Dick Philip K. - Humpty Dumpty w Oakland.pdf - sprawdzone - Biluklb

Philip K. Dick

Humpty Dumpty w Oakland

Humpty Dumpty in Oakland

Przełożył Jarosław Rybski

Jim Fergesson opuścił szybę swego pontiaka i wystawiwszy łokieć na zewnątrz, wciągał głęboko

powietrze wczesnego, letniego poranka. Jadąc wolno San Pablo Avenue, obserwował promienie

słoneczne przesuwające się po sklepach i chodniku. Wszystko było takie świeże. Takie nowe i

czyste. Przeszła tędy machina nocy, wirująca miejska szczotka, zbierając wszystko po drodze —

miotła, na którą szły ich podatki.

Zaparkował przy krawężniku, wyłączył silnik i siedział tak przez chwilę, paląc cygaro. Pojawiło

się kilka innych samochodów i zaparkowało obok niego. Wozy jechały ulicą. Rozległy się pierwsze

dźwięki, odgłosy krzątających się ludzi. W tej ciszy odbijały się metalicznym echem od budynków i

betonu.

Ładne mamy dziś niebo, pomyślał. Ale nie potrwa to długo. Zasnuje się później. Spojrzał na

zegarek. Było wpół do dziewiątej.

Wysiadł z samochodu, trzasnął drzwiami i poszedł w swoją stronę trotuarem. Po lewej stronie

kupcy rozwijali markizy, wykonując skomplikowane ruchy. Jakiś Murzyn spychał szczotką śmieci

do rynsztoka. Fergesson ostrożnie lawirował wśród odpadków. Murzyn nie odezwał się słowem…

sprawna poranna miotła.

Przy wejściu do Kalifornijskiej Kasy Pożyczkowej stała gromadka sekretarek. Z kubkami kawy

w dłoniach, na wysokich obcasach, wyperfumowane, z kolczykami, w różowych sweterkach i

żakietach narzuconych na ramiona. Fergesson chłonął słodką woń młodych kobiet. Śmiechy,

stłumione szepty, chichoty, intymne zwierzenia odgradzały je od niego i od całej ulicy. Otwarto

biuro i kobiety w szeleście nylonu i poł żakietów weszły do budynku; obejrzał się za nimi z

zachwytem. Dobrze jest mieć pracownicę, która przyjmowałaby klientów. Kobieta przydaje

przedsiębiorcy klasy, wytworności. Może księgowa? Lepiej taka, którą będą widzieli klienci. Przy

takiej mężczyźni nie będą kląć, tylko żartować i śmiać się.

— Dzień dobry, Jim — usłyszał od strony zakładu fryzjerskiego.

— Dobry — odparł Fergesson, wyciągając rękę za siebie i machając zdawkowo palcami w

odpowiedzi na powitanie.

Na wprost znajdował się jego warsztat samochodowy. Wszedł po cementowej rampie z kluczem

w dłoni. Otworzył zamek i oburącz podniósł drzwi — zniknęły przy szczęku i zgrzycie łańcuchów.

Krytycznym wzrokiem omiótł swój staromodny dobytek. Neon był wyłączony. Wokół wejścia

leżały porozrzucane nocne śmieci. Wykopał pusty karton po mleku na chodnik. Potoczył się gdzieś

niesiony poranną bryzą. Fergesson schował klucz i wszedł do warsztatu.

Tutaj się wszystko zaczęło. Zmrużył oczy i wypluł pierwszy haust zatęchłego powietrza

wiszącego w garażu. Nachylił się i włączył główny przełącznik zasilania. Martwe urządzenia z

trzaskiem budziły się do życia. Zablokował boczne drzwi, wpuszczając nieco światła słonecznego.

Zbliżył się do nocnej świetlówki i bezceremonialnie zgasił ją jednym ruchem. Chwycił pręt i

odchylił klapę świetlika. Zawieszone wysoko radio zaczęło mruczeć, po czym rozdarło się na cały

regulator. Wprawił wiatrak w stan rzężącego rozgorączkowania. Włączył całe oświetlenie,

wszystkie urządzenia, iluminowane reklamy. Oświetlił szykowny plakat z oponami Goodrich.

Sprowadził kolor, kształt i świadomość, wytrącając to miejsce z niebytu.

Mrok pierzchnął. Po początkowej krzątaninie odetchnął i spokojnie pozwolił nastać swemu

dniowi siódmemu — filiżance czarnej kawy.

Kawa pochodziła ze sklepu i zarazem bistra ze zdrową żywnością tuż obok. Kiedy wszedł do

środka, Betty podniosła się, by przynieść dzbanek z kawą z zaplecza.

— Dzień dobry, Jim. Masz dziś od rana dobry nastrój.

— Dobry — powiedział, sadowiąc się przy ladzie i wyciągając z kieszeni spodni

dziesięciocentówkę. Jasne, że mam dobry nastrój, pomyślał. Mam ku temu powody. Już chciał

opowiedzieć Betty o wszystkim, ale się rozmyślił. Nie, nie jej. Ona i tak się dowie.

Musiał to najpierw powiedzieć Alowi.

Przez okno widział, jak parkują samochody. Przechodzą ludzie. Czy ktoś — chociaż jedna osoba

— wszedł do warsztatu? Trudno było zobaczyć. Wczoraj wieczorem Al pojechał do domu starym

plymouthem zabranym z parkingu, tym zielonym z trzaśniętym błotnikiem. Dlatego pewnie w nim

się dziś pojawi, chyba że nie udało mu się go odpalić. Żona mogłaby go popchnąć, a poza tym

zawsze mieli w domu kilka wozów. Mógł pojechać prosto na parking.

— Coś jeszcze, Jim? — zapytała Betty, wycierając ladę.

— Nie — odparł. — Szukam Ala. Muszę już iść.

Łyknął kawy. Dostałem żądaną cenę za warsztat, pomyślał. A więc klamka zapadła. Tak się

właśnie robi z nieruchomościami: ustala się cenę i jeśli komuś ona odpowiada, zawiera się

transakcję. Wystarczy zapytać agenta nieruchomości.

Nie, nie będzie robił scen, pomyślał. Najwyżej rzuci jedno z tych swoich spojrzeń znad

okularów. Uśmiechnie się, wydmuchując dym z papierosa. I nic nie powie — to ja będę musiał

gadać jak najęty. Przez niego będę się musiał nagadać bardziej, niżbym chciał.

— Słyszałaś chyba — powiedział, kiedy Betty ponownie przechodziła koło niego za ladą. —

Sprzedaję warsztat. Ze względów zdrowotnych.

— Nie wiedziałam. Kiedy to się stało? — Aż otworzyła ze zdziwienia pomarszczone usta. — To

z powodu serca? Myślałam, że doszedłeś do siebie. Mówiłeś, że lekarz ma wszystko pod kontrolą.

— Jasne, że wszystko jest pod kontrolą — odparł. — Gdybym tylko nie wykończył się przy tych

wozach, leżąc na płask i dźwigając skrzynie biegów. Toż to cholerstwo waży ze sto kilo.

Próbowałaś kiedyś coś podnieść, leżąc na plecach? Unieść coś nad głowę?

— A co będziesz teraz robił? — zapytała.

— Powiem ci, co będę robił — rzekł. — Przejdę na zasłużony odpoczynek. Zasłużyłem sobie na

to ciężką pracą.

— Oczywiście, ja też tak uważam — powiedziała. — Ale tak sobie myślę… nie próbowałeś

diety ryżowej, prawda? Próbowałeś?

— Ryż nie pomaga na moją chorobę — odpowiedział zły na nią i na cały ten wariacki biznes ze

zdrową żywnością, pełen warzyw i ziół. — To dobre dla neurotyczek w średnim wieku.

I ona chce mu robić wykłady na temat diety. Ale zabrał kubek, skinął jej głową i wymamrotał

coś w podziękowaniu, po czym wyszedł i skierował się z kawą w stronę garażu.

Darzy go sporą sympatią, pomyślał. Ale zaraz przyszło mu do głowy: Kto chciałby się

przyjaźnić ze świrami?

Boże, zobaczył starego zielonego plymoutha na parkingu, obok innych starych wozów, które Al

szykował do sprzedaży. Przy niewielkim domku z jego banerem. Gdzieś na parkingu zawył głośno

silnik, nabierając obrotów. Wrócił, uświadomił sobie. Pracuje. Trzymając przed sobą kubek z kawą,

wkroczył do mrocznego, zawilgoconego warsztatu. Zszedł ze słońca. Kroki odbijały się echem w

pomieszczeniu.

Stał tam Al.

— Sprzedałem warsztat — powiedział Jim.

— Naprawdę? — zdziwił się Al. Trzymał w dłoni francuza. Wciąż był w marynarce.

— I o tym właśnie chciałem z tobą pomówić — rzekł Jim. — Szukałem cię. Byłem zaskoczony,

że ten facet w końcu przystał na moją cenę. Miałem już tego potąd, o czym prawdopodobnie ci już

wspominałem. Myślę, że mówiłem o trzydziestu tysiącach, kiedy rozmawialiśmy o tym jakiś

miesiąc temu. I wczoraj wieczorem zadzwonił do mnie mój agent.

Al patrzył na niego, otwierając i zamykając klucz kciukiem. Nie wyglądało na to, żeby się

specjalnie tym przejął, ale staruszka trudno było nabrać. Czarne brwi nawet nie drgnęły. Tak samo

jak usta. Nie było widać na nich cienia reakcji. Tylko zza szkieł okularów utkwione w nim oczy aż

błyszczały. Jakby się nimi uśmiechał.

— Chcesz, żebym wykitował pod jakimś samochodem? — zapytał Jim.

— Nie — odparł po chwili Al. Wciąż bawił się kluczem.

— Nie ma to wpływu na twoją firmę — powiedział Jim. — Ty masz dzierżawę. Zdaje się, że do

kwietnia. — Wiedział, że do kwietnia. Pięć miesięcy. — Dlaczego, do diabła, nie miałby jej

przedłużyć? Pewnie ją przedłuży.

— Może ją przedłużyć — odezwał się Al.

— Kiedy tu przyszedł — zaczął Jim — nie wykazywał najmniejszego zainteresowania tym

terenem.

— Chyba nie zamierza zmienić warsztatu w coś innego?

— A na co można przerobić warsztat?

Ale nie wiedział; nie miał najmniejszej ochoty się przekonywać, ponieważ nic go nie

obchodziło, kto będzie go prowadził — nie miało znaczenia, co Epstein z tym zrobi. Mógł sobie

spalić budynek, wyłożyć złotymi płytami albo zrobić bar dla zmotoryzowanych. I ta myśl została na

dłużej — może faktycznie zrobi tu bar dla kierowców. Mogliby parkować właśnie tutaj. I taki

będzie koniec Komisu Samochodowego Ala, kiedy tylko wygaśnie dzierżawa. Ale on przecież

może gdzieś te swoje samochody przeprowadzić. Na jakikolwiek plac w Oakland. Pod warunkiem

że będzie w dobrym miejscu.

* * *

Później usiadł przy biurku w swoim kantorku. Przez zakurzone szyby wpadało tu słońce,

ogrzewając i oświetlając biuro — jedyne suche miejsce w warsztacie, ze stosami faktur,

instrukcjami różnych typów wozów i starymi kalendarzami z roznegliżowanymi panienkami

reklamującymi Wytrzymałe Panewki i Blachy z Emeryville w Kalifornii. Udawał, że przegląda

tabelę punktów smarowania Volkswagena.

Mam trzydzieści pięć tysięcy dolarów, pomyślał, a przejmuję się jakimś najemcą, który być

może ucierpi nie z mojej winy. Tacy są ludzie: potrafią wpędzić człowieka w podły nastrój, nawet

kiedy powinien się cieszyć. Ten cholerny Al.

Każdy utopiłby w łyżce wody tego, któremu się powodzi, pomyślał. A co miał zrobić po

dziesięciu latach? Kiedy byłem w jego wieku, już miałem ten zakład na własność. To tylko

najemca. Zawsze będzie tylko podnajmował.

Nie mogę pozwolić, by zepsuło mi to humor, postanowił, bo i tak mam mnóstwo zmartwień.

Muszę się zatroszczyć o siebie, o swoje zdrowie.

To przede wszystkim.

I wszystko to psu na budę. Cała ta praca. Poświęca się człowiek, żeby naprawić ludziom te

rupiecie. Mógł już dawno puścić wszystko i dostać takie same pieniądze. Może nawet większe, ale

teraz nie mógł czekać. Nie zdołał utrzymać sprzedaży w tajemnicy, jej powodu. Powinien wszystko

robić z wolna i z ostrożna. Ale nie, przyszedł jak człowiek, starając się usprawiedliwić przed

pewnymi osobami, o których wiedział, że będą chciały wzbudzić w nim poczucie winy. I tak

właśnie się stało. Można było to przewidzieć.

Wszystkie te lata, pomyślał. A wcześniej różnych innych rzeczy się próbowało. Czy nauczył się

czegoś pożytecznego? Ojciec chciał, żeby był farmaceutą. Miał sklep wielobranżowy w Wichita w

Kansas. Po ukończeniu szkoły pomagał ojcu, z początku rozpakowując pudła w magazynie, później

zajmując się klientami. Ale nie dogadywał się z ojcem, więc rzucił tę robotę i zaczął pracować jako

pikolak w restauracji. Potem został kelnerem. A po jakimś czasie wyjechał z Kansas.

W Kalifornii wraz z jeszcze jednym takim prowadził stację benzynową. Obsługa pomp z

paliwem przypominała mu nazbyt pracę w sklepie ojca — należało się serdecznie zwracać do ludzi,

by chcieli kupić różne towary. Zostawił to zadanie wspólnikowi, a sam zajął się woskowaniem i

naprawami, na tyłach, z dala od wścibskich spojrzeń. Był w tym naprawdę dobry, więc kiedy

otworzył własny warsztat, klienci poszli za nim. Niektórzy z nich wciąż się tu zjawiali, prawie

dwadzieścia pięć lat później.

Pasuje im to, powtarzał sobie. Przedłużam żywot ich gruchotów. Mogą dzwonić do mnie w

dzień czy w nocy; wiedzą, że zawsze ich odholuję albo naprawię wóz na miejscu, na jakimś

poboczu. Nawet nie muszą płacić na AAA * , bo mają mnie. Nigdy ich nie oszukałem ani nie

wykonywałem żadnych napraw, które mogły zaczekać. Więc nic dziwnego, pomyślał, że nie

ucieszy ich zbytnio moja emerytura. Przekonają się, jak to jest z tymi nowymi warsztatami, gdzie

wszystko jest czyściutkie, a na powitanie wychodzi jakiś goguś w białym garniturze, z notesem i

piórem, i się uśmiecha. Mówią mu, co się popsuło, a on wszystko zapisuje. A później zjawia się

jakiś mechanik — związkowiec z palcem w dupie — i zabiera się niespiesznie do ich wozu. I liczy

sobie od minuty. Kartka wędruje do kasy, która wyliczy wszystko co do sekundy. Będą bulić mu za

kwadransik w sraczu, przerwę na kawę i rozmowę przez telefon z innym klientem. Będą płakać i

płacić trzy albo i cztery razy więcej.

Na tę myśl poczuł gniew, że są gotowi zapłacić tyle jakiemuś leniwemu zrzeszonemu

mechanikowi, którego na oczy nie widzą ani nie znają. Skoro stać ich na to, dlaczego mnie tyle nie

płacą? — zadał sobie pytanie. Nigdy nie kasowałem siedmiu dolców za godzinę. A teraz ktoś inny

tyle zarobi.

A jednak wyszedł na swoje. Zawsze miał więcej zleceń niż czasu, szczególnie w ostatnich

latach. Zarabia też, wynajmując parking koło warsztatu Alowi Millerowi na używane wozy.

Doradzał mu w sprawach tych jego gruchotów, a Al pomagał mu niekiedy w ciężkich pracach, z

którymi sam by sobie nie poradził. Całkiem nieźle im razem szło.

Ale z jakim to człowiekiem musiał spędzać całe dnie? Wciąż dręczyło go to pytanie. Z gościem,

który pierniczył się ciągle z jakimś wrakiem i sprzedawał może jednego gruchota tygodniowo.

Który dzień w dzień, miesiąc w miesiąc nosił te same brudne dżinsy. Który miał długi u wszystkich

i nie stać go było na telefon, po tym jak firma telekomunikacyjna odcięła mu linię za niepłacenie

rachunków. I już nigdy nie będzie miał telefonu, do końca życia.

Ciekawe, jak to jest nie mieć telefonu, zastanawiał się. Kiedy po prostu cię na niego nie stać.

Ja bym tak nie mógł, stwierdził. Zebrałbym trochę forsy, popłacił rachunki, dogadał się z nimi.

W końcu tak zarabiają: sprzedają usługi telekomunikacyjne. Doszliby do porozumienia.

Mam pięćdziesiąt osiem lat, myślał sobie. Mam prawo do emerytury, z chorym sercem czy bez.

Niech poczeka, aż będzie miał tyle lat co ja. Zobaczy, jak to smakuje, kiedy człowiek boi się, że

wyzionie ducha, ilekroć zmienia koło.

Wtedy przypomniał sobie wizję, która często nachodziła go na jawie. O tym, jak leży pod

samochodem, a ten na niego spada. Stara się złapać oddech, wzywać pomocy, ale bezlitosny ciężar

napiera na jego klatkę piersiową. Może tylko leżeć, niby żółw czy robak, na wznak. I na to zjawia

się Al. Wchodzi do warsztatu jak zawsze, przez boczne drzwi, trzymając część rozdzielacza.

Podchodzi do samochodu. Patrzy w dół. Widzi przygniecionego starszego faceta, który tylko

podnosi wzrok, nie mogąc wypowiedzieć słowa. Al tkwi tak jakąś minutę, nie odkładając trzymanej

części. Jego wzrok szuka czegoś; spostrzega, że wóz ześliznął się z hydraulicznego podnośnika —

koszmar każdego mechanika samochodowego. Albo się ześliznął, albo rozszczelnił się przewód z

płynem, albo coś jeszcze innego, tak czy inaczej samochód przygniótł starego, i to być może już

kilka godzin temu. Stary może jedynie się na niego gapić; nawet nie jest w stanie wydusić z siebie

słowa. Ma zmiażdżoną klatkę piersiową. Samochód przygniótł go, ale wciąż żyje. Widać jego

nieme błaganie o wolność. O pomoc.

Al odwraca się, zabierając część rozdzielacza. Wychodzi z warsztatu.

Siedząc za biurkiem, Jim czuje strach, czuje miażdżący ciężar. Wbija wzrok w tabelę punktów

smarowania Volkswagena, następnie omiata spojrzeniem zakurzone okno, kalendarze z

roznegliżowanymi dziewczynami, faktury, listę dostawców części. Ale wciąż widzi siebie — jakby

z boku — konającego, przygniecionego niczym wielki robak przez — co to w ogóle za maszyna?

— chryslera imperiała. I widzi, jak Al wychodzi.

Całe moje życie, myśli. Odkąd znalazłem się w branży samochodowej, był to mój największy

koszmar. Że podnośnik się wyśliźnie. Że będę leżał tak godzinami i nikt nie przyjdzie. Może stanie

się to pod koniec dnia, koło siedemnastej. I nikt się nie zjawi aż do rana.

Ale przecież żona zaczęłaby się niepokoić. Gorzej, gdyby stało się to wcześniej.

Nikt by tego nie zrobił, powtarzał sobie. Nikt nie zostawiłby przygniecionego człowieka pod

samochodem. Tylko żeby się odegrać. Nawet Al.

Nie mogę mu o tym powiedzieć, pomyślał. On nie okazuje uczuć. Nie wiadomo, co by zrobił.

A po chwili, kiedy tak myślał, pojawiła się wizja, której nigdy wcześniej nie miał. Zobaczył,

dokładnie i wyraziście, tę samą scenę, w której Al go znajduje. Ale tym razem Al działa bardzo

szybko. Al wyciąga go spod samochodu, biegnie do telefonu, przyjeżdża karetka, wokół słychać

rozgorączkowane głosy, lekarze, nosze, droga do szpitala. I Al wciąż jest przy nim, dogląda, czy

Dick Philip K. - Humpty Dumpty w Oakland.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: