące niezrozumienia czegoś, braku wiedzy, niewłaściwego zachowania, braku umiejętności, niewidzenia rozwiązania, nieradzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych.

Warto, aby sformułowanie problemów rozpoczynało się od słów: nie potrafię, nie rozumiem, nie rozumiem, nie wiem, mam trudność, nie radzę sobie. Kiedy problem zostanie tak sformułowany, to jego rozwiązaniem będzie wykonanie pewnej określonej czynności: nie wiem – dowiem się, nie rozumiem – zrozumiem, nie potrafię – nauczę się, nie radzę sobie – nauczę się sobie radzić. Oznacza to konieczność wykonywania przez pacjenta pewnych czynności, które od niego zależą od pacjenta ...