25) Szybkość cofania się klifu w różnych częściach Polski
Rozewie 2,35 m/rok
Ustecki 1- 2,3 m/rok
Wolin 0,9 m/rok
26) Obszary krasowe
Typowe obszary krasowe w Polsce występują w Tatrach (wapienie), w Niecce Nidziańskiej (gips) i na Wyżynie Lubelskiej (kreda).
· Brama krakowska
· Niecce Nidziańskiej:
Niecka solecka
Lejek Wiślicki
Rejon Staszowa
· Wyżyna lubelska:
Kotlina Kodelska
Pagóry Chełmowskie
Kotlina Chrubieszowska
· Góry Świętokrzyskie:
· Pieniny
· Góry Kaczawskie
· Masyw Śnieżnika
· Tatry
27) Jaka jest średnia wysokość Polski n. p. m.?
173 m n.p.m
28) Obszary występowania:
· lessu
W Polsce lessy występują dysjunktywnie w obrębie Wyżyn Polskich, Niziny Śląskiej, Wzgórz Trzebnickich, na Podkarpaciu i Pogórzu Karpackim oraz na Wyżynie Lubelskiej i Roztoczu Zachodnim.
· - wód geotermalnych
Podhale,Pogórze Spisko-Gubałowskie,Biały Dunajec,Bukowina Chochołów,Bieszczady
· - wód mineralnych
Ze względu na właściwości chemiczne można przypisać poszczególne rodzaje wód do następujących miejscowości:
Chlorkowo-sodowe > 1000 mg NaCl/l (solanki 1,5%)
Chlorkowo-potasowe, wapniowe, magnezowe, jodkowe, bromkowe, żelaziste, siarczkowe (Ciechocinek, Kołobrzeg, Połczyn Zdrój, Kamień Pomorski, Świnoujście, Goczałkowice, Rabka oraz Busko, Solec, Iwonicz, Rymanów, Wieniec)
Wodorowęglanowe > 1000 mg CO2/l
Sodowe, potasowe, wapniowe, magnezowe, chlorkowo-sodowe, żelaziste
(Krynica, Polanica, Kudowa, Muszyna, Duszniki, Rymanów, Iwonicz, Długopole, Czerniawa, Szczawno, Szczawnica, Wysowa, Żegiestów, Świeradów)
Siarczkowo-siarkowodorowe > 1,0 mg S/l
Siarczkowe proste, siarczanowo-sodowe, wapniowe, siarczanowo-chlorkowe, sodowe, bromkowe, jodkowe
(Busko, Solec, Przerzeczyn, Wieniec, Swoszowice, Horyniec, Wapienne oraz Kudowa, Lądek, Duszniki, Ciechocinek - źródło 14)
Radoczynne > 2nCi Rn/l
Radonowe-siarczkowe, fluorkowe, szczawy radoczynne
(Świeradów, Czerniawa, Lądek Zdrój,Długopole, Szczawno)
Termalne > 20°C (cieplice)
Chlorkowo-sodowe, radoczynne, fluorkowe
(Cieplice, Lądek, Ciechocinek)
29) Jakich gleb jest najwięcej w Polsce?
51% brunantne
25% bielicowe
1% czarnoziemy
5% mady
7% hydrogeniczne
1%czarnoziemy
1% rędziny
8%górskie
Słonoczaki,ogrodowe,antropogeniczne 1%
30) Kiedy nastąpiła sukcesja lodu w postglacjale?
Klimat późnego holocenu ostatnie (4-5 tys. lat) stopniowo ochładza się (prawdopodobnie wynik zmian parametrów orbity Ziemi - cykle Milankovicia). W tym czasie wielokrotnie powtarzające się oscylacje lodowców górskich zwiększają stopniowo swój zasięg by osiągnąć swoje postglacjalne maksimum podczas Małej Epoki Lodowej (1300 do 1850 r.). Dlatego późny holocen określany jest także jako Neoglacjał.
31) W jakich stadiach tworzyły się pradoliny?
Pradolina powstaje na przedpolu lądolodu, a płynąca w niej rzeka ma bieg równoległy do czoła lądolodu. Rzeki płynące pradolinami odprowadzały zarówno wody roztopowe od lądolodu, jak i wody rzeczne płynące z południa. Jako że rzeki te transportowały bardzo dużą ilość materiału, ich koryto miało charakter roztokowy (tj. akumulacja przeważała nad erozją, rzeka była płytka, miała wiele niestabilnych, równorzędnych koryt porozcinanych licznymi niezarośniętymi wyspami śródrzecznymi).
32) Dlaczego jest duża różnorodność gatunkowa na Roztoczu?
33) Wymień beskidzkie Parki Narodowe.
Babiogórski Park Narodowy (Polska)
Gorczański Park Narodowy (Polska)
Magurski Park Narodowy (Polska)
Bieszczadzki Park Narodowy (Polska)
Park Narodowy Połoniny (Słowacja)
Użański Park Narodowy (Ukraina)
Park Narodowy Skolskie Beskidy (Ukraina)
Park Narodowy Synewir (Ukraina)
Karpacki Park Narodowy (Ukraina)
Park Narodowy Huculszczyzna (Ukraina)
Wyżnicki Park Narodowy (Ukraina)
34) Z jakiego okresu pochodzi przełom Wisły koło Puław?
35) Kiedy utworzyła się antyklina Chęcińska?
W literaturze ugruntowały się cztery koncepcje budo-
wy i genezy antykliny chęcińskiej:
1) Według Czarnockiego (1947) antyklina chęcińska
powstała w czasie ruchów hercyńskich. Była ona wówczas
fałdem stojącym, a brak okruchów skał kambryjskich w
utworach czerwonego spągowca (perm dolny) œwiadczy o
tym, że jej jądro było zamknięte. Zdaniem Czarnockiego w
czasie ruchów, jakie nastąpiły na przełomie kredy i trzecio-
rzędu (paleogen), nastąpiło odmłodzenie struktur, odkłucie
na granicy dewonu i kambru oraz obalenie południowo-za-
chodniej częœci fałdu. Wtedy też powstały uskoki
poprzeczne.
2) Według Kowalskiego (1975) w antyklinie chęciń-
skiej dominuje tektonika blokowa. Za zmiennoœć upadów
warstw w poszczególnych blokach, uczynił odpowie-
dzialną „tektonikę klawiszową”. Porównał budowę geolo-
giczną antykliny chęcińskiej z wynikami eksperymentów
Sanforda (1959) i wysnuł wniosek, że z uskoków piono-
wych o odpowiednio dużym przemieszczeniu mogą
powstać zarówno uskoki odwrócone, jak i nasunięcia.
3) Koncepcja Głazka i Kutka (1976) zakłada, że anty-
klina chęcińska to fałd o genezie diapirowej, w którym
łupki kambryjskie przebijając pokrywę skał paleozoicz-
nych i mezozoiczną doprowadziły do powstania w
skrzydłach licznych uskoków odwróconych oraz drobnych
bloków i klinów tektonicznych.
4) Głazek i inni (1981) stwierdzili, że odkłucie na gra-
nicy dewonu i kambru jest wieku laramijskiego. W czasie
ruchów laramijskich powstał dysharminijny fałd. Protruzja
iłowców i mułowców kambryjskich była spowodowana
aktywnoœcią głębokich rozłamów poniżej grubej pokrywy
skał mezozoicznych
36) Kiedy pojawił się człowiek jaskiniowy?
człowiek jaskiniowy, dawna nazwa → człowieka kopalnego(środkowym plejstocenie (ok. 400 tysięcy lat temu)), używana szczególnie na określenie → neandertalczyka (ok. 130–30 tys. lat; okres lodowcowy), który uważany był za archetyp jaskiniowca.
37) Od kiedy tworzyła się rzeźba :
-Pobrzeży
-Niziny Mazowieckiej
-Sudetów
· Sudety NE fragmenty zbudowane są ze skał prekambryjskich ale są to skały paleozoiczne:gnejsy, łupki,-> na fundamencie prekambryjskim tworzyły się coraz to młodsze utwory.
·
· Sudety zostały wypiętrzone podczas orogenezy kaledońskiej oraz orogenezy hercyńskiej. Wtedy nastąpiła metamorfoza wcześniej powstałych skał osadowych i wulkanicznych oraz intruzje skał magmowych. Następnie, przez około 200 mln lat, Sudety były niszczone przez czynniki zewnętrzne. W wyniku ich działania Sudety zostały niemal całkowicie zrównane, a następnie pokryte dość grubą warstwą osadów, głównie piaskowców. Gdyby nie kolejna orogeneza – alpejska – Sudetów by nie było. Sztywne i grube warstwy skorupy ziemskiej nie zostały jednak sfałdowane, lecz potrzaskane na kilkanaście części, z których każda została wyniesiona na inną wysokość. Tak powstały góry zrębowe.
39) Przyczyny zasolenia, oraz w wyniku czego powstały:
-Zasolenie
Około 10 tys. lat temu doszło, przez oswobodzone od lądolodu obniżenie w środkowej Szwecji, do kontaktu zbiornika bałtyckiego z wodami oceanu. Wzrosło wówczas zasolenie Bałtyku.
Przeciętne zasolenie wynosi około 7%° i jest pięciokrotnie mniejsze od średniego zasolenia wszechoceanu (35%°).
-Wał Kujawsko-Pomorski
ruchy laramijksie utworzyly antyklinorium środkowopolskie,czyli wał świętokrzysko-kujawsko-pomorski.
-Pobrzeże Najbliższy nam etap powstawania współczesnego Bałtyku rozpoczął się w trakcie zaniku ostatniego lądolodu w plejstocenie.
Główny rys krajobrazu ,pobrzeża ukształtowany został przez lądolód zlodowacenia północnopolskiego. Podobnie jak na całym obszarze Polski, krajobraz ten był po ostatecznym ustąpieniu lądolodu przeobrażany przez działanie czynników zewnętrznych.
-Karpaty
Karpaty powstały w fałdowaniu alpejskim. Po ustaniu ruchów górotwórczych rzeźba kształtowana była przez wietrzenie i erozje oraz plejstoceńskie lodowce górskie. Są to góry młode.
40)W wyniku czego powstają szczawy?
Szczawa - rodzaj wody mineralnej nasyconej dwutlenkiem węgla (CO2) w ilości przekraczającej 1000 mg/dm³.
Jej powstawanie związane jest z zamierzchłą aktywnością wulkaniczną. Wody infiltracyjne wsiąkając w podłoże, nasycały się CO2 pochodzenia wulkanicznego i dzięki temu rozpuszczały skały, mineralizując się.
41) Gdzie jest najdłuższy okres wegetacji?
Najdłuższy okres wegetacyjny jest na Śląsku (220 dni)
42) Jakie gleby są w Pieninach i na Podhalu?
Pieniny
W wyniku zmienności geologicznej w parku spotykane są liczne stadia rozwojowe gleb: od bardzo płytkich do głębokich, od kamienisto-rumoszowych do gliniasto-ilastych, od kwaśnych do zasadowych. Najczęściej występują rędziny i gleby brunatne.
Podhale
Przy ogólnie płytkich i mało urodzajnych glebach górskich, śródgórskie kotliny i doliny zalegają głębsze i urodzajniejsze gleby. M. in. w dorzeczu Białki, a więc i na obszarze Jurgowa, występują pasy urodzajniejszych gleb aluwialnych; badana wieś posiada gleby brunatne i mady.
43) Pseudokras (G. Stołowe) ??
Obiekty pseudokrasowe to formy morfologiczne podobne do krasowych, ale nie bedace
genetycznie krasowymi i rozwijajace sie w skałach niekrasowiejacych (Urban, Mochon, 1990).
Pojecie to odnosi sie zatem do form, a nie procesów.
Góry Stołowe są jedynym na terenie Polski przykładem gór o charakterze płytowym, w których występujące na kilku poziomach wysokościowych płaskie powierzchnie są oddzielone stromymi, nierzadko urwistymi i skalistymi krawędziami. Rzeźba ta jest efektem trwającego od kilkudziesięciu milionów lat niszczenia płyty utworzonej przez poziomo zalegające warstwy silnie uszczelnionych piaskowców i nieprzepuszczalnych margli, które są osadami istniejącego tu w okresie kredowym ( około 90 mln lat temu) płytkiego morza. Nierównomierność niszczenia spowodowała powstanie osobliwych form
44) Od kiedy jest modelowana rzeźba Tatr
Tatry są górami fałdowymi orogenezy alpejskiej, dlatego charakteryzuje je tzw. młoda rzeźba terenu. Zostały sfałdowane i lekko wydźwignięte w okresie kredy późnej (środkowym i późnym turonie) w ramch fazy subhercyńskiej, wtedy też powstały płaszczowiny tatrzańskie.
45) W jakich skałach i jakiego wieku występują wody artezyjskie Niziny Mazowieckiej?
Wody artezyjskie - w utworach starszych niż czwartorzędowe. Niecki artezyjskie: rejon Warszawy
wody artezyjskie – jeżeli utwory geologiczne maja budowę nieckowatą, a warstwa wodonośna
znajduje się pomiędzy dwoma warstwami nieprzepuszczalnymi, wówczas woda gromadząca się
na dnie niecki znajduje się pod ciśnieniem hydrostatycznym i może sama wypłynąć na powierzchnię.
46) Zasięgi drzew.
Uwzględniając odmienność klimatu nizinnego i górskiego, można wymagania cieplne drzew przedstawić według następującej skali, w kolejności malejących wymagań w każdym szeregu.
W warunkach klimatu nizin:
drzewa o dużych wymaganiach: lipa szerokolistna, jodła, buk, jawor, dąb bezszypułkowy;
drzewa o średnich wymaganiach: grab, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, jesion, olsza czarna, olsza szara, wiąz górski;
drzewa o małych wymaganiach: świerk, sosna, modrzew europejski, osika, brzoza brodawkowata.
W warunkach klimatu podgórskiego i górskiego:
drzewa o dużych wymaganiach: olsza czarna, grab, dąb szypułkowy, sosna;
drzewa o średnich wymaganiach: olsza szara, jesion, lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, brzoza brodawkowata, wiąz górski, klon zwyczajny, jodła, buk, osika, jawor;
drzewa o małych wymaganiach: modrzew europejski, limba, świerk, jarząb pospolity.
47) Wzgórza Trzebnickie (opis i mapa)
Wzgórza Trzebnickie to środkowa część wału Trzebnickiego. W większości jest to pas spiętrzonych wzniesień morenowych (polodowcowych) zlodowacenia środkowopolskiego ciągnący się około 60 km, obejmujący obszar w przybliżeniu rozciągający się na linii Wińsko - Strupina - Osola - Oborniki Śląskie - Trzebnica - Skarszyn - Dobroszyce - Twardogóra. Główny wał Wzgórz Trzebnickich o wysokości 200-250 m n.p.m. zaznacza się wyraźnie w krajobrazie regionu i jest otoczony obszarami nizinnymi - od południa pradoliną Odry i od północy pradoliną Baryczy.
Najwyższe szczyty to Ciemna Góra (258,3 m n.p.m.) i niewiele od niej niższa Farna Góra (257 m n.p.m.). Głównym miastem jest Trzebnica, gdzie na stokach Winnej Góry znaleziono najstarsze ślady bytności człowieka (Homo erectus) na ziemiach polskich, datowane na ok 500 tys. lat.
48) Wzgórza Warszewskie (opis i mapa)
Wzgórza Warszewskie (131 m n.p.m.) - wzgórza morenowe wchodzące w skład Wzniesień Szczecińskich.
Zbudowane:gliny zwałowe,iły,piaski.
49) Gdzie jest najkrótszy okres wegetacji?
Najkrótszy jest w górach i na pojezierzach i wynosi 180dni.
50) Jakie są różnice pomiędzy Pobrzeżami, a Pojezierzami?
-którędy wlewa się woda (górą, dołem, środkiem)
-zasolenie
-bilans wodny Bałtyku
-temperatura
· Brak jezior rynnowych (poza Żarnowieckim)
· Jeziora deltowe i lagunowe (przybrzeżne)
· Równiny aluwialne
· Gleby torfowe
· Najwyższe wzniesienia: Wzgórza Warszewskie,Wzgórza Bukowe k.Szczecina 140m.
· Moreny denne
· Położenie w zasięgu bryzy
· Najmłodsza sieć rzeczna
· Część wschodnia-podnoszona,zachodnia-obniżona,granica T-T
· Podlegają działalności morza:klify,platformy przybrzeżne,stare klify(Wzgórza Elbląskie),mierzeje.
ksia1