stany nadzwyczajne druknij.doc

STANY NADZWYCZAJNE

Polska Konstytucja z 1997 roku przewiduje 3 stany nadzwyczajne: stan wojenny, stan wyjątkowy, stan klęski żywiołowej.

Stan nadzwyczajny – sytuacja szczególnego zagrożenie, którego rozwiązanie wymaga sięgnięcia po szczególne środki, gdy te przewidziane w Konstytucji są niewystarczające.

Stany nadzwyczajne różnią się między sobą ale są też cechy wspólne:

1. Mogą być wprowadzone w razie szczególnego zagrożenia. Od rodzaju zagrożenia zależy czy wprowadza się stan pierwszy, drugi czy trzeci.
2. Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego, może nastąpić na podstawie ustawy w drodze rozporządzenia, które musi być podane do publicznej wiadomości.
3. Ustawę o szczególnych stanach nadzwyczajnych. Musi ona określać zasadę działania organów władzy publicznej oraz zakres w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa.
4. Wyrównanie strat majątkowych wynikających z ograniczenia wolności i praw może określać ustawa.
5. W każdym ze stanów nadzwyczajnych musi być respektowana zasada celowości i proporcjonalności.

              Celowość – działania organów publicznych muszą zmierzać do przywrócenia stanu               normalnego.

              Proporcjonalność – działania podjęte w czasie stanu wojennego muszą odpowiadać               stopniowi zagrożenia.

6. Zasada legalności. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy. Organy działają na podstawie prawa. W czasie stanu nadzwyczajnego obowiązuje konstytucja!
7. Ograniczenie w zakresie prawodawstwa. W czasie stanu nadzwyczajnego nie można zmienić Konstytucji, ordynacji wyborczej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych. Następuje jednocześnie wzmocnienie władzy wykonawczej.
8. Zasada ochrony organów przedstawicielskich. W czasie stanu nadzwyczajnego i 90 dni po nim nie można przeprowadzać referendum, ani wyborów. Nie można skracać kadencji.

STAN WOJENNY

• wiąże się z zewnętrznym zagrożeniem państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresorowi.
• Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego wydaje prezydent na wniosek Rady Ministrów. Musi być więc zgodność w ocenie pomiędzy Prezydentem, a Radą Ministrów.
• Rozporządzenie podlega ponadto kontrasygnacie Prezesa Rady Ministrów.
• Rozporządzenia muszą być podane do publicznej wiadomości. Prezydent przedstawia je do akceptacji sejmowi w ciągu 48 godzin: sejm może uchylić ten wniosek (większością bezwzględną przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów).
• Prezydent w razie takiego zagrożenia może zarządzić częściową mobilizację.
• Prezydent może mianować naczelnego dowódcę sił zbrojnych.
• Rada Ministrów zarządza przejście na wojenne zasady prawa.

Art. 233 Konstytucji stwierdza jakie wolności nie mogą być ograniczane w czasie stanu wojennego.

              - godność, obywatelstwo, ochrona życia, humanitarne traktowanie

              - odpowiedzialność karna

              - dostęp do sądu

              - wolność sumienia i religii

              - ochrona dóbr osobistych

              - prawa dziecka

              - prawa do wychowania w rodzinie

NIE MYLIĆ STANU WOJENNEGO Z ART. 116 -> STANEM WOJNY

Stan wojny jest wtedy, gdy mamy do czynienia ze zbrojną napaścią na terytorium lub na terytorium sojusznika (wynika to z sojuszu międzynarodowego).

Decyduje o tym sejm. Jak nie może się zebrać to prezydent.

Stan wojny ma charakter zewnętrzny, a nie wewnętrzny! Adresatem stanu wojennego są obywatele, stanu wojny inne państwa. Konstytucja nie określa maksymalnego terminu trwania tego stanu.

STAN WYJĄTKOWY

• Można go wprowadzić w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.
• Może wprowadzić go Prezydent na wniosek Rady Ministrów na czas nie dłuższy niż 90 dni, na część lub całe terytorium państwa.
• Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą sejmu, na czas nie dłuższy niż 60 dni.
• Podanie do publicznej wiadomości, kontrasygnowane przez premiera w ciągu 48 godzin. Sejm może je uchylić bezwzględną większością głosów przy obecności co najmniej połowy z ustawowej liczby posłów.

Cechy charakterystyczne:

- ograniczenie praw – tak jak przy stanie wojennym

- możliwość użycia sił zbrojnych (bez wprowadzenia stanu wyjątkowego nie można użyć sił zbrojnych

- dla wojennego i wyjątkowego: zmiana kwalifikacji prawnej niektórych czynów

STAN KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ

• wprowadza go Rada Ministrów na okres nie dłuższy niż 30 dni.
• Można go przedłużyć za zgodą sejmu na czas nieokreślony
• W celu zapobieżenia katastrofom naturalnym lub awarii technicznych
• Konstytucja wskazuje jakie prawa mogą być ograniczone

              - wolność osobista

              - wolność działalności gospodarczej

              - prawo do strajku

              - prawo własności

              - prawo do odpoczynku

              - prawo do higienicznych i bezpiecznych warunków pracy