Porównanie metod dochodzenia zwrotu posagu w rozwoju prawa rzymskiego
Actio ex stipulatu
Actio rei uxoriae
Actio ex stipulatu - przyjęta za Justyniana
Na jakiej podstawie przysługuje
Na podstawie zawartej stypulacji
Z mocy prawa
Z mocy prawa (fikcja zawarcia stypulacji)
Kto może wytoczyć?
Zawsze osoba zawierająca stypulację
Decyduje sposób ustania małżeństwa:
Gdy śmierć kobiety (w zależności od tego, kto ustanowił):
dos profecticia: Ojciec (mąż ma prawo retencji - 1/5 na dziecko)
dos adventicia: posag zostaje u męża. Wyjątek:
dos recepticia – ustanawiający wytacza actio ex stipulatu
Gdy rozwód (w zależności od tego, czy kobieta jest pod władzą ojca):
kobieta sui iuris – wytacza sama
kobieta alieni iuris – wytacza ojciec za jej zgodą
Dziedziczność
Dziedziczna
Niedziedziczna (spadkobiercy kobiety mogą wytoczyć skargę, jeśli mąż popadł w zwłokę ze zwrotem posagu)
Zwrot
Cały posag natychmiast
Rzeczy zamienne w 3 rocznych ratach
Niezamienne natychmiast
Nieruchomości natychmiast,
Ruchomości w ciągu roku
Jaka skarga?
Ścisłego prawa
Dobrej wiary
Ius retentionis – prawo zatrzymania
Brak
Propter liberos: 1/6 na każde wspólne dziecko
Propter mores uxoris:
- Graviores (adulterium) 1/6
- Leviores 1/8
Propter impensas (zasadniczo całość posagu do czasu zwrotu nakładów dokonanych na utrzymanie rzeczy posagowych)
Propter res amotas (całość do czasu zwrotu rzeczy zabranych przez żonę z majątku męża)
Propter res donatas (całość do czasu zwrotu rzeczy darowanych przez męża)
Zasądzenie
Na pełną wartość posagu
Na to, co mąż może świadczyć (beneficium competentiae) – powód otrzymywał tyle ile zostawało po potrąceniu środków potrzebnych mężowi do życia
dawid1051