Żeromski - Ludzie Bezdomni.pdf - książki - evciaa92

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

STEFAN ŻEROMSKI

LUDZIE

BEZDOMNI

Tower Press 2000

TOM PIERWSZY

WENUS Z MILO 1

Tomasz Judym wracał przez Champs Elysées z Lasku Bulońskiego, dokąd jeździł ze swej

dzielnicy koleją obwodową. Szedł wolno, noga za nogą, wyczuwając coraz większy wskutek

upału ciężar własnej marynarki i kapelusza. Istny potop blasku słonecznego zalewał prze-

stwór. Nad odległym widokiem gmachów rzucających się w oczy od Łuku Tryumfalnego wi-

siał różowy pyłek, który już począł wżerać się niby rdza nawet w śliczne, jasnozielone liście

wiosenne, nawet w kwiatuszki paulowni 2 . Z wszystkich, zdawało się, stron płynął zapach aka-

cji. Na żwirze, dokoła pniów, pod budynkami, w rynsztokach leżały jej białe kwiatki z ośrod-

kiem czerwonawym, jakby skrwawionym od ukłucia śmierci. Pył bezlitosny zasypywał je nie-

postrzeżenie.

Zbliżała się godzina spaceru wielkiego świata i Pola drgać zaczynały od ruchu karet. Na

drewnianym bruku dudnił jednostajny łoskot, jakby oddalona mowa wielkiej fabryki. Przebie-

gały piękne, lśniące rumaki, migotała ich uprząż, pudła, sprychy lekkich pojazdów – i mknęły,

mknęły, mknęły bez ustanku wiosenne stroje kobiece o barwach czystych, rozmaitych i spra-

wiających rozkoszne wrażenie; jakby natury dziewiczej. Kiedy niekiedy wynurzała się z po-

wodzi osób jadących twarz subtelna, wydelikacona, tak nie do uwierzenia piękna, że widok jej

był pieszczotą dla wzroku i nerwów. Wyrywał z piersi tęskne westchnienie jak za szczęściem

– i ginął unosząc je w mgnieniu oka ze sobą.

Judym znalazł pod osłoną kasztanów brzeg wolnej ławy i z wielką satysfakcją usiadł tam w

sąsiedztwie starej i wąsatej niańki dwojga dzieci. Zdjął kapelusz i wlepiwszy wzrok w rzekę

pojazdów, walącą środkiem ulicy, z wolna wystygał. Na chodnikach przybywało coraz więcej

osób ubranych wykwintnie lśniących cylindrów, jasnych paltotów i staników. W pewnej

chwili stare babsko z chytrymi oczami wprowadziło między strojny tłum młode koźlątko z

sierścią jak śnieg bielutką. Stadko dzieci postępowało za koziołkiem uwielbiając go gestami,

oczyma i tysiącem okrzyków. Kiedy indziej wielki obdartus czerwony na gębie przeleciał jak

fiksat, wywrzaskując głosem ochrypłym rezultat ostatniego biegu koni. I znowu spokojnie,

równo, uroczo płynęła rzeka ludzka na chodnikach, a środkiem rwał jej nurt bystry, uwień-

czony pianą tkanin przecudnych, lekkich, w oddali niebieskawozielonych...

Każdy rozpuszczony liść rzucał na biały żwir z okrągłych kamyków wyraźne odbicie swe-

go kształtu. Cienie te posuwały się z wolna, jak mała wskazówka po białej tarczy zegara. Na

ławkach było już pełno, a tymczasem cień opuścił miejsce zajęte przez Judyma i ustąpił je

roztapiającej kaskadzie słońca. Naokół innego asilum 3 nie było, więc doktor rad nierad wstał i

powlókł się dalej ku placowi Zgody. Z niecierpliwością wyczekiwał, kiedy można będzie

przemknąć się wskroś istnego odmętu karet, powozów, dorożek, bicyklów 4 i pieszych na za-

1 W e n u s z M i l o – starożytna rzeźba marmurowa z końca II w. p.n.e., przedstawiająca grecką boginię miłości

Afrodytę (rzymska Wenus), znaleziona na wyspie Milo w r. 1820. Obecnie znajduje się w słynnym muzeum

paryskim – Luwrze.

2 P a u l o w n i a – drzewo ozdobne, o wonnych fioletowych kwiatach.

3 A s i l u m (łac.) – schronienie.

4 B i c y k l – nazwa pierwszych rowerów.

kręcie głównej fali pędzącej od bulwarów w stronę Pól Elizejskich. Wreszcie stanął pod obe-

liskiem 5 i poszedł w głąb ogrodu des Tuileries. Tam było prawie pusto. Tylko nad nudnymi

sadzawkami bawiły się blade dzieci i w głównym szpalerze kilku mężczyzn rozebranych do

koszuli grało w tenisa. Minąwszy ogród Judym zwrócił się ku rzece z zamiarem wędrowania

w cieniu murów na placyk przed kościołem Saint-Germain-l’Auxerrois i ogarnięcia bez troski

miejsca na imperialu 6 . W owej chwili stało w jego myśli puste kawalerskie mieszkanie aż na

Toulevard Voltaire, gdzie od roku nocował, i mierziło go pustką swych ścian, banalnością

sprzętów i nieprzezwyciężoną, cudzoziemską nudą wiejącą z każdego kąta. Pracować mu się

nie chciało, iść do kliniki – za nic na świecie.

Znalazł się na Quai du Louvre i z uczuciem błogości w karku i plecach zatrzymał pod cie-

niem pierwszego kasztana bulwaru. Ospałym wzrokiem mierzył brudną, prawie czarną wodę

Sekwany. Gdy tak sterczał na podobieństwo latarni, zapaliła się w nim myśl, jakby z zewnątrz

wniesiona do wnętrza głowy: „Dlaczegóż, u licha, nie miałbym -pójść do tego Luwru?...”

Skręcił na miejscu i wszedł na wielki dziedziniec. W cieniach przytulonych do grubego

muru, w które zanurzył się niby w głębie wody, dotarł do głównego wejścia i znalazł się w

chłodnych salach pierwszego piętra. Dokoła stały odwieczne posągi bogów, jedne wielkości

niezwykłej, inne naturalnej, a wszystkie prawie z nosami i rękoma uszkodzonymi w sposób

bezbożny. Judym nie zwracał uwagi na tych zdegradowanych władców świata. Czasami za-

trzymywał się przed którym, ale przeważnie wówczas, gdy go uderzył jakiś zabawny despekt

boskich kształtów. Nade wszystko interesowała go sprawa odpoczynku w doskonałym chło-

dzie i z dala od wrzawy ulicy paryskiej. Szukał też nie tyle arcydzieł, ile ławki, na której by

mógł usiąść. Zdybał ją po długiej wędrówce z sali do sali w narożnym zetknięciu się dwu dłu-

gich galerii, przeznaczonym na schronienie dla Wenus z wyspy Melos.

W zakątku tworzącym jakby niewielką izbę, oświetloną jednym oknem, stoi na niewyso-

kim piedestale tors białej Afrodyty. Sznur owinięty czerwonym pluszem nikomu do niej przy-

stępu nie daje. Judym widział już był ten cenny posąg, ale nie zwracał nań uwagi, jak na

wszelkie w ogóle dzieła sztuki. Teraz zdobywszy w cieniu pod ścianą wygodną ławeczkę jął

dla zabicia czasu patrzeć w oblicze marmurowej piękności. Głowa jej zwrócona była w jego

stronę i martwe oczy zdawały się patrzeć. Schylone czoło wynurzało się z mroku i, jakby dla

obaczenia czegoś, brwi się zsunęły. Judym przyglądał się jej nawzajem i wtedy dopiero ujrzał

małą, niewidoczną fałdę między brwiami, która sprawia, że ta głowa, że ta bryła kamienna w

istocie – myśli. Z przenikliwą siłą spogląda w mrok dokoła leżący i rozdziera go jasnymi

oczyma. Zatopiła je w skrytości życia i do czegoś w nim uśmiech swój obraca. Wytężywszy

rozum nieograniczony i czysty, posiadła wiadomość o wszystkim, zobaczyła wieczne dnie i

prace na ziemi, noce i łzy, które w ich mroku płyną. Jeszcze z białego czoła bogini nie zdążyła

odejść mądra o tym zaduma, a już wielka radość dziewicza pachnie z jej ust rozmarzonych. W

uśmiechu ich zamyka się wyraz uwielbienia. Dla miłości szczęśliwej. Dla uczestnictwa wol-

nego ducha i wolnego ciała w życiu bezgrzesznej przyrody. Dla ostrej potęgi zachwytu zmy-

słów, którego nie stępiły jeszcze ani praca, ani zgryzota, siostry rodzone, siostry nieszczęsne.

Uśmiech bogini pozdrawia nadchodzącego z daleka. Oto zakochała się w pięknym śmiertelni-

ku Adonisie 7 ... Cudne marzenia pierwszej miłości rozkwitły w łonie jej jako kwiat siedmio-

ramienny amarylisa. Barki jej wąskie, wysmukłe, okrągłe dźwignęły się do góry. Dziewicze

5 O b e 1 i s k – mowa o słynnym obelisku egipskim, zdobiącym plac Zgody w Paryżu.

6 I m p e r i a 1 – górna, otwarta część omnibusu.

7 A d o n i s – według mitologii greckiej: niezwykłej urody młodzieniec, w którym zakochała się Afrodyta. Gdy

zginął na polowaniu rozdarty kłami dzika, bogini uprosiła Zeusa, aby wyprowadził duszę kochanka z Hadesu i

oblekł ją w dawne piękne ciało. Odtąd Adonis sześć miesięcy spędzał przy Afrodycie, pozostałą część roku – w

świecie umarłych.

Żeromski - Ludzie Bezdomni.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: